Πολύ σημαντική από κάθε άποψη κρίνεται η χθεσινή απόφαση της ΡΑΕΚ να απορρίψει σχεδόν όλα τα αιτήματα του ΑΔΜΗΕ για τροποποίηση παλαιότερων ρυθμιστικών αποφάσεων για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου – Κρήτης.
Έως αργά χθες δεν είχε υπάρξει επίσημη – δημόσια αντίδραση του ΑΔΜΗΕ στην απόφαση, κάτι που αναμένεται να γίνει σήμερα, καθώς πρόκειται για μία εξέλιξη που ο ίδιος ο φορέας υλοποίησης της διασύνδεσης απευχόταν, εξού και είχε πιέσει πολύ για μία διαφορετική απόφαση από μέρους της ΡΑΕΚ.
Αντίδραση ωστόσο υπήρξε προς διάφορες πλευρές στην Κύπρο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που πίεζε περισσότερο και από τον ΑΔΜΗΕ για να αρχίσει η οικονομική επιβάρυνση και των καταναλωτών στην Κύπρο από αυτή τη φάση.
Η απόφαση της ΡΑΕΚ
Οι τέσσερις επί μέρους πτυχές της ομόφωνης απόφασης της ΡΑΕΚ συγκεκριμενοποιούνται στα εξής:
- Είπε «όχι» στην χρέωση από τώρα των καταναλωτών ρεύματος με ένα ειδικό τέλος επί της κιλοβατώρας, ώστε να ανακτά τα έξοδά του για το έργο ο φορέας υλοποίησης.
- Είπε «όχι» στο αίτημα του ΑΔΜΗΕ να αλλάξει η μεθοδολογία υπολογισμού του ποσοστού απόδοσης του κεφαλαίου (Μεσοσταθμικό Κόστος Κεφαλαίων – WACC), μέσω της οποίας υπήρχαν φόβοι ότι το προνομιακό ποσοστό (WACC premium) του 8.3% θα αυξανόταν κατά διαστήματα.
- Είπε «όχι» στο αίτημα του ΑΔΜΗΕ να διασφαλιστεί ότι θα έχει πρόσθετες οικονομικές εξασφαλίσεις (με επιβάρυνση των καταναλωτών) αν το έργο διακοπεί ή καθυστερήσει σημαντικά, όχι με υπαιτιότητα του φορέα υλοποίησης.
- Είπε «όχι» στο αίτημα του ΑΔΜΗΕ να επανέλθει η ωφέλιμη ζωή του έργου στα 25 χρόνια, από τα 35 χρόνια που το καθόρισε η ΡΑΕΚ.
Θέμα με τη Nexans
Με βάση όσα δηλώνονταν από πλευράς ΑΔΜΗΕ το προηγούμενο διάστημα, η απόφαση της ΡΑΕΚ καθιστά δυσκολότερη την εξεύρεση χρηματοδοτών ή και επενδυτών για την προώθηση του έργου. Και κυρίως, σύμφωνα με τον φορέα υλοποίησης, θα προκαλέσει προβλήματα στη συνεργασία του με τη Nexans, η οποία κατασκευάζει το καλώδιο στη Νορβηγία και η οποία σε κάποια φάση είχε συνδράμει στις προσπάθειες του ΑΔΜΗΕ να πιέσει ώστε να αρχίσει η ανάκτηση εξόδων του από αυτή τη φάση και να προχωρήσουν ομαλά οι πληρωμές για το καλώδιο.
Σημειωτέον ότι η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας στην Ελλάδα έχει εγκρίνει πρόσφατα την έναρξη ανάκτησης εξόδων από τον φορέα υλοποίησης από 1/1/2025, μέσω χρέωσης των καταναλωτών στην Ελλάδα, οι οποίοι θα κληθούν να καλύψουν τη συνολική δαπάνη (1.3 δισ., εξαιρουμένης της χορηγίας 657 εκατ. από την ΕΕ) σε ποσοστό 37%.
Στις 20 Ιουνίου ο ΑΔΜΗΕ είχε προειδοποιήσει τη ΡΑΕΚ πως αν δεν ολοκληρωνόταν όπως ζητούσε ο ίδιος το ρυθμιστικό πλαίσιο δεν θα μπορούσε να δώσει στη Nexans την τελική δέσμευση για την ανάληψη του συνολικού κόστους του 1.4 δισ. για το καλώδιο (full notice to proceed), κάτι που παρέπεμπε σε πιθανή ακύρωση της παραγγελίας. Η προθεσμία για την παραχώρηση του full notice to proceed στη Nexans λήγει 31 Αυγούστου.
Μένει η απόφαση της ΚΔ
Η χθεσινή εξέλιξη με την αρνητική απάντηση της ΡΑΕΚ στον ΑΔΜΗΕ είναι η μία από τις δύο κρίσιμες πτυχές στις οποίες εμπλέκεται η Κυπριακή Δημοκρατία. Η δεύτερη πτυχή είναι η συμμετοχή ή όχι του κράτους με 100 εκατ. ευρώ στη μετοχική δομή της θυγατρικής του ΑΔΜΗ, Great Sea Interconnector. Για τον ΑΔΜΗΕ η συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας με κάποιο τρόπο στο έργο είναι πολύ σημαντική, καθώς εκτιμάται ότι θα βοηθήσει στη λήψη δανείων από ευρωπαϊκούς ή άλλους οργανισμούς, ίσως και από την ΕΤΕπ.
Η Κυβέρνηση έχει διαμηνύσει πως θα πάρει την τελική της απόφαση όταν της παραδοθεί από τον φορέα υλοποίησης η μελέτη κόστους – οφέλους και αφού αυτή τύχει αξιολόγησης από ξένο οίκο, από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και από το Ινστιτούτο Κύπρου. Ο ΑΔΜΗΕ ανακοίνωσε χθες ότι η μελέτη θα παραδοθεί στον υπουργό Ενέργειας Γιώργο Παπαναστασίου στις 11 Ιουλίου.
Αντίδραση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Η χθεσινή απόφαση της ανεξάρτητης ρυθμιστικής αρχής ενέργειας είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει τη δυσφορία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στελέχη της οποίας το τελευταίο διάστημα, σε συνεργασία με τηδιοίκηση του ΑΔΜΗΕ, άσκησαν αφόρητες πιέσεις στο Υπουργείο Ενέργειας και στη ΡΑΕΚ προκειμένου να γίνουν δεκτά τα αιτήματα του φορέα υοποίησης, ως προς την έναρξη της ανάκτησης δαπανών για την ηλεκτρική διασύνδεση.
Ήδη από χθες το απόγευμα υπήρξαν οι πρώτες αντιδράσεις από τις Βρυξέλλες, όπως πληροφορείται ο Φιλελεύθερος.
Δεδομένης της πολιτικής στήριξης που είχε το έργο επί διακυβέρνησης Αναστασιάδη αλλά και επί της σημερινής Κυβέρνησης, η ΕΕ -που πρόσφερε μια σημαντική χορηγία για το έργο- αισθάνεται έντονα μπροστά στο ενδεχόμενο η διασύνδεση να κολλήσει σε συμπληγάδες, για οικονομικούς λόγους.
Την άνοιξη του 2023 η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Κομισιόν είχε συμμετάσχει σε μια προσπάθεια αναθεώρησης των αποφάσεων ως προς την ανάληψη του έργου από τον EuroAsia Interconnector, καθώς η εταιρεία αυτή δεν είχε πείσει ότι ήταν σε θέση να εξεύρει την αναγκαία χρηματοδότηση.
Η ΕΕ -αλλά και το κυπριακό κράτος- θεώρησαν ως καλύτερη λύση την αντικατάσταση του φορέα υλοποίησης και την ανάθεση του έργου -και της χορηγίας των 657 εκατ.- στον ΑΔΜΗΕ. Ωστόσο, στη συνέχεια, διεφάνη ότι οι μεγαλύτερες (αν όχι όλες) οι δαπάνες που έκανε ο ΑΔΜΗΕ για την κατασκευή του καλωδίου στη Νορβηγία χρηματοδοτήθηκαν από τη χορηγία της ΕΕ και όχι από ίδια κεφάλαια.
Επιπλέον, δεν έχει μέχρι στιγμής οριστικοποιηθεί η είσοδος στο έργο άλλων επενδυτών αλλά ούτε και η εξασφάλιση κάποιου σημαντικού δανείου από κάποια τράπεζα ή πολύ περισσότερο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Συνεπώς, η Κομισιόν φαίνεται να θεωρεί ως επιτακτική ανάγκη την έναρξη της επιβάρυνσης των Κυπρίων καταναλωτών ως μοναδική πηγή χρηματοδότησης του έργου για την ώρα, πέραν της χορηγίας της, αλλά και τη συμμετοχή του κράτους σε αυτό, για να διευκολυνθεί η εξεύρεση χρηματοδοτών.
