Πιο ξεκάθαρος και πιο προειδοποιητικός για την κυπριακή Κυβέρνηση δεν μπορούσε να ήταν ο νομικός σύμβουλος του κράτους αναφορικά με τις συστάσεις του για την υπό μελέτη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στο επενδυτικό κεφάλαιο της Great Sea Interconnector.
Δηλαδή, της θυγατρικής που συνέστησε ο ΑΔΜΗΕ, ώστε να της εκχωρήσει τον ρόλο του φορέα υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας, προκειμένου σε αυτήν να βάλουν χοντρό χρήμα ξένοι επενδυτές. Μεταξύ τους, η Κυπριακή Δημοκρατία.
Ο αμερικανικός οίκος Curtis, Mallet-Prevost, Colt and Mosle LLP κατέθεσε πριν από μερικές μέρες στην Κυπριακή Δημοκρατία τη νομική μελέτη δέουσας επιμέλειας για το προωθούμενο έργο του ΑΔΜΗΕ και τη «συμφωνία παραχώρησης» του ρόλου του φορέα υλοποίησης από τον ΑΔΜΗΕ στην Great Sea Interconnector.
Κάποια πρώτα ανησυχητικά συμπεράσματα του εξωτερικού συμβούλου που αξιοποίησε το Υπουργείο Εμπορίου δημοσίευσε ο Φιλελεύθερος την περασμένη Τετάρτη. Πολύ περισσότερα συμπεράσματα -και πολύ πιο ανησυχητικά- δημοσιεύει σήμερα, με αποσπάσματα από την πολυσέλιδη μελέτη.
Η οποία μελέτη δεν αφήνει το παραμικρό περιθώριο στην κυπριακή Κυβέρνηση να συμμετάσχει στο μετοχικό κεφάλαιο της GSI, αν δεν αλλάξει δραματικά το περιεχόμενο της «συμφωνίας παραχώρησης» που κατέθεσε ο ΑΔΜΗΕ στη ΡΑΕΚ, με αξίωση να εγκριθεί τάχιστα.
Νοουμένου ότι οι καταπελτικές παρατηρήσεις του αμερικανικού νομικού οίκου έχουν διαβιβαστεί από την κυπριακή Κυβέρνηση -άγνωστο σε ποια μορφή- στο Υπουργείο Ενέργειας της Ελλάδας, είναι προφανές πως η μπάλα είναι στο γήπεδο της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Χωρίς πλήρη αναδιαμόρφωση του εγγράφου (concession agreement) που κατέθεσε στη ΡΑΕΚ ο ΑΔΜΗE (51% των μετοχών του ανήκουν στο ελληνικό δημόσιο) και χωρίς ισότιμη μεταχείριση της Κυπριακής Δημοκρατίας ως συμμέτοχου και συνιδιοκτήτη του έργου, η κυπριακή Κυβέρνηση αναμένεται ότι θα στηθεί στον τοίχο από τις πολιτικές δυνάμεις και την κυπριακή κοινή γνώμη, στην περίπτωση που συναινέσει σε συμμετοχή της στο μετοχικό κεφάλαιο της GSI, υπό τις παρούσες συνθήκες.
Δεν αφορά σοβαρούς επενδυτές!
Σύμφωνα με την πολυσέλιδη μελέτη της Curtis, Mallet-Prevost, Colt and Mosle LLP, οι όροι και οι προϋποθέσεις που προτείνει ο ΑΔΜΗΕ μέσω της «συμφωνίας παραχώρησης» για επένδυση της Κύπρου στο μετοχικό κεφάλαιο της GSI «δεν είναι επαρκείς (σ.σ. και ικανοποιητικοί) για να προσελκύσουν σοβαρούς στρατηγικούς επενδυτές στην GSI». Ίσως γι’ αυτό και δεν έχουν καρποφορήσει τον τελευταίο ενάμιση χρόνο οι προσπάθειες του ΑΔΜΗΕ να εξασφαλίσει επενδυτές που θα βάλουν χρήμα στο έργο της διασύνδεσης.
Η μελέτη επισημαίνει πως οι όροι που θέτει ο ΑΔΜΗΕ για την επενδυτική συμμετοχή της Κύπρου στην GSI δεν είναι ούτε οικονομικά ικανοποιητικοί, αφού προσφέρουν περιορισμένη κερδοφορία στους επενδυτές και φορτώνουν σε αυτούς την πρόκληση (ευθύνη) για την εξασφάλιση της χρηματοδότησης για την ανάπτυξη του έργου, η οποία αναμένεται να ξεπεράσει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ!
Σύμφωνα με τον εξωτερικό σύμβουλο η «συμφωνία παραχώρησης» που αξιώνει ο ΑΔΜΗΕ να του εγκρίνει η ΡΑΕΚ «είναι σε μεγάλο βαθμό μονόπλευρα υπέρ του ΑΔΜΗΕ και δημιουργεί (σ.σ. για την Κύπρο και άλλους μέτοχους) ένα περιττό πρόσθετο επίπεδο κινδύνων».
Μας θέλει για εργολάβους – χρηματοδότες
Ενώ αρχικά είχε δοθεί η εντύπωση πως η συνεργασία του ΑΔΜΗΕ με τους επενδυτές που θα αγοράσουν μετοχές της CSI θα στηριζόταν σε ένα επενδυτικό πλάνο συνιδιοκτησίας (αναλόγως της απόκτησης μετοχικού κεφαλαίου) του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης, σε όλες τις φάσεις του (χρηματοδοτική, κατασκευαστική, λειτουργική), ο νομικός σύμβουλος που εργοδότησε η Κυπριακή Δημοκρατία αποφάνθηκε ότι «η εταιρεία GSI (σ.σ. που προορίζεται από τον ΑΔΜΗΕ ως νέος φορέας υλοποίησης) αντιμετωπίζεται (σ.σ. και επομένως έτσι αντιμετωπίζονται και οι αγοραστές μετοχών της) ως εργολαβία τύπου EPCI (Engineering, Procurement, Construction and Installation)» και όχι ως συνιδιοκτησία ή κοινοπραξία εταιρειών.
Και όπως συμπεραίνει ο αμερικανικός οίκος, «η GSI (και η Κύπρος, ενδεχομένως) θα αναλάβει όλες τις τυπικές υποχρεώσεις ενός αναδόχου έργου» (σ.σ. και μάλιστα έργου του τύπου «turn key» – «το κλειδί στο χέρι» του ιδιοκτήτη ΑΔΜΗΕ), δηλαδή τις υποχρεώσεις ενός εργολάβου, αλλά δεν θα απολαμβάνει τα δικαιώματα ενός συνιδιοκτήτη, όπως αναλύεται κατωτέρω.
Ο νομικός σύμβουλος εξηγεί στη μελέτη ότι η «συμφωνία παραχώρησης», όπως ετοιμάστηκε από τον ΑΔΜΗΕ, παρέχει στον ελληνικό οργανισμό «κάθε σχετικό δικαίωμα που έχουν συνήθως οι ιδιοκτήτες έργων έναντι των εργολάβων κατασκευαστικών έργων».
Μεταξύ άλλων, ο ΑΔΜΗΕ θα έχει το δικαίωμα να επεμβαίνει στις κατασκευαστικές εργασίες, αλλάζοντας τους σχεδιασμούς και όρους της αρχικής συμφωνίας και αναστέλλοντας ή ακυρώνοντας προγραμματισθείσες εργασίες.
Εν ολίγοις, συνάγεται πως ο ΑΔΜΗΕ θα έχει το πάνω χέρι στην GSI, όχι (μόνο) ως μέτοχος σε κάποιο ποσοστό αυτής της εταιρείας ειδικού σκοπού, αλλά ως ιδιοκτήτης της ηλεκτρικής διασύνδεσης και ως συμβαλλόμενο μέρος στη συμφωνία παραχώρησης».
Και ακόμα πιο σοβαρό και επικίνδυνο: «Ο ΑΔΜΗΕ θα έχει το δικαίωμα να εγκρίνει την επιλογή των αναδόχων έργων της GSI (σ.σ. υπεργολάβων), παρόλο ότι η GSI θα είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για τη χρηματοδότηση του έργου και τις επί μέρους κατασκευές»!
Με άλλα λόγια, η Great Sea Interconnector (ίσως με την Κύπρο να κατέχει περίπου το 30% των μετοχών) θα έχει την ευθύνη να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση του έργου (με δάνεια ύψους ενός δισεκατομμυρίου ευρώ ή και παραπάνω) αλλά και την αποπληρωμή των δανείων ή την κάλυψη των εγγυήσεων που θα δοθούν, αλλά τις βασικές αποφάσεις για τους υπεργολάβους των κατασκευών θα την έχει ο ΑΔΜΗΕ. Ο οποίος θα παραμείνει ιδιοκτήτης του έργου αλλά και ο διαχειριστής του (και ο αποδέκτης των εσόδων), όταν θα λειτουργήσει.
Τα 658 εκατ. της ΕΕ
Επιπλέον, ο αμερικανικός οίκος προειδοποιεί ότι «ο ΑΔΜΗΕ (σ.σ. μέσω της προταθείσας συμφωνίας παραχώρησης) αναθέτει στην GSI να κατασκευάσει την ηλεκτρική διασύνδεση και να τη μεταφέρει (σ.σ. παραδώσει) στον ΑΔΜΗΕ». Δηλαδή, χωρίς δικαίωμα των επενδυτών να λειτουργήσουν τη διασύνδεση, παρέχοντας μάλιστα και τριετείς εγγυήσεις για την ευστοχία των κατασκευαστικών εργασιών. Η πολυετής λειτουργία της διασύνδεσης (με την εγγυημένη απόδοση 8,3% για 17 χρόνια, σε ό,τι αφορά τους Κύπριους καταναλωτές ρεύματος) παραμένει προνόμιο του ΑΔΜΗΕ…
Πρόσθετα, η μελέτη σημειώνει ότι «ο ΑΔΜΗΕ και όχι η GSI θα διατηρήσει τον έλεγχο της ευρωπαϊκής χορηγίας των 658 εκατ. ευρώ (από τον μηχανισμό CINEA)» και της μεταφοράς χρημάτων από τη χορηγία (μέρος της οποίας έχει ήδη δαπανηθεί για να πληρωθεί η Nexans) στην εταιρία ειδικού σκοπού για αποπληρωμή εργολάβων.
Σύγκρουση συμφερόντων
Η Curtis, Mallet-Prevost, Colt and Mosle LLP προειδοποιεί ακόμα ότι αν η ΡΑΕΚ εγκρίνει τη «συμφωνία παραχώρησης» που ζητά ο ΑΔΜΗΕ θα σήμαινε ότι ο ΑΔΜΗΕ θα φορά δύο καπέλα: ένα καπέλο ως «παραχωρητής» της ευθύνης για το έργο και ένα καπέλο ως ένας από τους μετόχους του ανάδοχου, δηλαδή της Great Sea Interconnector. Αυτό, επισημαίνει ο νομικός οίκος, θα είχε ως αποτέλεσμα μια σαφή σύγκρουση συμφερόντων, αφού τα συμφέροντα του παραχωρητή και «παραχωρησιούχου» σε μια συνεργασία προφανώς δεν είναι πάντα ευθυγραμμισμένα. Για τους επενδυτές μετοχών στο GSI, προστίθεται στη μελέτη, αυτό θα σήμαινε ότι ο παραχωρητής (ΑΔΜΗΕ) θα συμμετέχει στις συζητήσεις θεμάτων που μπορεί να οδηγήσουν σε συγκρούσεις με τον παραχωρησιούχο (οι μέτοχοι του GSI), με τον ΑΔΜΗΕ να είναι κατά 100% παραχωρητής και ενδεχομένως μόνο κατά 33% μέτοχος στον παραχωρησιούχο. Και αυτό δεν θα μπορούσε να τύχει θεραπείας με μια απόφαση, π.χ., να μην συμμετέχει ο ΑΔΜΗΕ στις αποφάσεις ή την ψηφοφορία για τέτοιες αποφάσεις για κρίσιμα ζητήματα.
Τι σημαίνουν όλα αυτά;
Ο νομικός εξωτερικός σύμβουλος του Υπουργείου Ενέργειας τονίζει σε άλλο σημείο πως το αποτέλεσμα μιας αποδοχής της πρότασης παραχώρησης που κατέθεσε ο ΑΔΜΗΕ θα είχε τα ακόλουθα αποτελέσματα:
- Η Great Sea Interconnector – αντί του ΑΔΜΗΕ σήμερα – θα κατέληγε να απορροφά ζημιές και υποχρεώσεις που θα προκύπτουν από υπερβάσεις κόστους στις συμβάσεις που διαπραγματεύτηκαν η EuroAsia και ο ΑΔΜΗΕ με τη Nexans και τη Siemens (ή και άλλων υπεργολάβων στο μέλλον) και θα αναλάμβανε τη δέσμευση αποζημιώνει τους εργολάβους για αυξημένα κόστη ή αυξήσεις στις τιμές της σύμβασης που θα προκύπτουν από διαφοροποιήσεις εργασίας. Θα είχε επίσης (η GSI και όχι ο ΑΔΜΗΕ) την ευθύνη για τυχόν πληρωμές – αποζημιώσεις σε περιπτώσεις τερματισμού του έργου.
- Ο ΑΔΜΗΕ θα διατηρούσε τον έλεγχο των περιουσιακών στοιχείων του έργου, ενώ αυτά θα έπρεπε να ανήκουν στην εταιρεία που θα κατασκευάσει το έργο (GSI).
- Η συμφωνία παραχώρησης που κατέθεσε ο ΑΔΜΗΕ προβλέπει ότι οι κάτοχοι μετοχών στην GSI ενδέχεται να κληθούν να παράσχουν εγγυήσεις για την υλοποίηση του έργου. Το εύρος αυτών των εγγυήσεων πρέπει να καθοριστεί με ακρίβεια εκ των προτέρων, τονίζει ο εξωτερικός σύμβουλος.
- Σε κάθε περίπτωση, προειδοποιεί ο νομικός οίκος, είναι σαφές ότι οποιαδήποτε επένδυση (της Κυπριακής Δημοκρατίας) στο μετοχικό κεφάλαιο στην Great Sea Interconnector θα μπορούσε να οδηγήσει σε οικονομικές ζημιές μεγαλύτερες από την προβλεπόμενη επένδυση ιδίων κεφαλαίων στο GSI (100 εκατ. ευρώ). Σε άλλο σημείο της έκθεσης, ο οίκος προβλέπει ότι οι ενδεχόμενες ζημιές για την Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορούσαν να είναι πολύ μεγαλύτερες από το κεφάλαιο των 100 εκατ. που ίσως βάλει αρχικά.
