Την ώρα που η απαισιοδοξία, μετά τα μεγάλα οικονομικά σοκ των προηγούμενων ετών εξαφανίζεται, έστω και σταδιακά, όλοι αναμένουν ότι η κατανάλωση θα αποκτήσει δυναμική, καθώς βελτιώνονται οι αντιλήψεις για τα πραγματικά εισοδήματα.
Σε ανάλυση της ΕΚΤ υπό τον τίτλο «Αυξάνονται ή όχι τα πραγματικά εισοδήματα; Οι αντιλήψεις των νοικοκυριών και ο ρόλος τους στην κατανάλωση», που υπογράφουν οι Adam Baumann, Luca Caprari, Georgi Kocharkov και Όμηρος Κουβάβας επισημαίνεται μεταξύ άλλων ότι η άνοδος του πληθωρισμού που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια είχε αρνητικό αντίκτυπο στις αντιλήψεις των καταναλωτών για τα πραγματικά εισοδήματα. Αυτές οι αντιλήψεις φαίνεται να επιμένουν ακόμη και όταν το πραγματικό εισόδημα έχει πράγματι βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου.
Αυτή η συμπεριφορά, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως μια μορφή απαισιοδοξίας, είναι ιδιαίτερα έντονη στα νοικοκυριά με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα και είχε αρνητικό αντίκτυπο στην πραγματική κατανάλωση. Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία των αντιλήψεων στην οικονομική συμπεριφορά.
Διστάζουν να αγοράσουν
Στην έκθεση, οι τεχνοκράτες αναφέρουν ότι, σύμφωνα με τους εθνικούς λογαριασμούς, το πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 3,8% μεταξύ του δεύτερου τριμήνου του 2022 και του δεύτερου τριμήνου του 2024. Ωστόσο, η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση δεν ακολούθησε την ίδια τάση, σημειώνοντας αύξηση μόνο κατά 1,2% την ίδια περίοδο. Είναι καλά τεκμηριωμένο, εξηγούν, ότι οι προσωπικές εμπειρίες του παρελθόντος επηρεάζουν τις οικονομικές αποφάσεις των νοικοκυριών.
Έτσι, μια πιθανή εξήγηση για τη βραδύτερη αύξηση της κατανάλωσης είναι ότι η πρόσφατη άνοδος του πληθωρισμού έχει σημαδέψει τις πεποιθήσεις των ανθρώπων, αναγκάζοντας τα νοικοκυριά να αντιλαμβάνονται το πραγματικό τους εισόδημα χαμηλότερο από αυτό που είναι στην πραγματικότητα. Καθώς τα νοικοκυριά προσαρμόζουν την πραγματική τους κατανάλωση με βάση αυτές τις πεποιθήσεις, τέτοιες αντιλήψεις μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση στις καταναλωτικές δαπάνες.
Οι αναλυτές αναφέρουν ότι οι απαισιόδοξες αντιλήψεις για το πραγματικό εισόδημα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην πραγματική κατανάλωση. Με βάση τις παρατηρήσεις των νοικοκυριών με αυξανόμενο πραγματικό εισόδημα μεταξύ 2023 και 2024, το δείγμα μπορεί να ταξινομηθεί ως (i) νοικοκυριά με αυξανόμενα πραγματικά εισοδήματα που αντιλαμβάνονται σωστά ότι τα πραγματικά τους εισοδήματα έχουν αυξηθεί και (ii) νοικοκυριά με αυξανόμενα πραγματικά εισοδήματα που αντιλαμβάνονται ότι το πραγματικό τους εισόδημα έχει μειωθεί.
Για τα νοικοκυριά που πιστεύουν ότι τα εισοδήματά τους έχουν μειωθεί, αν και δεν έχουν μειωθεί, αυτή η απαισιοδοξία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την κατανάλωσή τους σε σύγκριση με τα νοικοκυριά που πιστεύουν σωστά ότι τα πραγματικά τους εισοδήματα έχουν αυξηθεί. Τα απαισιόδοξα νοικοκυριά εμφανίζουν σημαντικά περισσότερες αρνητικές αλλαγές στην κατανάλωση από εκείνα που αντιλαμβάνονται σωστά τις αυξήσεις στα εισοδήματά τους. Αυτή η διαφορά είναι ορατή σε όλες τις κατηγορίες κατανάλωσης, αλλά είναι μεγαλύτερη στις υπηρεσίες, παρά στα είδη πρώτης ανάγκης και στα διαρκή αγαθά.
Οι αναλυτές καταλήγουν στην έκθεσή τους ότι η πρόσφατη άνοδος του πληθωρισμού επηρέασε έντονα τις αντιλήψεις για το πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών, με αρνητικό αντίκτυπο στην πραγματική κατανάλωση. Εκτιμούν όμως ότι, καθώς η απαισιοδοξία μετά από μεγάλα οικονομικά σοκ συνήθως εξαφανίζεται, έστω και σταδιακά, η κατανάλωση θα πρέπει να αποκτήσει δυναμική, καθώς βελτιώνονται οι αντιλήψεις για τα πραγματικά εισοδήματα.
