Αύριο Πέμπτη αρχίζει στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης η διήμερη σύνοδος κορυφής της ΕΕ και πέντε χωρών της Λατινικής Αμερικής (Βραζιλία, Αργεντινή, Παραγουάη, Ουρουγουάη και Βολιβία), με αντικείμενο την οριστικοποίηση ή και υπογραφή της συμφωνίας Mercosur, που προβλέπει κατάργηση ή μείωση δασμών στο εμπόριο μεταξύ των χωρών αυτών.

Μεγάλο μέρος των Ευρωπαίων αγροτών διαφωνεί με την υπογραφή της συμφωνίας, καθώς ανησυχεί ότι αυτή θα εκτοξεύσει τις εισαγωγές ζωικών και γεωργικών προϊόντων (κυρίως βόειου κρέατος και πουλερικών) από τη Λατινική Αμερική στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μειώνοντας την κατανάλωση των αντίστοιχων ευρωπαϊκών προϊόντων, εις βάρος των παραγωγών.

Αυτό για το οποίο κυρίως διαμαρτύρονται οι Ευρωπαίοι παραγωγοί είναι ο αθέμιτος ανταγωνισμός που θεωρούν ότι θα δεχθούν από τους συναδέλφους τους στις χώρες που θα υπογράψουν τη συμφωνία, καθώς αυτοί μπορούν να πωλούν σε χαμηλότερες τιμές, καθώς τα προϊόντα τους δεν υπόκεινται στις αυστηρές προδιαγραφές που ισχύουν στην ΕΕ.

Πρόσφατα, δημοσιοποιήθηκε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται τη δημιουργία ενός νέου ταμείου αποζημιώσεων για τους αγρότες που θα επηρεαστούν αρνητικά από τη συμφωνία ΕΕ-Mercosur. Ωστόσο, ενώσεις αγροτών έχουν ήδη απορρίψει αυτή την προοπτική, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για πραγματική αμοιβαιότητα, όσον αφορά τα πρότυπα παραγωγής και τους κινδύνους για την περιβαλλοντική υποβάθμιση και την απώλεια της βιοποικιλότητας στις εμπλεκόμενες χώρες.

Έτοιμοι για νέα μαζική εξέγερση

Ήδη έχουν πραγματοποιηθεί εκδηλώσεις διαμαρτυρίας αγροτών και κτηνοτρόφων στις Βρυξέλλες και σε πόλεις της Γαλλίας, της Πολωνίας και της Αυστρίας, αλλά αναμένεται αυτές να πολλαπλασιαστούν -με πολύ μαζική συμμετοχή- αν το επόμενο διήμερο διαφανεί πως η συνθήκη Mercosur θα προωθηθεί για υπογραφή το επόμενο διάστημα, έστω και αν επικύρωσή της από τα κοινοβούλια των κρατών μελών προβλέπεται να είναι χρονοβόρα.

Σε αντίθεση με τους αγρότες, τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου Mercosur στηρίζουν και αναμένουν οι βιομηχανικές χώρες της ΕΕ και κυρίως η Γερμανία και η Ισπανία, καθώς προσδοκούν σε εξαγωγές αυτοκινήτων, μηχανημάτων, φυτοφαρμάκων και φαρμάκων, χωρίς δασμούς, στις μεγάλες αγορές των πέντε χωρών της Λατινικής Αμερικής.

Όπως εξηγεί το Euronews, η συνθήκη Mercosur αποσκοπεί στη δημιουργία μιας από τις μεγαλύτερες ζώνες ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο, η οποία θα περιλαμβάνει 750 εκατομμύρια ανθρώπους και περίπου το ένα πέμπτο της παγκόσμιας οικονομίας.
Σύμφωνα με τη Σαρλότ Έμλινγκερ, οικονομολόγο που ειδικεύεται στο εμπόριο και τη γεωργία και μίλησε στο Euronews, οι κερδισμένοι από τη συμφωνία Mercosur αναμένεται να είναι η μεταποιητική βιομηχανία, σε τομείς όπως τα αυτοκίνητα, τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα μηχανήματα, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και άλλα, καθώς και οι Γάλλοι οινοπαραγωγοί και τυροκόμοι. Οι χαμένοι πιθανό να είναι η βιομηχανία βοείου κρέατος και πουλερικών, εξήγησε η Εμλινγκερ.

Ωστόσο, πιστεύει ότι ο αντίκτυπος της Mercosur θα είναι πολύ περιορισμένος. «Αυτό που θα συμφωνηθεί είναι η μείωση των δασμών για έναν ορισμένο όγκο προϊόντων, όπως για παράδειγμα ένας σχετικά μικρός όγκος βοείου κρέατος. Μιλάμε για 99.000 τόνους βοείου κρέατος. Αυτό είναι μόνο το 1,2% της ευρωπαϊκής κατανάλωσης βοείου κρέατος. Αυτές οι ποσότητες θα έχουν περιορισμένο αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή αγορά», δήλωσε στο Euronews.

Οι υπέρ και οι εναντίον

Μεγάλες οικονομίες της ΕΕ τάσσονται υπέρ της συνθήκης, όπως η Γερμανία, η Πορτογαλία και η Ισπανία. Επιπλέον, Λουξεμβούργο, Δανία, Φινλανδία, Σουηδία, Κροατία, Τσεχία, Εσθονία και Λετονία έχουν ταχθεί δημοσίως υπέρ της ολοκλήρωσης της συμφωνίας.

Σύμφωνα με το Euronews, ο Λουίς Πλάνας Πουχάδες, υπουργός Γεωργίας της Ισπανίας, διερωτήθηκε την περασμένη εβδομάδα: «Ενδιαφέρεται η Ευρωπαϊκή Ένωση να απομονωθεί; Ή μήπως ενδιαφέρεται, σε αυτό το συγκεκριμένο γεωπολιτικό πλαίσιο που βιώνουμε και ιδίως μετά τις εκλογές στις ΗΠΑ, να επεκτείνει το δίκτυο των εμπορικών συμφωνιών με τρίτες χώρες για να διατηρήσουμε την οικονομική και εμπορική μας επιρροή; Νομίζω ότι η απάντηση είναι πολύ σαφής».

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξέφρασε επίσης την έντονη υποστήριξή της, κάνοντας λόγο για μια συμφωνία μεγάλης οικονομικής και στρατηγικής σημασίας.
Από την άλλη, η Γαλλία αντιτίθεται σθεναρά στη συνθήκη Mercosur, μαζί με την Πολωνία, την Αυστρία και την Ολλανδία. Για να μπλοκάρει την επισημοποίηση και υπογραφή της συμφωνίας, η Γαλλία θα πρέπει να συσπειρώσει στο στρατόπεδό της τουλάχιστον άλλες τρεις χώρες της ΕΕ που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 35% του πληθυσμού της Ένωσης. Επιφυλάξεις για τη Mercosur εκφράζονται επίσης από Ιταλία, Βέλγιο και Ρουμανία, όχι όμως σε βαθμό που θα οδηγήσει τις δύο χώρες στην πλευρά της Γαλλίας.

Ακόμη και αν αύριο ή την Παρασκευή υπάρξει εντυπωσιακή εξέλιξη στη σύνοδο κορυφής της Mercosur στην Ουρουγουάη και ανακοινωθεί τελική συμφωνία για υπογραφή της συνθήκης ελεύθερου εμπορίου, θα πρέπει να ακολουθήσει επικύρωσή της από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αλλά και τα εθνικά κοινοβούλια όλων των κρατών μελών πριν τεθεί σε ισχύ.
Για να αποφύγει καθυστερήσεις στην επικύρωση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει, σύμφωνα με το Euronews, το ενδεχόμενο να χωρίσει τη συμφωνία σε μια ευρύτερη συμφωνία συνεργασίας και μια συμφωνία με επίκεντρο το εμπόριο. Η τελευταία θα απαιτούσε μόνο πλειοψηφία για την επικύρωσή της, σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, παρακάμπτοντας την ανάγκη για ομόφωνη έγκριση, μέσα από την οποία θα μπορούσε η Γαλλία να θέσει βέτο.

Μεγάλες προοπτικές εξαγωγών και για τα δύο μέρη

Όπως έγραψε χθες (militaire.gr) ο Νότης Μαριάς, καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην ευρωβουλευτής και βουλευτής Ηρακλείου, τα στοιχεία της Κομισιόν δείχνουν ότι «η ΕΕ είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εταίρος της Mercosur στο εμπόριο αγαθών, μετά την Κίνα και μπροστά από τις ΗΠΑ. Η ΕΕ αντιπροσώπευε το 16,9% του συνολικού εμπορίου της Mercosur το 2023, ενώ η Mercosur ήταν ο δέκατος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ. Το 2023, οι εξαγωγές της ΕΕ προς τις τότε τέσσερις χώρες της Mercosur ανήλθαν σε 55,7 δισ. ευρώ, ενώ οι εξαγωγές της Mercosur στην ΕΕ ανήλθαν συνολικά σε 53,7 δισ. ευρώ».

Σύμφωνα με τον κ. Μαριά, «προκειμένου οι Βρυξέλλες να προωθήσουν την εξαγωγή των βιομηχανικών προϊόντων του ευρωπαϊκού βορρά στις παγκόσμιες αγορές και κυρίως στις αναπτυσσόμενες αγροτικές χώρες, δέχθηκαν ως αντιστάθμισμα την κατάργηση της αρχής της “κοινοτικής προτίμησης” και την απελευθέρωση των εισαγωγών αγροτικών προϊόντων τρίτων χωρών στην ΕΕ, με αποτέλεσμα να οξυνθούν τα προβλήματα των αγροτών του φτωχοποιημένου ευρωπαϊκού νότου».

Ο ίδιος υποστηρίζει πως «με τη συμφωνία ΕΕ-Mercosur αναμένεται αθρόα εισαγωγή αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων από τις χώρες του Mercosur, που θα έχουν ως αποτέλεσμα την πτώση του βιοτικού επιπέδου των Ευρωπαίων αγροτών. Στα επιχειρήματα των Ευρωπαίων αγροτών», σημειώνει «περιλαμβάνεται ο ισχυρισμός ότι τα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα των χωρών της Mercosur δεν τηρούν τους διάφορους περιβαλλοντικούς και υγειονομικούς κανόνες, με αποτέλεσμα, πέραν των κινδύνων που εγκυμονούν για την υγεία των καταναλωτών, ταυτόχρονα να είναι και φθηνότερα, υποβάλλοντας έτσι τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά προϊόντα σε αθέμιτο ανταγωνισμό».