Τα όσα τεκταίνονται τις τελευταίες εβδομάδες σε σχέση με τα χρέη εκατομμυρίων των ποδοσφαιρικών εταιρειών προς το κράτος, αλλά και η ανοχή που έδειχναν οι διαχρονικά οι κυβερνήσεις, δίνοντάς τους ασυλία μέσω της διαγραφής οφειλών αλλά και της παραχώρησης διαφόρων σχεδίων ευνοϊκής αποπληρωμής, φέρνουν εκ νέου στο προσκήνιο το συνολικότερο καυτό ζήτημα των ανείσπρακτων κρατικών εσόδων.
Στο παρελθόν υπήρξαν πολλές παρεμβάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στις ετήσιες εκθέσεις της, σε σχέση με τις πρακτικές που εφαρμόζονται για είσπραξη των οφειλών. Τόσο το Τμήμα Φορολογίας, όσο και οι Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλειών έχουν στη διάθεση τους διάφορα εργαλεία για να εισπράξουν το λαβείν τους, ωστόσο σε κάποιες περιπτώσεις αυτά δεν αποδεικνύονται αρκετά για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Σε κάποιες περιπτώσεις, τα οφειλόμενα ποσά είναι σαφές ότι δεν πρόκειται ποτέ να εισπραχθούν, καθώς οι οφειλέτες είτε έχουν αποβιώσει, είτε δεν έχουν αρκετά περιουσιακά στοιχεία που μπορούν να ρευστοποιηθούν, είτε πρόκειται για φυσικά πρόσωπα που έχουν πτωχεύσει και εταιρείες που έχουν εκκαθαριστεί.
Συσσωρευμένες οφειλές
Τμήμα Φορολογίας και Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων έχουν τα περισσότερα ανείσπρακτα έσοδα. Στην περίπτωση του Τμήματος Φορολογίας, το 2023 το ποσό του αμέσως απαιτητού χρέους πριν τη διενέργεια εισπρακτικών μέτρων ήταν €2,6 δισ., συμπεριλαμβανομένων τόκων και επιβαρύνσεων, σε σχέση με το αντίστοιχο ποσό των €1,8 δισ. τον Δεκέμβριο 2022.
Το σύνολο των φόρων που βρίσκονταν κάτω από μέτρα είσπραξης το 2023 ήταν €726,7 εκατ. σε σχέση με τα €757,9 εκατ. κατά το 2022. Το καθαρό εισπράξιμο ποσό οφειλόμενων φόρων πριν την εφαρμογή του μέτρου κατάσχεσης τραπεζικών λογαριασμών πέρσι ήταν €1.7 δισ., σε σχέση με το €1 δισ. που ήταν το 2022. Το καθαρό αμέσως απαιτητό ποσό φόρου χωρίς μέτρα είσπραξης κατά την 31/12/2023 ανήλθε στα €1.7 δισ.
Τα μέτρα του Τμήματος Φορολογίας
Εκτελεστική και νομοθετική εξουσία έδωσαν ορισμένα εργαλεία στο Τμήμα Φορολογίας για να εισπράξει το κράτος το λαβείν του, ωστόσο απαιτούνται και άλλα για να ενισχυθεί η φοροεισπρακτική ικανότητα του.
- Από το 2014 και εντεύθεν το Τμήμα Φορολογίας έχει τη δυνατότητα να τοποθετεί ΜΕΜΟ στην ακίνητη περιουσία των φορολογουμένων και να προχωρεί στη δέσμευση τραπεζικών λογαριασμών τους, όταν αυτοί δεν συμμορφώνονται με τις φορολογικές τους υποχρεώσεις.
- Άλλο ένα μέτρο που εφαρμόζεται είναι οι ποινικές διώξεις για τη μη καταβολή φόρων. Οι ποινικές διώξεις γίνονται για παράλειψη καταβολής παρακρατηθέντων φόρων (Φ.Π.Α., Pay as you Earn, Έκτακτη Εισφορά για την Άμυνα (ΕΕΑ) και για μη υποβολή φορολογικών δηλώσεων. Παράλληλα, σε τακτά χρονικά διαστήματα η ειδική Μονάδα Διαχείρισης Χρέους και Είσπραξης Οφειλών, σε συνεργασία με τα επαρχιακά φορολογικά γραφεία, ενισχύουν τους ελέγχους για είσπραξη των οφειλόμενων. Όταν διωχθούν ποινικά οι οφειλέτες, οδηγούνται στα δικαστήρια. Για τις ποινικές υποθέσεις είτε επιβάλλεται ποινή κατά την εκδίκαση και διακανονισμός εξόφλησης, είτε γίνεται εξώδικος συμβιβασμός ταυτόχρονα με τη συμμόρφωση (υποβολή των δηλώσεων ή/και δημιουργία χρονοδιαγράμματος).
ΜΕΜΟ και κατασχέσεις
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το 2023 το Τμήμα Φορολογίας τοποθέτησε ΜΕΜΟ στα ακίνητα 5,841 φορολογουμένων, οι οποίοι είχαν φορολογικές οφειλές για την άμεση φορολογία και το ΦΠΑ ύψους €647,6 εκατ.
Από τους 5.841 φορολογούμενους στους οποίους δεσμεύθηκε το 2023 η περιουσία τους, για 451 φορολογούμενους αποσύρθηκε στη συνέχεια το ΜΕΜΟ, ενώ από άλλα 40 πρόσωπα διαγράφηκε μέρος των οφειλών στον ΦΠΑ, ύψους €1.3 εκατ.
Την ίδια περίοδο, το Τμήμα Φορολογίας προχώρησε και στην κατάσχεση τραπεζικών λογαριασμών ύψους €141 χιλ., που ανήκαν σε 225 φορολογούμενους. Παράλληλα, διώχθηκαν ποινικά 1.156 φορολογούμενοι για μη συμμόρφωση στις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Καταχωρήθηκαν 528 νέες ποινικές διώξεις το 2023 για μη υποβολή φορολογικών δηλώσεων ενώ εκκρεμούν και 383 από τα προηγούμενα χρόνια.
Παράλληλα, έχουν καταχωρηθεί 628 νέες ποινικές διώξεις για υποθέσεις ΦΠΑ. Από τις ποινικές διώξεις των προηγούμενων χρόνων, εκκρεμούν 1.093.
Βάσει των στοιχείων του Τμήματος Φορολογίας, από τις ποινικές διώξεις που ολοκληρώθηκαν, στα κρατικά ταμεία κατέληξε ποσό €8.8 εκατ. Επιπλέον, από τους διακανονισμούς και τα χρονοδιαγράμματα που καθορίστηκαν από το Τμήμα, έχει εισπραχθεί €1.6 εκατ.
Θέλει και άλλα εργαλεία
Πέραν των πιο πάνω «όπλων» που έχει στη διάθεση του το Τμήμα Φορολογίας, θα πρέπει να ενισχυθεί με περαιτέρω μέτρα για να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των ενεργειών του έναντι όσων δεν συμμορφώνονται με τον νόμο και δεν αποπληρώνουν τα φορολογικά τους χρέη.
- Μεταξύ άλλων, το Τμήμα έχει απαιτήσει κατά καιρούς την ποινικοποίηση της μη καταβολής του φόρου εισοδήματος. Πρόκειται για πονεμένο θέμα. Στο παρελθόν, το Υπουργείο Οικονομικών κατέθεσε και σχετικό νομοσχέδιο, ωστόσο η συγκεκριμένη πρόνοια αποσύρθηκε μετά τις έντονες αντιδράσεις διαφόρων φορέων.
Μετά την πάροδο ορισμένων ετών, η προηγούμενη κυβέρνηση είχε διαμηνύσει πως θα επαναφερόταν το μέτρο, ωστόσο αυτό δεν έγινε ακόμη.
Δεν έχει ξεκαθαρίσει εάν στο πλαίσιο της φορολογικής μεταρρύθμισης που προωθείται θα περιληφθεί ένα τέτοιο μέτρο. - Άλλο ένα εργαλείο που θα ενίσχυε τις προσπάθειες του τμήματος είναι και η τοποθέτηση εμπράγματων βαρών σε κινητή περιουσία, όπως εφαρμόζεται σε άλλες χώρες. Θα αφορά τη δέσμευση μετοχών διαφόρων εταιρειών.
- Άλλο ένα μέτρο είναι η επιτάχυνση των δικαστικών διαδικασιών, οι οποίες καθυστερούν.
- Επιπρόσθετα, παρά τα αιτήματα που υποβάλλει το Τμήμα Φορολογίας κατά καιρούς στην Τεχνική Επιτροπή Διαγραφών για τη διαγραφή οφειλών φορολογουμένων, από τους οποίους δεν μπορούν να εισπραχθούν τα χρέη, τις περισσότερες φορές η Επιτροπή δεν συναινεί. Στη συγκεκριμένη επιτροπή συμμετέχουν εκπρόσωποι του Γενικού Λογιστηρίου, της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και του Υπουργείου Οικονομικών. Το 2023 αποστάλθηκαν για διαγραφές οφειλών 66 υποθέσεις φορολογούμενων που απεβίωσαν στην Τεχνική Επιτροπή Διαγραφών (ΤΕΔ) με ποσό συνολικής οφειλής €66 χιλ.
Το ξεχασμένο νομοσχέδιο για ενίσχυση των Κοινωνικών Ασφαλίσεων
Πριν από μερικά χρόνια είχε κατατεθεί στη Βουλή νομοσχέδιο που παρέχει στον εκάστοτε διευθυντή των Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων τις ίδιες εξουσίες που έχει σήμερα ο Έφορος Φορολογίας για διεκδίκηση οφειλών, όπως είναι η εγγραφή εμπράγματου βάρους σε ακίνητη περιουσία, το γνωστό memo, αλλά και η δυνατότητα για δέσμευση και κατάσχεση καταθέσεων.
Ωστόσο, σταμάτησε η συζήτηση του νομοσχεδίου, καθώς κρίθηκε πως δεν είχε διεξαχθεί ο απαιτούμενος κοινωνικός διάλογος. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο αποτέλεσε και αντικείμενο συζήτησης στο Συμβούλιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, όπου είχαν εκφραστεί κάποιες επιφυλάξεις. Το νομοσχέδιο βρίσκεται στα συρτάρια της Επιτροπής Εργασίας από τον Μάρτιο του 2019. Σύμφωνα με τον κατάλογο εκκρεμοτήτων της Επιτροπής, σκοπός του νομοσχεδίου είναι η εισαγωγή ρυθμίσεων για την κατάσχεση και εκποίηση κινητής περιουσίας πριν από και μετά την έναρξη ποινικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίου και για την αποδοχή και εγγραφή εμπράγματου βάρους επί της ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη. Παρά την αλλαγή της Κυβέρνησης το 2023, δεν υπήρξε αίτημα για απόσυρση του συγκεκριμένου νομοσχέδιου.
Τις επόμενες ημέρες, ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εργασίας, Ανδρέας Καυκαλιάς, αναμένεται να προωθήσει επιστολή στον Υπουργό Εργασίας Γιάννη Παναγιώτου, ζητώντας ενημέρωση για τις περαιτέρω προθέσεις της Κυβέρνησης σε σχέση με το κυβερνητικό νομοσχέδιο. Συγκεκριμένα, θα ζητήσει να ενημερωθεί εάν έχουν αρθεί οι επιφυλάξεις που υπήρχαν επί του νομοσχεδίου και εάν η Κυβέρνηση επιθυμεί τη συνέχιση της συζήτησής του από την επιτροπή ή εάν θα το αποσύρει.
Ποινικές διώξεις από Κοινωνικές Ασφαλίσεις
Από την πλευρά τους, οι Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων μπορούν να διώξουν ποινικά όσους δεν καταβάλλουν τις εισφορές στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Βάσει του νόμου, κάθε εργοδότης ή αυτοτελώς εργαζόμενος ο οποίος παραλείπει να καταβάλει οποιαδήποτε εισφορά ή πρόσθετο τέλος είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει το ένα έτος ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €3.400. Επίσης, σε περίπτωση επανάληψης του αδικήματος, η ποινή φυλάκισης ανεβαίνει στα δύο χρόνια και η χρηματική ποινή τις €5 χιλ. Όλα τα οφειλόμενα στο Ταμείο ποσά μπορούν να διεκδικηθούν ως χρέη που οφείλονται στη Δημοκρατία και, χωρίς να αποκλείεται οποιοδήποτε άλλο μέτρο, μπορούν να αποτελέσουν ως συμβατικό χρέος το αντικείμενο πολιτικής αγωγής που εγείρεται από τον Διευθυντή.
