Με σημερινή της δημόσια παρέμβαση, η Δέσποινα Παναγιώτου Θεοδοσίου, Υπεύθυνη Χαρτοφυλακίου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας του Συμβουλίου του ΔΗΣΥ για Παρακολούθηση του Κυβερνητικού Έργου, και τέως πρόεδρος της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου, αναφέρεται στην κρίσιμη κατάσταση στο σύστημα ηλεκτροδότησης και επιρρίπτει ευθύνες για αργοπορημένους χειρισμούς στη σημερινή Κυβέρνηση και τον υπουργό Ενέργειας Γιώργο Παπαναστασίου.
«Η κρίσιμη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το σύστημα ηλεκτροδότησης της χώρας μας δεν είναι κεραυνός εν αιθρία», αναφέρει η κ. Θεοδοσίου. «Οφείλεται στην ολιγωρία της παρούσας Κυβέρνησης να εφαρμόσει λύσεις που αποφασίστηκαν από το 2022 και βρίσκονταν ενώπιον της από την αρχή. Επίσης ενώπιον της Κυβέρνησης βρίσκονταν και οι προβλεψεις του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) σχετικά με την επάρκεια ηλεκτρισμού. Ήταν επίσης ξεκάθαρο ότι η ενίσχυση της παραγωγής και η αναβάθμιση των υποδομών αποθήκευσης ενέργειας αποτελούσαν άμεση και αναγκαία προτεραιότητα. Η Κυβέρνηση ολιγώρησε».
Η κ. Θεοδοσίου επισημαίνει και τα ακόλουθα:
- Εδώ και δύο χρόνια, βρίσκεται ενώπιον του Υπουργού Ενέργειας συγκεκριμένη πρόταση που περιλάμβανε την τοποθέτηση δύο νέων αεριοστροβίλων στον Ηλεκτροπαραγωγικό Σταθμό Δεκέλειας, καθώς και ενός προηγμένου συστήματος αποθήκευσης ισχύος 40 MW/160 MWh.
- Αυτή η πρόταση είχε αναπτυχθεί από την ΑΗΚ και στάλθηκε από το Υπουργείο γραπτώς προς τη ΡΑΕΚ, ήδη από τις αρχές του 2023. Παρά τις έγκαιρες προειδοποιήσεις προς τον Υπουργό ότι από το 2025 θα αντιμετωπίζαμε σοβαρό έλλειμμα επάρκειας, η Κυβέρνηση δεν προχώρησε στην υλοποίηση.
- Ταυτόχρονα, απορρίφθηκε η κοινή εισήγηση του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) και της ΑΗΚ για χρηματοδότηση της εγκατάστασης κεντρικού συστήματος αποθήκευσης. Παρόλα αυτά και μετά την ανάληψη της ευθύνης χρηματοδότησης από μέρους της ΑΗΚ, η Κυβέρνηση επέδειξε ολιγωρία στην προώθηση αυτής της πρότασης. Ένα τέτοιο σύστημα θα προσέφερε την απαραίτητη ευελιξία για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ενεργειακής μετάβασης και τη σταθεροποίηση του δικτύου σε περιόδους αστάθειας λόγω βλαβών ή σε περιόδους κρίσης.
Οι άμεσες επιπτώσεις της αδράνειας είναι πολλαπλές, σύμφωνα με την ίδια:
1. Κίνδυνος για «μπλακ άουτ»: Χωρίς επαρκή εφεδρεία και αποθήκευση ενέργειας, ακόμα και μικρές βλάβες σε υφιστάμενες μονάδες μπορεί να δημιουργήσουν αλυσιδωτές διακοπές ρεύματος, θέτοντας σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Αυτό παρατηρούμε να γίνεται τις τελευταίες μέρες λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας. Αντίστοιχο πρόβλημα θα παρουσιαστεί το καλοκαίρι λόγω των υψηλών θερμοκρασιών.
2. Καθυστέρηση διαδικασίας για Αναβάθμιση Δεκέλειας: Η προσφυγή σε ακριβές και ρυπογόνες εφεδρείες (π.χ. παλιές μονάδες παραγωγής) οδηγεί σε επιπλέον επιβάρυνση των καταναλωτών.
3. Αποκοπές από τις ΑΠΕ και μεγάλες απώλειες πράσινης ενέργειας: Χωρίς αποθήκευση, εξ ανάγκης θα γίνονται αποκοπές στον κόσμο που επένδυσε σε φωτοβολταϊκά και θα χάνεται πράσινη ενέργεια.
Οι προτάσεις του ΔΗΣΥ «για να προλάβουμε τα χειρότερα»:
Α. Ηλεκτροπαραγωγός Σταθμός Δεκέλειας: Η διαδικασία κατακύρωσης του διαγωνισμού για την εγκατάσταση των νέων αεριοστροβίλων έχει καθυστερήσει αδικαιολόγητα. Έστω και τώρα πρέπει να προχωρήσει άμεσα, με κατ’ επείγουσα διαδικασία.
Β. Εφαρμογή των κεντρικών συστημάτων αποθήκευσης: Τα εν λόγω συστήματα θα δώσουν τη δυνατότητα εξισορρόπησης του δικτύου, αμβλύνοντας το πρόβλημα περικοπών των ΦΒ ειδικά σε περιόδους χαμηλής ζήτησης, επιτρέποντας τη διαχείριση της παραγωγής – ειδικά από ΑΠΕ – με μεγαλύτερη ευελιξία.
Γ. Στήριξη των ΑΠΕ (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας): Η δέσμευση για αύξηση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μας μείγμα πρέπει να συνοδεύεται από κίνητρα, με αντίστοιχα συστήματα αποθήκευσης. Και εδώ προκύπτει ολιγωρία στην έκδοση αδειών, ένα θέμα το οποίο εξετάζουμε και τα ευρήματά μας θα τα ανακοινώσουμε σύντομα.
Δ. Σαφές χρονοδιάγραμμα και χρηματοδότηση: Απαιτείται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο με ξεκάθαρους στόχους και ενδιάμεσα ορόσημα. Καλούμε την κυβέρνηση να δεσμεύσει τους απαραίτητους πόρους από τον προυπολογισμό, τα ευρωπαϊκά ταμεία, και να χρησιμοποιήσει επιπρόσθετα εργαλεία χρηματοδότησης και συνεπένδυσης.
Ε. Δημόσιος διάλογος και λογοδοσία: Η ενέργεια αποτελεί ένα από τα κυριότερα προβλήματα της Κύπρου, επιτείνει την ακρίβεια και μειώνει την ανταγωνιστικότητα. Η Κυβέρνηση οφείλει πλέον να αντιμετωπίσει το θέμα ως δημόσια έκτακτη ανάγκη και να προχωρήσει σε κοινωνικό διάλογο με όλους τους αρμόδιους φορείς, την ΑΗΚ και ειδικούς επιστήμονες. Στόχος πρέπει να είναι η επανεξετάση των νέων δεδομένων και η διαμόρφωση ενός νέου, μακροπρόθεσμου Εθνικού Σχεδίου Ενέργειας, που θα εξασφαλίσει ενεργειακή επάρκεια και μείωση των τιμών. Η χώρα μας δεν μπορεί να λειτουργεί στη λογική της διαχείρισης κρίσεων. Με τις νέες τεχνολογικές και γεωπολιτικές εξελίξεις πρέπει και μπορούμε να θωρακίσουμε την Κύπρο απέναντι στις ενεργειακές προκλήσεις του αύριο. Καλούμε την κυβέρνηση να δράσει αποφασιστικά, πριν βρεθούμε αντιμέτωποι με δυσμενέστερες συνέπειες που θα επιβαρύνουν νοικοκυριά, επιχειρήσεις και την οικονομία στο σύνολό της.
