Ανησυχητική άνοδο των φαινομένων οικονομικής απάτης στην Ευρώπη το 2024 καταγράφει η ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, με τις υποθέσεις που διερευνούνται να αφορούν τα κοινοτικά χρηματοδοτικά προγράμματα, το Ταμείο Ανάκαμψης και… φυσικά τον ΦΠΑ.

Στο τέλος του 2024, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είχε συνολικά 2.666 ενεργές έρευνες, οι οποίες είναι αυξημένες κατά 38% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, με την εκτιμώμενη ζημιά στον προϋπολογισμό της ΕΕ να φτάνει στα 24,8 δισ. ευρώ, ποσό αυξημένο κατά 22,5% σε σχέση με το 2023.
Πάνω από το 50% της οικονομικής ζημιάς της ΕΕ, προέρχεται από τις απάτες στον τομέα του ΦΠΑ, που συντελείται με τις μεθόδους τύπου «Καρουζέλ» και τους «εξαφανισμένους εμπόρους».

Στην ετήσια έκθεση 2024 αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO) είναι η προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ μέσω του ποινικού δικαίου. «Ερευνούμε τις απάτες που αφορούν κονδύλια της ΕΕ άνω των 10.000 ευρώ και τον διασυνοριακό ΦΠΑ που συνεπάγεται ζημία άνω των 10 εκατομμυρίων ευρώ», αναφέρεται.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, περισσότερες από 1.500 νέες έρευνες ξεκίνησαν το 2024 (σχεδόν 10% περισσότερες απ’ ότι το προηγούμενο έτος), που αντιπροσωπεύουν εκτιμώμενη ζημιά 13,07 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτή η αύξηση είναι ως επί το πλείστον αποτέλεσμα της βελτιωμένης συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας και των αρμόδιων εθνικών αρχών και της αποφασιστικότητας της Εισαγγελίας να στοχεύσει εγκληματικές οργανώσεις, που δραστηριοποιούνται ιδιαίτερα στην απάτη για τον ΦΠΑ, αλλά και στην απάτη που αφορά πόρους της ΕΕ. Μέχρι το τέλος του 2024, η EPPO χειριζόταν 311 ενεργές υποθέσεις που αφορούσαν το NextGenerationEU, η πλειονότητα των οποίων (307) προέρχονταν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Οι έρευνες στην Κύπρο

Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, η έκθεση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας αναφέρει πως είναι ενεργές 12 έρευνες με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης το ποσό των €572 εκατ., ενώ τέσσερις έρευνες έχουν διασυνοριακή διάσταση, καθώς υπάρχει συνεργασία με φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις άλλων χωρών της ΕΕ.

Ακόμη, τέσσερις υποθέσεις αφορούν σε ξέπλυμα μαύρου χρήματος, ενώ το περασμένο έτος πάγωσαν περιουσιακά στοιχεία εμπλεκόμενων προσώπων, για ποσό 0,21 εκατ. ευρώ.

Οι τομείς που αφορούν οι απάτες που εντόπισε και διερευνά η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, πλην του ΦΠΑ και του ξεπλύματος χρήματος είναι: Αγροτικές ενισχύσεις: μία έρευνα, εκπαίδευση και πολιτισμός: δύο έρευνες. Προγράμματα έρευνας και καινοτομίας: δύο έρευνες, μεταφορές, ενέργεια και προγράμματα ψηφιοποίησης: τρεις έρευνες, άλλα προγράμματα: δύο έρευνες.

Τι συμβαίνει σε άλλες χώρες

Πέρα από την Κύπρο, ας δούμε τι γίνεται και σε άλλες χώρες, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.

  • Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, η έκθεση αναφέρει πως είναι ενεργές 84 έρευνες, με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης το ποσό των 1,71 δισ. ευρώ.
  • Στην Αυστρία είναι ενεργές 46 έρευνες, με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €766 εκατ., στο Βέλγιο είναι ενεργές 79 έρευνες με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €1,74 δισ., στη Βουλγαρία είναι ενεργές 254 έρευνες με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €1,13 δισ., στην Κροατία είναι ενεργές 80 έρευνες με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €373 εκατ., στην Τσεχία υπάρχουν 105 ενεργές έρευνες με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €779 εκατ., στην Εσθονία υπάρχουν 13 ενεργές έρευνες με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €8,4 εκατ., στην Φιλανδία υπάρχουν 13 ενεργές υποθέσεις και εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €9,09 εκατ., στη Γαλλία υπάρχουν 114 ενεργές υποθέσεις και εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €642,8 εκατ., στη Γερμανία 295 ενεργές υποθέσεις με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €5 δισ., στην Ιταλία υπάρχουν 764 ενεργές υποθέσεις και εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €7,05 δισ.
  • Επίσης, στη Λετονία υπάρχουν 43 ενεργές υποθέσεις με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €130,7 εκατ., στην Λιθουανία 39 ενεργές υποθέσεις με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €77,21 εκατ., στο Λουξεμβούργο 18 ενεργές υποθέσεις με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €173,8 εκατ., στη Μάλτα 16 ενεργές υποθέσεις με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €181,41 εκατ., στην Ολλανδία 32 ενεργές υποθέσεις με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €213,7 εκατ., στην Πορτογαλία 69 ενεργές υποθέσεις με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €730,81 εκατ., στη Ρουμανία 380 ενεργές υποθέσεις με εκτιμώμενο μέγεθος απάτης €2,57 δισ., στη Σλοβακία 98 ενεργές υποθέσεις με εκτιμώμενη απάτη €681,2 εκατ., στη Σλοβενία 37 ενεργές υποθέσεις με εκτιμώμενη απάτη €60,6 εκατ., στην Ισπανία 75 ενεργές υποθέσεις με εκτιμώμενο κόστος €464,8 εκατ.

Πώς στήθηκε η απάτη με τον ΦΠΑ για συσκευές

Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, ύποπτες και υπό διερεύνηση εταιρείες, εγκατεστημένες σε 15 κράτη μέλη της ΕΕ, ενεργώντας ως νόμιμοι προμηθευτές ηλεκτρονικών προϊόντων, πούλησαν ηλεκτρονικές συσκευές αξίας άνω των 1,48 δισεκατομμυρίων ευρώ μέσω διαδικτυακών αγορών σε πελάτες που βρίσκονται στην ΕΕ.
Ενώ οι τελικοί πελάτες πλήρωναν ΦΠΑ επί των αγορών, οι πωλήτριες εταιρείες δεν εκπλήρωναν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Με την εξαφάνιση των ιδιοκτητών τους, απέφευγαν να μεταφέρουν τα ποσά που οφείλονταν στις αρμόδιες εθνικές φορολογικές αρχές.

Άλλες εταιρείες διεκδικούσαν στη συνέχεια επιστροφή ΦΠΑ από τις εθνικές φορολογικές αρχές, δημιουργώντας εκτιμώμενη ζημιά ΦΠΑ 297 εκατ. ευρώ. «Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία υποπτεύεται ότι συμμετέχουν περισσότερες από 400 εταιρείες σε αυτό το πολύπλοκο δόλιο σχήμα, το οποίο πιστεύεται ότι χρησιμοποιήθηκε για ξέπλυμα εσόδων που προέρχονται από τη διακίνηση ναρκωτικών και διαφορετικών τύπων εγκλήματος στον κυβερνοχώρο. Όλα τα πρόσωπα θεωρούνται αθώοι μέχρι να αποδειχθεί η ενοχή τους στα αρμόδια δικαστήρια», αναφέρεται στην έκθεση.

Περίπου το 8% των αδικημάτων που διερευνήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έως το τέλος του 2024 αφορούσε έσοδα εκτός ΦΠΑ. Στην έκθεση αναφέρεται ότι αυτά τα αδικήματα διαπράττονται περισσότερο μέσω της χρήσης ή παρουσίασης ψευδούς, λανθασμένης δήλωσης ή, σε πολλές περιπτώσεις, μέσω λαθρεμπορίου, χωρίς κανένα απολύτως έγγραφο.

Σύμφωνα με την έκθεση, αυτό το είδος απάτης επηρεάζει ένα ευρύ φάσμα προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων υφασμάτων, ηλεκτρονικών, κεραμικών πλακιδίων, ηλεκτρονικών ποδηλάτων, αυτοκινήτων, βιομηχανικά υλικά όπως αλουμίνιο, χάλυβας, σωλήνες και υαλοβάμβακας, και συνήθως λαθραία αγαθά όπως καπνός, ποδήλατα, βιομηχανικά εξαρτήματα, ανταλλακτικά, ιατρικές προμήθειες (όπως μάσκες και ρόμπες) και καλλυντικά.