Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) συνέβαλε ουσιαστικά στην αντιμετώπιση της έλλειψης επενδύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008, σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), που δημοσιεύθηκε στις 19 Μαρτίου 2025. Ωστόσο, το Ταμείο δεν πέτυχε πλήρως τον στόχο του να κινητοποιήσει 500 δισ. ευρώ σε πρόσθετες επενδύσεις στην πραγματική οικονομία μέχρι το τέλος του 2022.

Στην έκθεση διαπιστώνεται ότι οι επενδύσεις που είχαν δημοσιοποιηθεί έως το τέλος του 2022 ήταν υπερεκτιμημένες κατά 26%, καθώς το συνολικό ποσό των πρόσθετων επενδύσεων αποδείχθηκε κατά 131 δισ. ευρώ χαμηλότερο από την αρχική εκτίμηση των 503 δισ. ευρώ.

Το ΕΤΣΕ και ο ρόλος του στην ενίσχυση των επενδύσεων

Το ΕΤΣΕ, γνωστό και ως «επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη» ή «σχέδιο Juncker», δημιουργήθηκε το 2015 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), με στόχο την τόνωση των επενδύσεων στην ΕΕ.

Το Ταμείο βασίστηκε σε εγγυήσεις 26 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και χρηματοδότηση 7,5 δισ. ευρώ από την ΕΤΕπ, με στόχο την προσέλκυση επιπλέον δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, ώστε το συνολικό επενδυτικό αποτέλεσμα να φτάσει τα 500 δισ. ευρώ. Οι πόροι του διατέθηκαν κυρίως σε τομείς όπως οι υποδομές, η καινοτομία και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ).

Σύμφωνα με τον Λευτέρη Χριστοφόρου, μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιο για τον έλεγχο, το ΕΤΣΕ «υποστήριξε πολλές δραστηριότητες, από μικροχρηματοδότηση έως επενδύσεις σε μεγάλα έργα υποδομών, χωρίς όμως να επιτύχει απόλυτα τον στόχο των επενδύσεων».

Υπερεκτίμηση επενδύσεων και κενά στην αξιολόγηση

Η έκθεση του ΕΕΣ εντοπίζει σημαντικές αδυναμίες στον τρόπο υπολογισμού των επενδύσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ΕΤΕπ:

  • Οι επενδύσεις που αποδόθηκαν στο ΕΤΣΕ περιλάμβαναν κεφάλαια που δεν είχαν ακόμη εκταμιευθεί.
  • Μέρος των επενδύσεων προήλθε από άλλα ενωσιακά χρηματοδοτικά μέσα, και όχι αποκλειστικά από το Ταμείο.
  • Επενδύσεις που ακυρώθηκαν δεν αφαιρέθηκαν από τον τελικό απολογισμό.

Παρά τη θετική συμβολή του στην κάλυψη του επενδυτικού κενού, το ΕΕΣ υπογραμμίζει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν πραγματοποίησε εκ των υστέρων ανάλυση για να εκτιμήσει αν το ΕΤΣΕ προσέλκυσε πραγματικά επενδύσεις που δεν θα είχαν γίνει χωρίς τη στήριξή του.

Η σημασία του ΕΤΣΕ για τις υψηλού κινδύνου επενδύσεις

Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα του ΕΤΣΕ ήταν η υποστήριξη επενδύσεων υψηλού ρίσκου που δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν μέσω παραδοσιακών χρηματοδοτικών μηχανισμών. Η εγγύηση της ΕΕ επέτρεψε την υλοποίηση έργων που διαφορετικά θα θεωρούνταν μη βιώσιμα.

Οι τράπεζες και οι χρηματοπιστωτικοί διαμεσολαβητές που συνεργάστηκαν με το Ταμείο αξιολόγησαν θετικά τη συμβολή του, καθώς το ΕΤΣΕ αύξησε τον όγκο επενδύσεων και προσέλκυσε νέους επενδυτές. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία για τον ακριβή αντίκτυπο στην απασχόληση και τη βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς η συμφωνία του ΕΤΣΕ δεν περιλάμβανε συγκεκριμένες τιμές-στόχο για αυτούς τους δείκτες.

Διαφάνεια και προτάσεις βελτίωσης

Το ΕΕΣ ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να βελτιώσει τη διαφάνεια των στοιχείων που δημοσιοποιεί για το Ταμείο, καθώς και να αναθεωρήσει τη μεθοδολογία υπολογισμού των κινητοποιούμενων επενδύσεων.

Επισημαίνεται ότι, παρότι το ΕΤΣΕ έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του, τα διδάγματα που προκύπτουν μπορούν να αξιοποιηθούν στη διαχείριση του προγράμματος InvestEU, που αποτελεί τον διάδοχό του.

Γενικές πληροφορίες για το ΕΤΣΕ

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων είχε στόχο την τόνωση της ανταγωνιστικότητας και την οικονομική ανάκαμψη της ΕΕ μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση. Η χρηματοδότηση του κάλυψε ευρύ φάσμα επενδύσεων, από νεοφυείς επιχειρήσεις έως μεγάλα έργα υποδομών.

Μέχρι το τέλος του 2022, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ταμείο είχε ωφελήσει συνολικά 841.957 τελικούς αποδέκτες.

Η ειδική έκθεση 07/2025 του ΕΕΣ, με τίτλο «Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων – Συνέβαλε μεν ουσιαστικά στην αντιμετώπιση του επενδυτικού κενού, αλλά δεν κατάφερε να φέρει στην πραγματική οικονομία τα 500 δισ. ευρώ που υποσχόταν», είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου.