Οι διαδικτυακές χρηματοοικονομικές επιλογές και επενδύσεις εξελίσσονται ραγδαία με την πρόοδο της τεχνολογίας. Την ίδια ώρα, όμως, εξελίσσονται και οι διαδικτυακές απάτες με ψεύτικες πλατφόρμες που χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη (AI).
Η καλύτερη άμυνα απέναντι στις σύγχρονες απειλές είναι η επιμόρφωση και η σωστή ενημέρωση, σημειώνει η Λειτουργός Α’, υπεύθυνη για θέματα χρηματοοικονομικής επιμόρφωσης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Έλενα Καρκώτη.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στον «Φ», με αφορμή τη συμμετοχή της Κεφαλαιαγοράς στην Παγκόσμια Εβδομάδα Χρήματος (17-23 Μαρτίου 2025), την ετήσια εκστρατεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, με στόχο τη χρηματοοικονομική επιμόρφωση των νέων, η κ. Καρκώτη υπογραμμίζει ότι για να αποφύγουμε διαδικτυακές απάτες και παγίδες θα πρέπει πρώτα από όλα να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί έναντι υποσχέσεων για υπερβολικά ψηλές αποδόσεις και έναντι πίεσης που μας ασκείται για να λάβουμε αποφάσεις σε ελάχιστο χρόνο.
Οι υποσχέσεις για «σίγουρα και μεγάλα κέρδη» και «γρήγορες αποδόσεις χωρίς ρίσκο» είναι προειδοποιητικό σημάδι ότι πολύ πιθανόν πρόκειται για απάτη, σημειώνει χαρακτηριστικά.
Σημειώνει ακόμα ότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς παρέχει λίστες εγκεκριμένων και μη εγκεκριμένων διαδικτυακών χώρων (domains), επιτρέποντας στους επενδυτές να ελέγξουν αν μια διαδικτυακή πλατφόρμα είναι αδειοδοτημένη και εποπτευόμενη ή αν αποτελεί πιθανό κίνδυνο.
– Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για τους επενδυτές στο ψηφιακό χρηματοοικονομικό περιβάλλον;
Οι διαδικτυακές χρηματοοικονομικές επιλογές και επενδύσεις εξελίσσονται ραγδαία, με την πρόοδο της τεχνολογίας και την αυξανόμενη ψηφιοποίηση των προϊόντων και υπηρεσιών, δημιουργώντας σημαντικές ευκαιρίες.
Οι φαινομενικά απεριόριστες ψηφιακές χρηματοοικονομικές εφαρμογές προσφέρουν πολλές επιλογές και δυνατότητες και ευκολότερη πρόσβαση, ωστόσο, αυξάνουν και τους κινδύνους, ειδικά όταν η χρηματοοικονομική γνώση του κοινού είναι χαμηλή.
Οι παγίδες και οι απάτες στις διαδικτυακές επενδύσεις γίνονται ολοένα και πιο εξελιγμένες, με ψεύτικες πλατφόρμες που χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη (AI) για να δημιουργούν πειστικό περιεχόμενο, παραπλανώντας το κοινό και οδηγώντας το σε οικονομικές απώλειες. Η επιμόρφωση και η σωστή ενημέρωση αποτελούν την ισχυρότερη άμυνα απέναντι στις σύγχρονες απειλές στον χώρο των χρηματοοικονομικών και των επενδύσεων.
– Τι πρέπει να έχουμε υπόψη για να αποφύγουμε απάτες και παγίδες;
Πρώτα απ’ όλα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί έναντι υποσχέσεων για υπερβολικά ψηλές αποδόσεις και έναντι πίεσης που μας ασκείται για να λάβουμε αποφάσεις σε ελάχιστο χρόνο. Οι υποσχέσεις για «σίγουρα και μεγάλα κέρδη» και «γρήγορες αποδόσεις χωρίς ρίσκο» είναι προειδοποιητικό σημάδι ότι πολύ πιθανόν πρόκειται είναι απάτη. Για την προστασία τους, οι επενδυτές πρέπει να ελέγχουν πάντα αν η εταιρεία που διαφημίζει μια επενδυτική επιλογή είναι αδειοδοτημένη από την ΕΚΚ ή άλλη αντίστοιχη Εποπτική Αρχή για την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών.
Η δύναμη των finfluencers
– Φαίνεται ότι ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η δραστηριότητα των λεγόμενων finfluencers (financial influencers).
Αποδεικνύεται ότι οι finfluencers, με την απήχηση και τη δύναμη που αποκτούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις επενδυτικές αποφάσεις του κοινού. Η ΕΚΚ επισημαίνει ότι πολλοί από αυτούς δεν διαθέτουν την απαραίτητη επαγγελματική κατάρτιση ή άδεια για να παρέχουν επενδυτικές συμβουλές. Επίσης, πολλοί ενεργούν χωρίς διαφάνεια ως προς τα κίνητρά τους, όπως για παράδειγμα τυχόν αμοιβή που λαμβάνουν για τα χρηματοοικονομικά προϊόντα ή υπηρεσίες που προωθούν.
Όλα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε παραπλανητικές, ακατάλληλες ή ακόμη και επικίνδυνες προτάσεις. Υπάρχουν, δυστυχώς, στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι πολίτες εμπιστεύονται τυφλά finfluencers και επενδύουν βάσει των συστάσεών τους, συχνά χωρίς να πραγματοποιούν την απαραίτητη έρευνα ή να κατανοούν τους σχετικούς κινδύνους. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου έχει εκδώσει ένα πολύ αναλυτικό Οδηγό, ο οποίος περιλαμβάνει συμβουλές για την αναγνώριση και αποφυγή παραπλανητικών προωθήσεων και απάτης στο διαδίκτυο.
– Τι κάνει η ΕΚΚ όταν περιέλθουν στην αντίληψή της προσπάθειες εξαπάτησης;
Πέρα από τις εποπτικές της δράσεις, σε όλες τις περιπτώσεις που αφορούν, είτε μη αδειοδοτημένες εταιρείες είτε γενικότερα ύποπτες επενδυτικές δραστηριότητες, η ΕΚΚ εκδίδει προειδοποιήσεις για να βοηθήσει τους επενδυτές να αναγνωρίσουν και να αποφύγουν πιθανές απάτες.
Επιπλέον, παρέχει λίστες εγκεκριμένων και μη εγκεκριμένων διαδικτυακών χώρων (domains), επιτρέποντας στους επενδυτές να ελέγξουν αν μια διαδικτυακή πλατφόρμα είναι αδειοδοτημένη και εποπτευόμενη ή αν αποτελεί πιθανό κίνδυνο. Επίσης, οι επενδυτές μπορούν να ελέγξουν από το μητρώο εποπτευόμενων οντοτήτων στην ιστοσελίδα της ΕΚΚ αν μια εταιρεία έχει λάβει άδεια και είναι εποπτευόμενη από την Επιτροπή.
– Πού μπορεί κάποιος εν δυνάμει επενδυτής να βρει έγκυρη πληροφόρηση και υλικό για να επιμορφωθεί και να προστατευτεί από επιτήδειους;
Η ΕΚΚ διατηρεί στην ιστοσελίδα της την Πύλη Χρηματοοικονομικής Επιμόρφωσης, έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο με πληροφορίες και υλικό το οποίο απευθύνεται σε όσους επιθυμούν να μάθουν περισσότερα για τον κόσμο των επενδύσεων και των χρηματοοικονομικών.
Με απλή και κατανοητή γλώσσα, η Πύλη παρέχει χρηματοοικονομικές γνώσεις για τις βασικές αρχές επένδυσης, καθώς και πληροφορίες για την προστασία των επενδυτών, βοηθώντας τους να εντοπίζουν και να αποφεύγουν κοινές διαδικτυακές παγίδες και επενδυτικές απάτες. Παράλληλα, προσφέρει οδηγίες για να ελέγξει κανείς εάν μια οντότητα κατέχει άδεια για να προσφέρει επενδυτικά προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς και ενημερωτικά άρθρα, οδηγούς επενδυτών και προειδοποιήσεις σχετικά με τις αγορές και τις τελευταίες τάσεις. Η Πύλη αποτελεί έναν αξιόπιστο οδηγό για υπεύθυνη και ασφαλή ενημέρωση και επιμόρφωση.
– Ποιες δράσεις προγραμματίζει η ΕΚΚ στο πλαίσιο της εβδομάδας χρήματος;
Το πρόγραμμά μας περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, διάλεξη του Προέδρου της ΕΚΚ στο Πανεπιστήμιο Λεμεσού και εκπαιδευτικές διαλέξεις στελεχών της Επιτροπής σε σχολεία. Για να στηρίξουμε τις δράσεις των σχολείων που προωθούν την χρηματοοικονομική γνώση, δημιουργήσαμε ειδική ενότητα στην Πύλη Χρηματοοικονομικής Επιμόρφωσης, με .
Με παρεμβάσεις στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και δημοσιεύσεις άρθρων, συνεντεύξεων και επιμορφωτικών οδηγών, καθώς και με διεξαγωγή εκστρατείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε ευρέως τα μηνύματα της εκστρατείας, με ιδιαίτερη έμφαση στους νέους.
Επίσης, βρισκόμαστε στα τελευταία στάδια της δημιουργίας ενός νέου επιμορφωτικού κουίζ γνώσεων σχετικά με παγίδες και απάτες στο διαδίκτυο.
– Διοργανώνετε δράσεις και σε συνεργασία με άλλους οργανισμούς;
Ναι, στο πλαίσιο της Κυπριακής Επιτροπής Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και Παιδείας στην οποία συμμετέχει η ΕΚΚ, συνδιοργανώσαμε στις 13 και 14 Μαρτίου 2025 τo Διεθνές Συνέδριο «Financial Literacy for the Youth: Preparing the Next Generation» με διακεκριμένους ομιλητές από την Κύπρο και το εξωτερικό και διάφορες παράλληλες δράσεις.
Στο πλαίσιο του συνεδρίου, η ΕΚΚ φιλοξένησε το διαδραστικό και ενημερωτικό εργαστήρι «Dialogue with Stakeholders and CyFLEC’s Associates». Πέραν του συνεδρίου, με τους συνεργάτες μας στην ΚΕΧΑΠ, ετοιμάσαμε δύο Οδηγούς – ένα για εκπαιδευτικούς και ένα για μαθητές – οι οποίοι διοχετεύτηκαν σε όλα τα γυμνάσια και λύκεια.
