Είναι αναμενόμενο ότι οι αγωγές, εφέσεις, προσφυγές και διαιτησίες που κινούν παραπονούμενοι κατά της Δημοκρατίας αποτελούν σοβαρούς δημοσιονομικούς κινδύνους για το κράτος.
Όταν, όμως, βγαίνει στο φως -μέσα από την Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων, που ετοίμασε το ΥΠΟΙΚ- ο ακριβής αριθμός των δικαστικών διαδικασιών και άλλων αγωγών που εκκρεμούν αλλά και το ύψος των αποζημιώσεων που απαιτούνται -και που ανέρχονται σε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ- τότε διαπιστώνεται πως ο κίνδυνος κρατικών αποζημιώσεων αποτελεί μια βραδυφλεγή βόμβα, που απειλεί τα θεμέλια της κυπριακής οικονομίας.
Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξε το Υπουργείο Οικονομικών, 195 υποθέσεις εφέσεων, αγωγών και κλπ βρίσκονται σε εξέλιξη, με το οικονομικό κόστος για τη Δημοκρατία, τις οντότητες της Γενικής Κυβέρνησης, τις κρατικές επιχειρήσεις και οργανισμούς, καθώς και τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, να είναι ασύμφορο για κάποιες περιπτώσεις.
Οι 195 υποθέσεις που «τρέχουν» έχουν απαιτήσεις από €500 χιλ. μέχρι €2 εκατ. η κάθε μια. Μάλιστα, εάν αναλογιστεί κάποιος το συνολικό ποσό που πιθανόν να κληθεί να καταβάλει η Δημοκρατία σε περίπτωση που χάσει τις συγκεκριμένες μάχες, τότε το οικονομικό κόστος θα είναι ιδιατέρως μεγάλο και θα αποτελεί βασικό δημοσιονομικό κίνδυνο.
Αναλυτικά, βρίσκονται σε εξέλιξη 135 δικαστικές διαδικασίες κατά της Κεντρικής Κυβέρνησης, 37 κατά των κρατικών οργανισμών και επιχειρήσεων και 23 κατά των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Από τις 135 διαδικασίες (εφέσεις, διαιτησίες, αγωγές και προσφυγές) εναντίον του κράτους, οι 78 έχουν απαιτήσεις από €500 χιλ. μέχρι €2 εκατ., οι 56 απαιτούν αποζημιώσεις πέραν των €2 εκατ. έκαστη και μια υπόθεση διαιτησίας έχει απαιτήσεις είναι άνω του €1 εκατ.
Σε σχέση με τις οντότητες της γενικής κυβέρνησης, οι 15 αιτητές ζητούν αποζημιώσεις από €500 χιλ. μέχρι €2 εκατ., οι 20 απαιτούν από το κράτος αποζημιώσεις άνω των €2 εκατ. και για δύο υποθέσεις διαιτησίας οι απαιτήσεις είναι πέραν του €1 εκατ. η κάθε μια.
Επίσης, από τις 23 αγωγές κατά των Τοπικών Αρχών, για τις 15 οι αποζημιώσεις που διεκδικούνται κυμαίνονται από €500 χιλ. μέχρι €2 εκατ., οι επτά έχουν απαιτήσεις πέραν των €2 εκατ. και οι αποζημιώσεις για μια διαιτησία είναι πέραν του €1 εκατ. Αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχουν και κάποιες δικαστικές διαδικασίες για τις οποίες δεν έχουν συλλεχθεί στοιχεία, για να μπορούν να περιληφθούν στο σχεδιασμό που προχωρεί το κράτος για αναχαίτιση των δημοσιονομικών κινδύνων που πιθανόν να προκύψουν το 2025.
Οι κίνδυνοι για κεντρική κυβέρνηση
Οι αγωγές εναντίον της κεντρικής κυβέρνησης αφορούν υποθέσεις από πρόσωπα τα οποία έχει επηρεαστεί αρνητικά η οικονομική τους θέση από το κούρεμα των καταθέσεων τον Μάρτιο 2013.
Άλλη μια πηγή αγωγών οικονομικές απαιτήσεις τρίτων για προσφορές που δεν τους κατακυρώθηκαν, διοικητικές πράξεις που έκριναν απαράδεκτες, καθώς και για συμβόλαια συντήρησης και εκτέλεσης κυβερνητικών έργων.
Επιπρόσθετα, εκκρεμούν αγωγές που σχετίζονται με ατυχήματα, τραυματισμούς και θέματα υγείας, για τα οποία φέρει ευθύνη η Δημοκρατία. Αφορούν και αγωγές για απαλλοτριώσεις γης, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα οι επηρεαζόμενοι να ζημιώσουν. Σύμφωνα με την Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων, οι κίνδυνοι που πιθανόν να αντιμετωπίσει το κράτος θα είναι η καταβολή χρηματικών αποζημιώσεων στους ενάγοντες.
Επίσης, στην περίπτωση που οι χρηματικές αποζημιώσεις είναι ψηλές τότε επηρεάζονται αρνητικά τα δημόσια οικονομικά, καθώς δεν θα επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι. Για την αντιμετώπιση των σκοπέλων και για μετριασμό των κινδύνων, το κράτος προσπαθεί να ενεργεί πάντα βάσει του Συντάγματος, των διοικητικών διαδικασιών και των νόμων και παράλληλα να προχωρεί σε εξωδικαστική διευθέτηση των διαφορών καθώς αποτελεί πιο γρήγορη και λιγότερη δαπανηρή διαδικασία.
Σημειώνεται πως κάθε χρόνο περιλαμβάνονται στον κρατικό προϋπολογισμό και κονδύλια για κάλυψη των αποζημιώσεων και των δικαστικών αποφάσεων κατά της Δημοκρατίας.
Δήμοι και κρατικές επιχειρήσεις
Σε σχέση με οντότητες της γενικής κυβέρνησης και των Δήμων, οι δικαστικές διαδικασίες σχετίζονται με αγωγές για συμβάσεις, για ζημιές σε ιδιωτικές περιουσίες κατά την εκτέλεση εργασιών αλλά και προσφυγές των εργαζομένων για ζητήματα προαγωγών, μισθολογικών κλιμάκων και άλλα ζητήματα προσωπικού.
Και για τις δύο περιπτώσεις εφαρμόζεται ο κώδικας δημόσιας διακυβέρνησης μέσω του οποίου προωθούνται καλές πρακτικές οι οποίες συμβάλουν στην μείωση των κινδύνων.
Τονίζεται, επίσης, πως η ενίσχυση του συγκεκριμένου κώδικα και η συστηματική εφαρμογή του, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για τη βελτίωση της ορθολογικής διαχείρισης των οντοτήτων του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
