Τις τελευταίες εβδομάδες, αν όχι και μήνες, γίνεται πολλή συζήτηση για τις αποκοπές ΑΠΕ, που αρχίσαν να γίνονται σημαντικές, ενώ η τάση και οι προβλέψεις δείχνουν ότι αυτές θα αυξηθούν.
Είναι γνωστό ότι το ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου είναι μικρό σε μέγεθος και απομονωμένο. Είναι επίσης γνωστό πως, σε αντίθεση με τα άλλα πανομοιότυπα αγαθά (Commodities), ο ηλεκτρισμός δεν αποθηκεύεται. Οφείλεις να τον παράγεις ακριβώς την ίδια ώρα που θα τον καταναλώσεις.
Για να είμαστε δίκαιοι, πλέον αποθηκεύεται, αλλά η αποθήκευση είναι σχετικά ακριβό σπορ (ακόμη), ενώ αν μιλάμε για αποθήκευση σε συσσωρευτές (μπαταρίες), αυτή συνοδεύεται από μια σειρά από άλλα ζητήματα, όπως απώλειες, μικρή διάρκεια αποθήκευσης, γήρανση και μείωση της απόδοσης με τα χρόνια λειτουργίας, κοκ.
Και για να το συνοψίσουμε, το ιδεατό σενάριο, και αυτό στο οποίο οδηγεί τα πράγματα η ΕΕ, θα ήταν η γεωγραφική και χρονική ταύτιση της παραγωγής και της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Εκεί είναι το μέλλον! Δηλαδή, με λίγα λόγια, η ηλεκτρική ενέργεια να παράγεται στον χώρο που καταναλώνεται και αν είναι δυνατό να καταναλώνεται τις ώρες που παράγεται.
Τα φωτοβολταϊκά στις στέγες (ιδιοκατανάλωση) και οι έξυπνοι μετρητές, που θα δώσουν εργαλεία για τη διαχείριση της ζήτησης, συνεπικουρούμενα με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και, εκεί όπου χρειάζεται, συστήματα αποθήκευσης σε κλίμακα κτηρίου, θα βοηθήσουν σε αυτό.
Οπόταν, το εύλογο ερώτημα εν έτει 2024 για το μικρό σε μέγεθος και εύρος τεχνολογιών παραγωγής ηλεκτρικό μας σύστημα, προς τι όλες αυτές οι πολυπλοκότητες και η δημιουργία πολλών προμηθευτών κοκ για τη λειτουργία «ανταγωνιστικής» αγοράς;
Πίσω όμως στο θέμα μας:
Τελευταία, λοιπόν, διαβάζω όλο και πιο συχνά πως για τις αποκοπές ΑΠΕ ευθύνονται κυρίως:
(α) το δίκτυο που δεν είναι έξυπνο ή και το ότι δεν έχουμε έξυπνους μετρητές ακόμη,
(β) οι συμβατικές μονάδες της ΑΗΚ, οι οποίες λόγω έλλειψης ευελιξίας δεν μπορούν να μειώσουν περαιτέρω την ισχύ τους,
(γ) η ανυπαρξία συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρισμού (μπαταρίες), που αποτελούν μικρής διάρκειας αποθήκευση (κάποιων ωρών) και συνεπώς δεν βλέπω πως είναι αποτελεσματική λύση.
Χωρίς να αμφισβητεί κάποιος τη συνδρομή των πιο πάνω στο φαινόμενο των αποκοπών, η εικόνα θα ήταν τουλάχιστον λειψή εάν δεν μπει και στην εξίσωση αυτό:
(δ) το κεντρικό θέμα της εποχικότητας της ζήτησης.
Με τον όρο εποχικότητα εννοούμε τη μεγάλη ψαλίδα στη μέγιστη ζήτηση που παρατηρείται το καλοκαίρι και την ελάχιστη ζήτηση που παρατηρείται την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Αυτό οφείλεται μεταξύ άλλων στον τουρισμό, στη μικρή διείσδυση ηλεκτρικών οχημάτων, στην απουσία βαριάς και ενεργοβόρου βιομηχανίας (που θα λειτουργούσε ολόχρονα) και στις καιρικές μας συνθήκες.
Ο κυρίαρχος λόγος των αποκοπών
Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, ας σημειώσουμε πως το καλοκαίρι λειτουργούμε με ένταση κλιματιστικά που απαιτούν ηλεκτρισμό ενώ στους ήπιους χειμώνες μας τα συστήματα θέρμανσης λειτουργούν (ακόμη) κυρίως απευθείας με λευκά καύσιμα.
Και για να είμαστε συγκεκριμένοι, ένα παράδειγμα επί πραγματικών δεδομένων:
- Για 50% του χρόνου η ζήτηση είναι < 500 MW
- Για σκοπούς ευστάθειας και ασφάλειας του δικτύου απαιτείται συμβατική παραγωγή 200 MW
- Σήμερα υπάρχουν περί τα 900MW εγκατεστημένα ΑΠΕ.
Οπόταν, ποιος είναι ο κυρίαρχος λόγος που έχουμε αποκοπές; - Καταληκτικά, οι αποκοπές οφείλονται σε μια σειρά από αίτια. Η συνεισφορά, όμως, κάθε αιτίου στη δημιουργία του φαινομένου των αποκοπών δεν είναι ισοδύναμη.
Από την άλλη, η λύση για κάθε αίτιο διαφέρει ως προς το κόστος και τον χρόνο υλοποίησης. Αποτελεί, όμως, βασική αρχή στην εφαρμοσμένη μηχανική η καταγραφή και η εύρεση, μετά από ποσοτική ανάλυση (quantitative analysis), της συνεισφοράς κάθε αιτίου στη δημιουργία του φαινομένου. - Φυσικά, αποτελεί επίσης βασική αρχή της μηχανικής ότι στην απουσία αποτελεσμάτων ποσοτικής ανάλυσης ένας καλός και έμπειρος γνώστης του φαινομένου μπορεί, εφόσον αποτυπώσει με πληρότητα το πρόβλημα και τα αίτια, να εξάξει κάποια αδρά συμπεράσματα, αφού προηγηθεί η σαφώς πιο εύκολη ποιοτική ανάλυση του προβλήματος (qualitative analysis).
Για τον υποφαινόμενο, πάντως, η εποχικότητα έχει μακράν μεγαλύτερη συνεισφορά στο φαινόμενο των αποκοπών από ό,τι η απουσία έξυπνων μετρητών ή από την έλλειψη ευελιξίας των μηχανών της ΑΗΚ.
Οι κόρες του Νώε
Και για να το πάρω ένα βήμα παραπέρα, το γεγονός ότι είναι δύσκολη και χρονικά πολύ αργή η διαδικασία εύρεσης λύσης στο κεντρικό θέμα της εποχικότητας, με έκανε να δώσω ένα σημαντικό επιμέρους + στην αξιολόγηση κόστους – οφέλους που θα έχει στο ηλεκτρικό μας σύστημα η ομολογουμένως ακριβή και τεχνικά πολύπλοκη διασύνδεση.
Για να το κλείσουμε. Προσοχή στην αποσπασματική επεξήγηση και συνεπώς αποσπασματική αντιμετώπιση του φαινομένου των αποκοπών. Διότι, αλλιώτικα, όπως γλαφυρά έγραψε και ο Καθ. Θ. Τάσιος, θα ενοχοποιούμε τις κόρες του ΝΩΕ για τον κατακλυσμό, επειδή παρέλειψαν (πράγματι) να κλείσουν τις βρύσες του ποτίσματος την προηγούμενη νύχτα…
- Μηχανολόγος Μηχανικός, Dipl. Eng, MBA
(οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές).
