Στο πλαίσιο προηγούμενης αρθρογραφίας μέσω του «Φιλελευθέρου», σε σχέση με την ανάγκη για αναβάθμιση δικτύων ή της μετατροπής τους σε «έξυπνα» δίκτυα, είχαμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, με την εφαρμογή «έξυπνων» σχεδίων δράσης στο ηλεκτρικό σύστημα, αποτρέπονται αχρείαστες και δαπανηρές αναβαθμίσεις και δεν θα χρειάζεται πλέον η «εύκολη» λύση της προληπτικής απόρριψης φορτίου καταναλωτών για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης έλευσης σπάνιων βλαβών στο ηλεκτρικό σύστημα.

Όσον αφορά τις βλάβες βραχυκύκλωσης στο σύστημα μεταφοράς και τον συσχετισμό τους με την ανάγκη για αναβάθμιση εξοπλισμού μεταφοράς και προληπτική απόρριψη φορτίου καταναλωτών, είχαμε διαβεβαιώσει ότι θα ασχοληθούμε σε μεταγενέστερο στάδιο. Στο πλαίσιο αυτής της διαβεβαίωσης έχουμε προβεί σε ανάλυση και αξιολόγηση της αναγκαιότητας για άμεση αναβάθμιση του εξοπλισμού των υποσταθμών μεταφοράς στον Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό Βασιλικού (ΗΣ Β) για σκοπούς ασφαλούς διαχείρισης των μεγίστων και επικίνδυνων ρευμάτων βραχυκύκλωσης.

Ανάγκη για άμεση αναβάθμιση

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Φιλελευθέρου», ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) έχει απαιτήσει πρόσφατα από την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου την άμεση αναβάθμιση του εξοπλισμού των υποσταθμών μεταφοράς, στους οποίους συνδέονται οι συμβατικές μονάδες βάσης του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού Βασιλικού (ΗΣ Β), για σκοπούς ασφαλούς διαχείρισης των μέγιστων και επικίνδυνων ρευμάτων βραχυκύκλωσης.

Προφανώς, σύμφωνα με αξιολόγηση από τον ΔΣΜΚ, ο εξοπλισμός αυτών των υποσταθμών δεν διαθέτει την ικανότητα για ασφαλή διαχείριση των μεγίστων και επικίνδυνων ρευμάτων βραχυκύκλωσης, που προκαλούνται στην περίπτωση βλάβης κατά τη διάρκεια αιχμών, χειμερινών/θερινών περιόδων.

Προσέγγιση χειρότερου σεναρίου για την αναβάθμιση

Στο πλαίσιο της αξιολόγησης για την άμεση αναβάθμιση του εξοπλισμού αυτών των υποσταθμών μεταφοράς, ο ΔΣΜΚ έχει μάλλον εφαρμόσει την προσέγγιση του χειρότερου σεναρίου λειτουργίας, που προϋποθέτει την ταυτόχρονη ισχύ των κάτωθι αναφερόμενων συμβάντων:

  • Η βλάβη παρεμβάλλει μηδενική αντίσταση, με αποτέλεσμα το ρεύμα βραχυκύκλωσης να λαμβάνει τη θεωρητικά μέγιστη δυνατή τιμή.  
  • Η βλάβη είναι συγκεκριμένης μορφής και αφορά τη χειρότερη βλάβη ρεύματος βραχυκύκλωσης, που προκαλείται στην περίπτωση βραχυκυκλώματος δύο ηλεκτρικών φάσεων με τη γη.
  • Η ώρα της βλάβης στον εξοπλισμό αυτών των υποσταθμών μεταφοράς να συμπίπτει με τη μέγιστη αιχμή χειμερινών/θερινών περιόδων.
  • Η τροφοδοσία του ηλεκτρικού συστήματος, στο πλαίσιο βλάβης κατά τη διάρκεια της χειμερινής/θερινής αιχμής για το σύστημα μεταφοράς, γίνεται σχεδόν αποκλειστικά με συμβατική παραγωγή.
  • Για κάλυψη της μέγιστης ζήτησης ηλεκτρισμού είναι συγχρονισμένες όλες οι διαθέσιμες συμβατικές μονάδες στην περιοχή του Βασιλικού.
  • Η πραγματική μέγιστη αιχμή χειμερινών/θερινών περιόδων για το σύστημα μεταφοράς δεν αποκλίνει από τη δημοσιευμένη πρόβλεψη του ΔΣΜΚ για ακραίες καιρικές συνθήκες.
  • Τα αποτελέσματα του μοντέλου του ΔΣΜΚ για τον υπολογισμό των μεγίστων ρευμάτων βραχυκύκλωσης θα πρέπει να είναι ρεαλιστικά και να συνάδουν με τα πραγματικά μέγιστα ρεύματα βραχυκύκλωσης που θα προκληθούν στο πλαίσιο της χειρότερης βλάβης.

Το σενάριο ανάληψης μετρήσιμου ρίσκου

Σημειώνεται σχετικά ότι η προσέγγιση για το χειρότερο σενάριο λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος, αποτελεί την πλέον ασφαλή μεθοδολογία για την αντιμετώπιση τέτοιας μορφής προβλημάτων, χωρίς την ανάληψη του οποιουδήποτε μετρήσιμου ρίσκου.

Με λίγα λόγια, η προσέγγιση του χειρότερου σεναρίου, θέτει ως προϋπόθεση για την πρόκληση του μέγιστου και επικίνδυνου ρεύματος βραχυκύκλωσης την ταυτόχρονη ισχύ όλων των προαναφερόμενων συμβάντων. Ο ΔΣΜΚ, σύμφωνα με στοιχεία που είναι δημοσιευμένα στην ιστοσελίδα του, προφανώς χρησιμοποιεί αυτή την προσέγγιση και για την εκπόνηση του ετήσιου Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς.

Τονίζεται σχετικά ότι η εφαρμογή της μεθοδολογίας του χειρότερου σεναρίου, ναι μεν είναι η πλέον ανώδυνη λύση για τον μελετητή, καθότι δεν προϋποθέτει την ανάληψη του οποιουδήποτε μετρήσιμου ρίσκου, αλλά ελλοχεύει σοβαρούς κινδύνους αναφορικά με την εκτέλεση αχρείαστων, ενίοτε επικίνδυνων, κοστοβόρων και χρονοβόρων έργων αναβάθμισης, με επιβάρυνση δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ για τον Κύπριο καταναλωτή. Από την άλλη πλευρά, όμως, κατά την τεχνοκρατική μας άποψη, η προσέγγιση για την ανάληψη μετρήσιμου ρίσκου συνδυάζει τον ρεαλισμό και την κοινή λογική και συνήθως οδηγεί σε ορθολογιστική επίλυση του προβλήματος.

Κριτική προσέγγιση του χειρότερου σεναρίου

Στη συνέχεια θα επιχειρηθεί η τεχνοκρατική ανάλυση και κριτική αξιολόγηση των συμβάντων που πρέπει να ισχύσουν ταυτόχρονα για την πρόκληση του μέγιστου ρεύματος βραχυκύκλωσης, όπως υπολογίζεται από τον ΔΣΜΚ. Με αυτό τον τρόπο, θα διαπιστωθεί κατά πόσο ο ΔΣΜΚ θα μπορούσε να ακολουθήσει άλλη προσέγγιση, εκτός από αυτήν του χειρότερου σεναρίου, για επίλυση του προβλήματος του επίπεδου βραχυκύκλωσης στους υποσταθμούς μεταφοράς του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού Βασιλικού.  

  • Το κόστος της αναβάθμισης των υφιστάμενων υποσταθμών μεταφοράς του σταθμού εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.
    • Για την εκτέλεση του έργου της αναβάθμισης, ενδεχομένως να καταστεί αναγκαία η κοστοβόρα ενοικίαση (από το εξωτερικό) και λειτουργία προσωρινών μονάδων παραγωγής.
    • Η αναβάθμιση των υποσταθμών εκτιμάται ότι θα είναι χρονοβόρα και χρονικά δεν αναμένεται να απέχει πολύ από τη λειτουργία του νέου υποσταθμού μεταφοράς (Δυτικός Βασιλικός), όπως προβλέπεται στη βάση του Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς. Σημειώνεται ότι αυτός ο υποσταθμός θα διαθέτει ικανοποιητική δυνατότητα για ασφαλή διαχείριση των θεωρητικά μέγιστων και επικίνδυνων ρευμάτων βραχυκύκλωσης.
    • Το έργο της αναβάθμισης εμπεριέχει σοβαρούς τεχνικούς κινδύνους για την ασφαλή λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος και την επάρκεια ηλεκτρισμού.
    • Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιδιώκει τη σταδιακή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα (συμβατική παραγωγή) και πράσινη μετάβαση, με αύξηση της διείσδυσης ΑΠΕ, σε συνδυασμό με συστήματα αποθήκευσης.
    • Η προβλεπόμενη λειτουργία συστημάτων αποθήκευσης θα περιορίσει το ρεύμα βραχυκύκλωσης στους υποσταθμούς μεταφοράς του Βασιλικού κατά τις περιόδους αιχμών.
    • Μετά την έλευση του φυσικού αερίου, σύμφωνα με πληροφορίες του «Φιλελευθέρου», η ΑΗΚ προγραμματίζει να τηρεί σε κρύα εφεδρεία ατμοστρόβιλους του σταθμού Βασιλικού, γεγονός  που θα συνοδεύεται με περιορισμό των ρευμάτων βραχυκύκλωσης.
    • Η προβλεπόμενη λειτουργία ιδιωτικού ηλεκτροπαραγωγού σταθμού δυναμικότητας 105 MW στην ευρύτερη περιοχή του Βασιλικού -με 6 μονάδες εσωτερικής καύσης 17,5 MW ταχείας εκκίνησης- αναμένεται ότι θα προσφέρει σχετική ευελιξία στη λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος, που θα συνοδεύεται με περιορισμό των μεγίστων και επικινδύνων ρευμάτων βραχυκύκλωσης
    • Ενδεχόμενη αναβάθμιση των δύο προβλεπόμενων αεριοστρόβιλων του ΗΣ Δεκέλειας σε μονάδα συνδυασμένου κύκλου θα συνοδεύεται με περιορισμό των μεγίστων και επικίνδυνων ρευμάτων βραχυκύκλωσης.
    • Πέραν της αναβάθμισης, υπάρχουν και άλλες τεχνικές λύσεις, που σχετίζονται με χειρισμούς λειτουργίας στο ηλεκτρικό σύστημα και  περιστασιακά, στην περίπτωση έκτακτης ανάγκης, θα μπορούσαν να περιορίσουν τα μέγιστα και επικίνδυνα ρεύματα βραχυκύκλωσης σε αποδεκτά επίπεδα.
    • Ενδεχόμενη απόκλιση αξιόλογου ποσοστού της πραγματικής από την προβλεπόμενη αιχμή του ηλεκτρικού συστήματος θα μπορούσε να επηρεάσει τη μέγιστη τιμή των ρευμάτων βραχυκύκλωσης. Χαρακτηριστικά σημειώνεται ότι, στο πλαίσιο του εγκεκριμένου Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς 2024-2033, ο ΔΣΜΚ είχε προβλέψει χειμερινή αιχμή για το 2025 της τάξης των 1220 MW, ενώ  σύμφωνα με το προσχέδιο του Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς 2025-2034  της τάξης των 1080 MW. Δηλαδή ο ΔΣΜΚ σε ένα χρόνο μείωσε τη δημοσιευμένη πρόβλεψη για το 2025 σε ποσοστό της τάξης του 13% (140 MW). Αυτό ουσιαστικά σημαίνει τη λειτουργία λιγότερων συμβατικών μονάδων κατά τη διάρκεια αιχμών, κάτι που θα προκαλούσε τη μείωση των μεγίστων και επικινδύνων ρευμάτων βραχυκυκλώματος.

Εισηγήσεις για επίλυση του προβλήματος χωρίς αναβάθμιση

Λαμβάνοντας υπόψη την παραπάνω τεχνοκρατική ανάλυση και αξιολόγηση των συμβάντων, που πρέπει να ισχύσουν ταυτόχρονα για την πρόκληση των μεγίστων και επικινδύνων ρευμάτων βραχυκύκλωσης, υποβάλλονται οι πιο κάτω εισηγήσεις, με στόχο την αποτροπή της μάλλον αχρείαστης αναβάθμισης, στη βάση σεναρίων ανάληψης μετρήσιμου ρίσκου.

Σημειώνεται σχετικά ότι η πιθανότητα της ταυτόχρονης ισχύος των προαναφερόμενων συμβάντων για την πρόκληση του μέγιστου ρεύματος βραχυκύκλωσης είναι στατιστικά πάρα πολύ χαμηλή, γεγονός που μάλλον επιβάλλει άλλη εναλλακτική για επίλυση του προβλήματος των μεγίστων και επικίνδυνων ρευμάτων βραχυκύκλωσης, από αυτή του χειρότερου σεναρίου.

Αυτή η θέση ενισχύεται περαιτέρω από το γεγονός ότι υπάρχουν και τεχνικές λύσεις που καθιστούν αχρείαστη την αναβάθμιση του εξοπλισμού των υφιστάμενων υποσταθμών στον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό Βασιλικού.  

  • Παγοποίηση της απόφασης του ΔΣΜΚ για αναβάθμιση των υφιστάμενων υποσταθμών μεταφοράς του σταθμού Βασιλικού στη βάση του χειρότερου σεναρίου.
  • Ανεξάρτητη επαναξιολόγηση της αναγκαιότητας για αναβάθμιση, στη βάση σεναρίων ανάληψης μετρήσιμου ρίσκου.  
  • Διερεύνηση δυνατότητας για εξεύρεση τεχνικών λύσεων που θα καθιστούν την αναβάθμιση αχρείαστη (πχ δημιουργία συνθηκών όδευσης μέρους της παραγωγής στην περιοχή του ΗΣ Β -πχ του ιδιώτη παραγωγού PEC- σε παρακείμενους υποσταθμούς). Σημειώνεται ότι η αλλαγή της όδευσης θα γίνεται περιστασιακά, στην περίπτωση έκτακτης ανάγκης, με χειρισμούς που θα επιτρέπουν την όδευση αυτής παραγωγής σε παρακείμενους υποσταθμούς.
  • Επιτάχυνση της λειτουργίας του νέου υποσταθμού μεταφοράς (Δυτικός Βασιλικός), της εγκατάστασης συστημάτων αποθήκευσης και άλλης συμβατικής παραγωγής,   που αναμένεται ότι, σε συνδυασμό με την περιστασιακή αλλαγή όδευσης, θα συμβάλουν στην επίλυση του προβλήματος και θα καθιστούν την αναβάθμιση αχρείαστη.

* Ηλεκτρολόγος μηχανικός, με πολυετή πείρα στη λειτουργία του Ηλεκτρικού Συστήματος