Tα κέρδη ρεκόρ των τραπεζών που καταγράφηκαν τα τελευταία δύο χρόνια και η λεγόμενη επιτοκιακή ψαλίδα, δηλαδή η διαφορά μεταξύ δανειστικών και καταθετικών επιτοκίων, διατηρούνται ως μείζον πολιτικό θέμα στην Κύπρο και έχουν οδηγηθεί προς συζήτηση στη Βουλή, μετά από πρόταση νόμου που κατέθεσε το ΑΚΕΛ για τη φορολόγηση των απροσδόκητων κερδών.

Το ερώτημα που εγείρεται σε αυτή τη φάση είναι κατά πόσο έχει μειωθεί η ψαλίδα μεταξύ δανειστικών και καταθετικών επιτοκίων και αν ναι, πόση είναι η διαφορά τον τελευταίο χρόνο, ένα ζήτημα για το οποίο οι τράπεζες δέχονται σκληρή κριτική.

Ο «Φ» μέσα από επεξεργασμένα στοιχεία από τον Σύνδεσμο Τραπεζών, τα οποία βασίζονται στα επίσημα στοιχεία της ΕΚΤ, επιχειρεί να δώσει την εικόνα που επικρατεί στην αγορά, καθώς σταδιακά η επιτοκιακή ψαλίδα αρχίζει και κλείνει.

Τα στοιχεία έχουν ως τελευταίο μήνα αναφοράς τον Απρίλιο του 2024 και σήμερα αναμένεται να δημοσιευθούν τα νέα στοιχεία από την Κεντρική Τράπεζα και την ΕΚΤ, με μήνα αναφοράς τον Μάϊο.
Το μέσο καταθετικό επιτόκιο στην Κύπρο για νοικοκυριά (νέες εργασίες, δηλαδή μια νέα κατάθεση) είναι 2,16% και στην Ευρωζώνη 3,14%, δηλαδή η Κύπρος υπολείπεται 0,98% για να φθάσει στον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Ένα χρόνο πριν, τον Απρίλιο του 2023, το μέσο καταθετικό επιτόκιο στην Κύπρο ήταν 0,41%, παρουσιάζοντας μια σημαντική αύξηση 1,75% σ’ ένα χρόνο και αυτό οφείλεται κυρίως στα καταθετικά προϊόντα που έβγαλαν οι τράπεζες, με μεγαλύτερες ετήσιες αποδόσεις.

Για το δεύτερο μεγάλο θέμα, το ύψος των δανειστικών επιτοκίων που προσφέρουν οι τράπεζες για αγορά κατοικίας, προκύπτουν ενδιαφέροντα στοιχεία. Να σημειώσουμε ότι η ΕΚΤ από τον Ιούλιο του 2022 αποφάσισε να αυξήσει τα επιτόκια φθάνοντας στο 4,5%, ως απάντηση στην υποχώρηση του πληθωρισμού.

Στην Κύπρο, το μέσο στεγαστικό επιτόκιο για νέο δάνειο αγοράς κατοικίας είναι (Απρίλιος ’24), με βάση τα επίσημα στοιχεία, στο 4,7% και στην Ευρωζώνη στο 4,82%. Η διαφορά στο κόστος δανεισμού είναι πολύ μικρό και φθάνει στο 0,12%. Ένα χρόνο πριν, τον Απρίλιο του 2023, το μέσο επιτόκιο στεγαστικού δανείου ήταν 4% στην Κύπρο και 4,16% στην Ευρωζώνη. Αν θέλουμε να συγκρίνουμε την επιτοκιακή ψαλίδα, οι τράπεζες δανείζονται χρήματα από τους καταθέτες – νοικοκυριά με τόκο 2,16% και το δανείζουν για αγορά κατοικίας στο 4,7%, δηλαδή μια διαφορά 2,54%. Ένα χρόνο πριν η ψαλίδα ήταν στο 3,59%.

Τα υφιστάμενα δάνεια

Το επόμενο μεγάλο κεφάλαιο συζήτησης είναι πόσο είναι το μέσο επιτόκιο στεγαστικών για το υπόλοιπο των υφιστάμενων δανείων, τα οποία επηρεάζονται από την πολιτική της ΕΚΤ να αυξήσει τα επιτόκια πριν δυο χρόνια. Όσοι δεν προχώρησαν σε επαναδιαπραγμάτευση ή αναδιάρθρωση των όρων της σύμβασης, βλέπουν το επιτόκιο δανείου τους να είναι κοντά στα επίπεδα του 6,5% με 7%. Όσοι επέλεξαν την επαναδιαπραγμάτευση ή προχώρησαν σε αναδιάρθρωση, το μέσο δανειστικό επιτόκιο με περίοδο αποπληρωμής πέρα των 5 ετών είναι 4,62% στην Κύπρο και 2,43% στην Ευρωζώνη.
Πριν από ένα χρόνο το μέσο επιτόκιο στην Κύπρο ήταν στο 3,63% και στην Ευρωζώνη στο 2,13%. Σ’ αυτή την κατηγορία το κόστος δανεισμού αυξήθηκε 0,99%.

Τραπεζικά επιχειρήματα

Το γενικό σχόλιο του Συνδέσμου Τραπεζών σχετικά με την επιτοκιακή πολιτική των πιστωτικών ιδρυμάτων στηρίζεται σε 4 επιχειρήματα: μεγάλη αύξηση στα καταθετικά επιτόκια παρά το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό πλεονάζουσας ρευστότητας, συγκράτηση δανειστικών, σε σημείο που η Κύπρος στα νέα δάνεια προσφέρει χαμηλότερα επιτόκια από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και η ψαλίδα μεταξύ καταθετικών και δανειστικών έχει περιοριστεί σημαντικά κατά τους τελευταίους 12 μήνες.

Και τέλος, ο χρηματοπιστωτικός τομέας της Κύπρου συνεχίζει, αναφέρει ο σύνδεσμος, να δανείζει και να είναι ανταγωνιστικός, παρά τις διεθνείς γεωπολιτικές προκλήσεις και μάλιστα στην περιοχή μας και τις διαρκείς παρεμβάσεις ή συζητήσεις για αλλαγές στο νομικό και φορολογικό καθεστώς, που επηρεάζουν τον τραπεζικό τομέα.

Σταθεροποίηση βλέπει η Κεντρική

Η Κεντρική Τράπεζα στην ετήσια έκθεσή της για το 2023, η οποία δημοσιεύθηκε χθες, αναφέρει ότι κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2024 τα εγχώρια μέσα δανειστικά επιτόκια σταθεροποιήθηκαν στα υψηλά επίπεδα που παρατηρήθηκαν το 2023, μετά τις αυξήσεις που κατέγραψαν κατά την προηγούμενη περίοδο (18 μήνες).
Όσον αφορά τα καταθετικά επιτόκια, αυτά παρέμειναν σχετικά σταθερά τους πρώτους μήνες του 2024, μετά την ήπια ανοδική πορεία που σημείωσαν κατά το δεύτερο κυρίως εξάμηνο του 2023. Συνεχίζουν ωστόσο να κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα, αναφέρει η Κεντρική.