Παρ’ ότι οι συντεχνίες της ΑΗΚ κατηγόρησαν χθες το Υπουργείο Ενέργειας για ολιγωρία στη λήψη απόφασης για την εγκατάσταση δύο νέων αεριοστροβίλων στον σταθμό της Δεκέλειας, με συνολική ισχύ 80 μεγαβάτ, στην πραγματικότητα αυτό που εκκρεμεί είναι ποιος θα πληρώσει, μεσοπρόθεσμα, το κόστος για την αγορά και την τοποθέτηση των γεννητριών.
Στη σύσκεψη της περασμένης Παρασκευής στο Υπουργείο Ενέργειας, ο υπουργός Γιώργος Παπαναστασίου ενημέρωσε την πλευρά της ΑΗΚ ότι η Κυβέρνηση θεωρεί πλέον την εγκατάσταση των δύο γεννητριών απαραίτητη και άναψε το πράσινο φως στο δ.σ. της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου να προωθήσει τις εργασίες για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης των τριών προσφορών που έχει ενώπιόν του ο οργανισμός, από δύο διεθνούς εμβέλειας εταιρείες.
Η σημερινή επίσημη θέση του Υπουργείου Ενέργειας και της Κυβέρνησης είναι ταυτόσημη με αυτήν της διοίκησης και της διεύθυνσης της ΑΗΚ: Ο χώρος του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού Δεκέλειας πρέπει να παραμείνει ως δεύτερο σημείο ηλεκτροπαραγωγής, για τη διατήρηση της ασφάλειας και επάρκειας εφοδιασμού, της ασφαλούς λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος και του περιορισμού των περικοπών ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
Ο Φιλελεύθερος πληροφορείται επίσης ότι το Υπουργείο Ενέργειας και η Κυβέρνηση αποδέχονται πλέον τη θέση του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) ότι ο σταθμός της ΑΗΚ στο Βασιλικό -και ευρύτερα η περιοχή Βασιλικού- δεν μπορεί να λειτουργήσει ως αποκλειστικός πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας (ούτε ως σχεδόν αποκλειστικός πάροχος, όπως είχε επιχειρηθεί πριν από περίπου 10-12 χρόνια, ώστε όλο το ρεύμα να παράγεται στο Βασιλικό με χρήση φυσικού αερίου και να εξασφαλιστούν καλύτερες τιμές ανά μονάδα λόγω αύξησης των εισαγόμενων ποσοτήτων του εν λόγω καυσίμου).
Αυτό που καθιστά αδύνατη την πλήρη ή σχεδόν πλήρη εξάρτηση της κυπριακής συμβατικής παραγωγής από το Βασιλικό είναι, σύμφωνα με τον Διαχειριστή Μεταφοράς και το Υπουργείο Ενέργειας, αλλά και τη ΡΑΕΚ, είναι δύο παράγοντες: Πρώτον, τα υψηλά ρεύματα βραχυκύκλωσης στη συγκεκριμένη περιοχή, που -έστω με πολύ μικρό ποσοστό πιθανής επιβεβαίωσης- εγκυμονούν πολύ σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια του συστήματος και των κατοίκων των κοινοτήτων Βασιλικού στην πολύ απομακρυσμένη περίπτωση επιβεβαίωσης των ανησυχιών και, δεύτερο, η καθυστέρηση από μέρους της ΑΗΚ και άλλων αρμόδιων Αρχών του κράτους (και της τοπικής αυτοδιοίκησης) να υλοποιήσουν ή να συνεργαστούν για να υλοποιήσουν καίριας σημασίας έργα μεταφοράς ηλεκτρισμού, για την ομαλότερη κάλυψη της ζήτησης, κυρίως στο νοτιοανατολικό μέρος της Κύπρου.
Δεν γίνεται μόνο αποθήκευση
Όπως έγραψε ήδη ο Φιλελεύθερος, στο Υπουργείο Ενέργειας και την ΑΗΚ έγιναν σκέψεις το τελευταίο διάστημα να εγκαταλειφθεί η ιδέα της εγκατάστασης δύο νέων ευέλικτων γεννητριών -λόγω του μεγάλου κόστους των τριών προσφορών που δέχθηκε η ΑΗΚ- και να γίνει στροφή στην εγκατάσταση μόνο αποθηκευτικών συστημάτων στη Δεκέλεια. Οι πληροφορίες της εφημερίδας μας αναφέρουν πως αυτή η επιλογή έχει εγκαταληφθεί και από το υπουργείο και από την ΑΗΚ , καθώς και η ΡΑΕΚ και ο Διαχειριστής Μεταφοράς έχουν τοποθετηθεί πως δεν μπορεί να «σταθεί» αρωγός στο ευρύτερο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας ο σταθμός της Δεκέλειας χωρίς συμβατική παραγωγή.
Υπό τα πιο πάνω δεδομένα, το Υπουργείο Ενέργειας έχει ενημερώσει την ΑΗΚ πως είναι επιβεβλημένη η εγκατάσταση στον σταθμό Δεκέλειας και των δύο γεννητριών για (τουλάχιστο) 80 μεγαβάτ ισχύ αλλά και συστημάτων αποθήκευσης.
Ήδη, ο πρόεδρος της ΑΗΚ Γεώργιος Πέτρου έχει δηλώσει πως θα κινηθούν τις επόμενες μέρες οι διαδικασίες για να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση των τριών προτάσεων από τη Siemens (δύο διαφορετικές προσφορές) και την General Electric, με κόστος από 107 εκατ. έως 148 εκατ. ευρώ.
Ποιος και πώς θα πληρώσει;
Αυτό που δεν έχει ξεκαθαρίσει -και προκαλεί σοβαρές αντιδράσεις στο εσωτερικό της ΑΗΚ και επισημάνθηκε χθες και από τις συντεχνίες των εργαζομένων– είναι ποιος θα πληρώσει αυτά τα λεφτά, πώς και πότε. Η συνήθης διαδικασία για έργα υποδομής της ΑΗΚ, προβλέπει την κατάθεση αίτησης από την ΑΗΚ στη ΡΑΕΚ και έγκρισης από τη ρυθμιστική Αρχή τόσο του έργου όσο και της μεσοπρόθεσης ανάκτησης του κόστους, μέσω της επιβάρυνσης των πελατών της ΑΗΚ.
Εν όψει όμως της λειτουργίας ανταγωνιστικής αγοράς, που προβλέπεται σταδιακά να μειώσει το ποσοστό των καταναλωτών που θα παραμείνουν πελάτες της ΑΗΚ (επειδή εκ των πραγμάτων παράγει με βασικό καύσιμο το πολύ πιο ακριβό πετρέλαιο και καλύπτει ανάγκες ηλεκτροδότησης και σε ώρες που δεν μπορεί να αξιοποιηθεί φθηνότερη πράσινη ενέργεια) και δεδομένου ότι ενισχύεται η διείσδυση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό μείγμα, η επένδυση για τις δύο μονάδες στη Δεκέλεια κρίνεται επιχειρηματικά ασύμφορη από αρμόδιους υπηρεσιακούς του οργανισμού.
Και αφού, τόσο η ΑΗΚ, όσο επίσης το Υπουργείο Ενέργειας, η ΡΑΕΚ και ο ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς κρίνουν αναγκαίες τις δύο μονάδες για την επάρκεια ηλεκτρισμού της χώρας αλλά και για την ασφάλεια και ισορροπία του ηλεκτρικού συστήματος, η ΑΗΚ πιέζει ώστε το κόστος των 150 εκατ. ευρώ περίπου κατανεμηθεί σε βάθος χρόνου σε όλους τους καταναλωτές και όχι μόνο στους πελάτες της. Και η κατανομή αυτή συζητείται να γίνει μέσω ειδικού τέλους στο πλαίσιο της επιβάρυνσης που ήδη έχουν οι καταναλωτές από τις Υπηρεσίες Δημόσιας Ωφέλειας (ΥΔΩ), μέσω των οποίων χρηματοδοτούνται από τους υπόλοιπους καταναλωτές οι επιβεβλημένες εκπτώσεις στις χρεώσεις ρεύματος για τους ευάλωτους καταναλωτές.
Η Κυβέρνηση ευνοεί αυτή την επιλογή, όμως υπάρχουν επιφυλάξεις από την Έφορο Κρατικών Ενισχύσεων για το ενδεχόμενο η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, να κρίνει την αποπληρωμή των γεννητριών μέσω του τέλους ΥΔΩ ως ασύμβατη κρατική ενίσχυση υπέρ της ΑΗΚ.
Όπως ξαναγράψαμε, το Υπουργείο Ενέργειας αποτάθηκε στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, εξηγώντας λεπτομερώς πως οι δύο νέες γεννήτριες στη Δεκέλεια είναι απαραίτητες για την ευστάθεια του ηλεκτρικού συστήματος, για την επάρκεια ηλεκτρισμού σε κάποιες ανατολικές περιοχές της Κύπρου, αλλά και για να μπορέσει η ΑΗΚ να αποσύρει από το πρόγραμμα παραγωγής της τις έξι ρυπογόνες γεννήτριες στη Δεκέλεια μέχρι το τέλος του 2029, όπως αξιώνει η ίδια η Κομισιόν, για περιβαλλοντικούς λόγους.
Για την ώρα είναι όχι
Οι πληροφορίες του Φιλελευθέρου αναφέρουν πως μέχρι στιγμής η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού δεν έχει πειστεί και δεν έχει συγκατατεθεί στην αποπληρωμή της επένδυσης στη Δεκέλεια μέσω των Υπηρεσιών Δημόσιας Ωφέλειας. Μεταξύ της Κομισιόν και της Υπηρεσίας Ενέργειας του αρμόδιου υπουργείου υπάρχει μεν συνεχής επικοινωνία, αλλά όχι συμφωνία. Οι επιφυλάξεις της ΓΔ Ανταγωνισμού εξακολουθούν να υφίστανται σε κάποια από τα σημεία συζήτησης και έπεται τις επόμενες ημέρες τηλεδιάσκεψη μεταξύ Κυπρίων και Ευρωπαίων λειτουργών, προς αναζήτηση συμφωνίας.
Δεν είναι γνωστό αν η ΑΗΚ θα προχωρήσει αρχές Μαρτίου σε κατακύρωση προσφοράς για τους δύο αεριοστρόβιλους στη Δεκέλεια, πριν ανάψει πράσινο φως η Κομισιόν για την απόσβεση της επένδυσης με τρόπο που δεν θα επιβαρυνθούν οικονομικά μόνο η ΑΗΚ και οι πελάτες της. Τα χρονικά περιθώρια για την αξιολόγηση (ή τη λήξη) του διαγωνισμού για τους αεριοστρόβιλους εκπνέουν τις επόμενες λίγες μέρες, αλλά δεν φαίνεται να αισθάνεται ανάλογη πίεση χρόνου η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
