Μια σημαντική εξέλιξη καταγράφεται στην προσπάθεια να δημιουργηθούν συνθήκες Ενεργειακής Δημοκρατίας για αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις κοινότητες της ευρύτερης περιοχής του Τροόδους, ιδιαίτερα σε όσες το φυσικό περιβάλλον και τα ιδιαίτερα γεωγραφικά και οικοδομικά χαρακτηριστικά δεν επιτρέπουν στους κατοίκους να χρησιμοποιήσουν τα τεχνικά μέσα που προσφέρονται στις αστικές περιοχές για παραγωγή φθηνότερου ηλεκτρισμού από φωτοβολταϊκά συστήματα ή και από άλλες τεχνοτροπίες.

Η ενημέρωση του Φιλελευθέρου αναφέρει ότι έχει εξασφαλιστεί από πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρηματοδότηση περίπου ενός εκατομμυρίου ευρώ για πιλοτική εφαρμογή της πρώτης στην Κύπρο ενεργειακής κοινότητας ανανεώσιμης ενέργειας, δηλαδή ενός μη κερδοσκοπικού συνεταιρισμού, με τη συμμετοχή κοινοτήτων και κατοίκων της περιοχής Τροόδους, στο πρότυπο ενεργειακών κοινοτήτων που ήδη λειτουργούν με επιτυχία σε χώρες της ΕΕ.

Ειδικότερα, το μη-κερδοσκοπικό Ινστιτούτο Έρευνας και Ανάπτυξης για τις Μεσογειακές Νησιώτικες Ορεινές Περιοχές (MountMed) έχει εξασφαλίσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδότηση περίπου ενός εκατομμυρίου ευρώ, μέσω της Πράξης «Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών (ΕΚΟΙΝΩ)», στο πλαίσιο του Προγράμματος Συνεργασίας INTERREG VI-A Ελλάδα-Κύπρος 2021-2027.

Μετά την εξέλιξη αυτή, το MountMed και το Πανεπιστήμιο Κύπρου (που λειτουργεί ως συντονιστής του έργου και θα αναλάβει την εκπόνηση τεχνικών μελετών και αιτήσεων και την εξασφάλιση των αδειών που απαιτούνται) προχωρούν στην υλοποίηση των εξής δράσεων:

◗ Δημιουργία πιλοτικού κοινοτικού φωτοβολταϊκού πάρκου εγκατεστημένης ισχύος 500 kW (μισό μεγαβάτ) με αποθήκευση, σε πρώτη φάση για ικανοποίηση αναγκών 100 νοικοκυριών στην περιοχή Σολέας – Μαραθάσας.

◗ Ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας για τη συνδημιουργία του ενεργειακού συνεταιρισμού MoRECo Troodos (Mountain Renewable Energy Community).

◗ Μεταφορά τεχνογνωσίας από την Περιφέρεια Κρήτης και τη Μινώα Ενεργειακή Κοινότητα Πολιτών, που αποτελούν εταίρους στην Πράξη, αξιοποιώντας την εμπειρία τους στην κοινοτική ενέργεια και τη λειτουργία ενεργειακών συλλογικοτήτων.

Ένα πρώτο μεγάλο βήμα

Πρώτος στόχος για το Ινστιτούτο MountMed είναι, με την ολοκλήρωση του πιλοτικού έργου η MoRECo Troodos να εξυπηρετήσει περίπου 100 νοικοκυριά στις περιοχές Μαραθάσας και Σολέας, τα οποία λόγω γεωγραφικών περιορισμών και του ειδικού χαρακτήρα των κοινοτήτων που διαμένουν δεν έχουν ισότιμη πρόσβαση στα οφέλη της ενεργειακής μετάβασης.

Όπως έχουμε ενημερωθεί, το MountMed επιδιώκει «τη δίκαιη και δημοκρατική ενεργειακή μετάβαση της ορεινής περιφέρειας Τροόδους, καθιστώντας την Πρότυπο Μοντέλο για την Ενέργεια και το Κλίμα, το οποίο θα λειτουργεί ως δοκιμαστικό πεδίο και φορέας επίδειξης νέων τεχνολογιών, προσεγγίσεων και στρατηγικών στον τομέα της ενέργειας και της κλιματικής ανθεκτικότητας».

Πρόθεση του MountMed είναι να επεκτείνει τις δράσεις της Ορεινής Κοινότητας Ανανεώσιμης Ενέργειας Τροόδους και σε άλλες κοινότητες της ευρύτερης περιοχής, λειτουργώντας ως παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές αλλά και ως προμηθευτής φθηνού – κοστοστρεφούς ηλεκτρισμού στα μέλη της ενεργειακής κοινότητας.

Ήδη, το Ινστιτούτο MountMed εξασφάλισε, μέσα από μια ανταγωνιστική διαδικασία, τεχνική υποστήριξη από τον Συμβουλευτικό Κόμβο Αγροτικών Ενεργειακών Κοινοτήτων (Rural Energy Community Advisory Hub – RECAH),  μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αποσκοπεί στην επιτάχυνση της ανάπτυξης αγροτικών ενεργειακών συλλογικοτήτων.

Το αμέσως επόμενο διάστημα θα κατατεθεί από το MountMed και το Πανεπιστήμιο Κύπρου αίτηση στη ΡΑΕΚ για λειτουργία της ενεργειακής κοινότητας Τροόδους και την εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος στην περιοχή Σολέας – Μαραθάσας. Η αίτηση θα πληροί τις γενικές πρόνοιες του πλαισίου που δημοσίευσε το 2024 η ΡΑΕΚ για τις ενεργειακές κοινότητες.

Παράλληλα, θα εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες με το Υπουργείο Εσωτερικών και ευρύτερα την κρατική μηχανή για την εξασφάλιση κρατικής γης για την εγκατάσταση του πρώτου φωτοβολταϊκού πάρκου (με αποθήκευση) για την πιλοτική εφαρμογή του σχεδιασμού.

Τι είναι η ενεργειακή κοινότητα σύμφωνα με τη ΡΑΕΚ

Σύμφωνα με το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΡΑΕΚ, «κοινότητα ανανεώσιμης ενέργειας» σημαίνει τη νομική οντότητα:
α) η οποία στηρίζεται σε ανοικτή και εθελοντική συμμετοχή, έχει αυτονομία και τελεί υπό τον ουσιαστικό έλεγχο των μετόχων ή των μελών που βρίσκονται κοντά στα έργα ανανεώσιμης ενέργειας που ανήκουν και αναπτύσσονται από την εν λόγω νομική οντότητα,
β) της οποίας οι μέτοχοι ή τα μέλη είναι φυσικά πρόσωπα, ΜμΕ ή τοπικές αρχές και δήμοι,
γ) της οποίας ο πρωταρχικός στόχος είναι να προσφέρει στους μετόχους ή στα μέλη της ή στις τοπικές περιοχές όπου δραστηριοποιείται, περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη σε επίπεδο κοινότητας και όχι οικονομικά κέρδη».