Oι μεταρρυθμίσεις που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια στο συνταξιοδοτικό σύστημα της Κύπρου δημιουργούν σταθερότητα ως προς τη βιωσιμότητά του, σύμφωνα με τη νέα έκθεση «Global Pension Report», του ασφαλιστικού γερμανικού ομίλου Allianz, η οποία αναλύει 71 συνταξιοδοτικά συστήματα σε όλο τον κόσμο, με τη βοήθεια του «Allianz Pension Index» (API), ενός δείκτη της εταιρείας.

Αυτό αποτυπώνεται στη βαθμολογία της Κύπρου (3,1) στον δείκτη της βιωσιμότητας  – με κλίμακα από το 1, που υποδηλώνει ότι δεν χρειάζεται καμία άλλη μεταρρύθμιση, έως το 7, που σημαίνει υψηλή πίεση για μεταρρυθμίσεις – ενώ η γενική μέση βαθμολογία ήταν 3,6.

Ωστόσο, η Κύπρος υστερεί στον δείκτη για τις δημογραφικές/δημοσιονομικές εξελίξεις (5,3). Ο γερμανικός όμιλος αναφέρει ότι υπάρχουν πολλές επιλογές για την αύξηση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων συνταξιοδοτικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των ποσοστών εισφορών, την παράτασης της ελάχιστης περιόδου εισφορών που απαιτείται για τη διεκδίκηση πρόωρης ή πλήρους σύνταξης, μειώσεις πρόωρης συνταξιοδότησης και ανταμοιβές για αναβολή συνταξιοδότησης, ενσωματωμένος δημογραφικός παράγοντας στη συνταξιοδοτική φόρμουλα, σύμφωνα με την εξέλιξη του μέσου όρου προσδόκιμου ζωής και τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, μείωση του συνολικού επιπέδου συνταξιοδοτικών παροχών. Ωστόσο, η εφαρμογή ορισμένων από αυτά τα μέτρα μπορεί να έχει ανεπιθύμητες παρενέργειες, αναφέρει ο ασφαλιστικός όμιλος.

Πεθαίνουν στη δουλειά

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, ο μη σταθμισμένος συνολικός δείκτης για όλα τα συνταξιοδοτικά συστήματα που αναλύθηκαν ανέρχεται σε 3,7. Οι διαφορές μεταξύ των χωρών είναι σημαντικές. Μια μικρή ομάδα χωρών, όπως η Δανία, η Ολλανδία και η Σουηδία παρουσιάζει βαθμολογία σημαντικά κάτω του 3 και διαχειρίζεται σχετικά καλά το συνταξιοδοτικό της μέλλον, καθώς έθεσε έγκαιρα τις βάσεις για τη βιωσιμότητα, υιοθετώντας κεφαλαιοποιητικά συστήματα.

Όπως αναφέρεται, μπορεί να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ιαπωνία βρίσκεται επίσης σε αυτόν τον κατάλογο. Όμως, όπως καμία άλλη χώρα, η Ιαπωνία έχει ακολουθήσει σταθερά μια διαφορετική προσέγγιση, τη διατήρηση των εργαζομένων στην αγορά εργασίας για περισσότερα χρόνια. Το 1/3 των ατόμων ηλικίας 65-70 ετών εξακολουθεί να εργάζεται, ενώ τα επόμενα χρόνια αναμένεται η σταδιακή αύξηση της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης στα 70 έτη.

Πρόβλημα η γήρανση

Η μεγαλύτερη ομάδα χωρών περιλαμβάνει εκείνες με συνολική βαθμολογία πάνω από 4, οι οποίες έχουν επείγουσα ανάγκη για μεταρρυθμίσεις για να προστατεύσουν τα συνταξιοδοτικά τους συστήματα από τις επιπτώσεις των δημογραφικών αλλαγών.

Σε αυτή την ομάδα ανήκουν πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Μαλαισία, η Κολομβία και η Νιγηρία. Το βασικό τους πρόβλημα δεν είναι τόσο ο σχεδιασμός του συνταξιοδοτικού τους συστήματος, αλλά η περιορισμένη κάλυψή του. Το ποσοστό των ανεπίσημα απασχολούμενων εργαζομένων που δεν καλύπτονται από το σύστημα υπερβαίνει συχνά το 50%.

Η άλλη ομάδα περιλαμβάνει πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, των οποίων τα συνταξιοδοτικά συστήματα έχουν κάνει μέχρι στιγμής δειλά βήματα προς την κεφαλαιοποίηση – με το διανεμητικό σύστημα (pay-as-you-go) να παραμένει κυρίαρχο. Ωστόσο, η ραγδαία γήρανση του πληθυσμού αυξάνει σημαντικά την πίεση για μεταρρυθμίσεις.  

Πάλι καλά που είναι και οι μετανάστες

Ακόμη, στην έκθεση του γερμανικού ομίλου υπογραμμίζεται ότι η δημογραφική αλλαγή αποτελεί πραγματικότητα εδώ και χρόνια. Το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται συνεχώς εδώ και δεκαετίες (με μόνο μια προσωρινή διακοπή λόγω της πανδημίας Covid-19), ενώ τα ποσοστά γεννήσεων συνεχίζουν να μειώνονται.

Ωστόσο, ένας παράγοντας έχει μετριάσει σημαντικά τον αναμενόμενο αντίκτυπο στις αγορές εργασίας και στα κοινωνικά συστήματα, η μετανάστευση. Τα τελευταία πέντε χρόνια, σχεδόν το 90% των 1,6 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας στη Γερμανία, οι οποίες υπόκεινται σε εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, καλύφθηκαν από μετανάστες.