Δημοκρατία ήταν η πρώτη απόπειρα των ανθρώπων να βρουν τρόπους να αυτοκυβερνηθούν και να λαμβάνουν οι ίδιοι αποφάσεις για τις ζωές τους και αυτά που τους αφορούν σε ένα αρχαίο κόσμο που κυριαρχούσαν οι βασιλιάδες και οι αυτοκράτορες.
Η Δημοκρατία παίρνει το βάρος της ευθύνης από έναν ή λίγους ανθρώπους και το μεταθέτει στους Πολίτες, οι οποίοι πλέον έχουν την ευθύνη να αποφασίζουν αυτοί για την Πόλη τους και την κοινωνία στην οποία ζουν.
Η Δημοκρατία, ως εκ τούτου, πρώτα και κύρια σε φορτώνει με ευθύνες και υποχρεώσεις και ακολούθως με δικαιώματα, όπως αυτό της ψηφοφορίας, το οποίο είναι δευτερεύον.
Η πιο βασική υποχρέωση που έχει ένας άνθρωπος ως πολίτης σε μια Δημοκρατία είναι να μπορεί να είναι σε θέση να λαμβάνει μέρος στις αποφάσεις, δηλαδή να μπορεί να τεκμηριώνει και με επιχειρήματα αυτά που θεωρεί ότι πρέπει να γίνουν, ή δεν πρέπει να γίνουν.
Η αυθαίρετη άποψη, που δεν βασίζεται κάπου αλλά υπάρχει μόνο μέσα στο μυαλό των ανθρώπων, είναι ίδιον χαρακτηριστικό ανθρώπων που δεν ενστερνίζονται την Δημοκρατία αλλά απλά θέλουν τα λόγια τους να μην έχουν κανένα βάρος και καμιά σημασία αφού γνωρίζουν ότι στην πραγματικότητα αυτά είναι έπεα πτερόεντα.
Πολίτης σε μια Δημοκρατία είναι αυτός που είναι έτοιμος να κυβερνηθεί αλλά και να κυβερνήσει, όπως ο Αριστοτέλης πολύ εύστοχα το έθεσε.
Είναι αντιπροσώπευση;
Πλέον η Δημοκρατία πάντα έχει ένα πρόθεμα μπροστά και συνήθως αυτό έχει να κάνει με την έννοια της έμμεσης δημοκρατίας και της λεγόμενης αντιπροσώπευσης.
Είναι, όμως, ακόμη και με αυτή τη διασταλτική ερμηνεία αυτό το σύστημα που υπάρχει στις δυτικές κοινωνίες, αντιπροσώπευση;
Ποια είναι τα κριτήρια που πρέπει να πληροί ένας άνθρωπος για να ενεργεί ως αντιπρόσωπος άλλων; Θα πρέπει να εντέλλεται να εκπληρώσει συγκεκριμένη αποστολή και μάλιστα ενδεχομένως να καθορίζονται και συγκεκριμένες πράξεις και τακτικές προς αυτό. Το πλέον σημαντικό όμως, είναι ότι ο αντιπρόσωπος/εντολοδόχος είναι ανά πάσα στιγμή ανακλητός, εφόσον ο εντολέας το αποφασίσει.
Ο αντιπρόσωπος είναι υπό τον συνεχή έλεγχο του εντολέα του και μπορεί να φέρει υποχρέωση προς αποζημίωση του εντολέα του αν οι πράξεις του αντιπροσώπου/εντολοδόχου προκαλέσουν βλάβη και ζημιά στον εντολέα.
Φιλελεύθερες ολιγαρχίες
Σήμερα στον δυτικό κόσμο έχουμε αυτό που ονόμασε εύστοχα ο σύγχρονος πολιτικός φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης, φιλελεύθερες ολιγαρχίες, σε ένα προ αντιπροσωπευτικό σύστημα.
Το 700 π.χ., στο προ αντιπροσωπευτικό σύστημα του Δράκοντα, στην αρχαία Αθήνα, ολόκληρο το πολιτικό σύστημα ανήκε εξ ολοκλήρου στην ολιγαρχία, που το έλεγχε και η κοινωνία δεν συμμετείχε θεσμικά αλλά λειτουργούσε ως ιδιώτης.
Επίσης, υπήρχε η δανειοδότηση υπό τον όρο της υποθήκευσης της ατομικής σου ελευθερίας!
Σήμερα βρισκόμαστε αναλογικά σε αυτό το ιστορικό σημείο! Ιδιώτες χωρίς θεσμικό ρόλο, φορτωμένοι με δάνεια, που υποθηκεύουν την ατομική μας ελευθερία.
Η Σεισάχθεια ήταν ένα τεράστιο βήμα προς τη Δημοκρατία.
Ο Σόλων δεν καθιέρωσε τη Δημοκρατία αλλά την αντιπροσώπευση.
Η κοινωνία πλέον ήταν εντολέας και το πολιτικό προσωπικό ο εντολοδόχος, που εκτελούσε τις εντολές του Δήμου, που δεν ήταν πια ιδιώτης αλλά πολίτης.
Το πολιτικό προσωπικό ήταν υπό τον άμεσο έλεγχο του Δήμου, που μπορούσε ανά πάσα στιγμή να τον ανακαλέσει, να τον ελέγξει, να τον δικάσει, να τον τιμωρήσει!
Φτάνουμε στον Κλεισθένη στο 500 πΧ, όταν ο Δήμος πλέον ενδύθηκε την καθολική ελευθερία, με πρώτιστη την πολιτική, αφού κατέκτησε την κοινωνική και την ατομική.
Πλέον, όλες οι αρμοδιότητες ανεξαιρέτως ασκούνταν από τον Δήμο, οι πολίτες αποφάσιζαν για όλα!
Καθιερώθηκε η πολιτική μισθοφορία, δηλαδή πληρώνονταν για να είναι πολίτες και να συμμετέχουν στις συνελεύσεις του Δήμου.
Από το ιδεώδες της δουλείας περάσαμε στο ιδεώδες της σχόλης. Δηλαδή, στο δεδομένο ότι όταν ζεις για να δουλεύεις δεν μπορείς να είσαι εκ των πραγμάτων πολίτης επί της ουσίας!
Σήμερα, η κοινωνία και οι πολίτες δεν λαμβάνουν ουσιαστικά μέρος σε καμιά διαδικασία λήψης των αποφάσεων αλλά ως εκλογικό σώμα εκλέγουν αυτούς που ονομάζουν αντιπροσώπους τους για να λαμβάνουν αποφάσεις για αυτούς.
Πώς αξιοποιούν και χρησιμοποιούν αυτή την εξουσία όσοι εκλέγονται και εντέλλονται να λαμβάνουν αποφάσεις;
Η απόλυτη εξουσία
Ο ιστορικός Λόρδος Άκτον, που έζησε τον 19ο αιώνα, στα πλαίσια ένος ευρύτερου διαλόγου για το πώς πρέπει οι ιστορικοί να κρίνουν το παρελθόν, κατέγραψε στην επιστολή του, 5/4/1887, προς τον Αγγλικανό επίσκοπο Mandell Creighton, τη διαπίστωσή του πως «η εξουσία τείνει να διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα».
Ήδη, από την αρχαιότητα, οι Έλληνες φιλόσοφοι είχαν αντιληφθεί την τρομακτική δύναμη της εξουσίας επί της κοινωνίας, όταν αυτή δεν χαλιναγωγείται και είναι αυτοί που πρώτοι αποπειράθηκαν να εξεύρουν τρόπους ελέγχου της.
Ο Πλάτωνας, στην «Πολιτεία» του, κατέγραψε τη θεμελιώδη του άποψη ότι ο άνθρωπος θα πρέπει να κατακτήσει επάξια το δικαίωμα να ασκεί εξουσία και αυτό μόνο μέσω της Παιδείας και της Αγωγής της Ψυχής, ώστε να φτάσει στο Αγαθόν, δηλαδή το κοινό καλό, το καλό της Πολιτείας και όλων των ανθρώπων που την αποτελούν και ότι η μόνη προστασία που έχουμε από την κατάχρηση εξουσίας είναι η Παιδεία και η ΨυχΑγωγία.
Η Παιδεία όμως και η αγωγή της Ψυχής απαιτεί ανθρώπους με όραμα για ένα ευοίωνο μέλλον.
Υπάρχουν άνθρωποι με όραμα;
Το Όραμα για μια καλύτερη κοινωνία, με ανθρώπους σκεπτόμενους κριτικά, που να θέλουν και οι ίδιοι μια καλύτερη κοινωνία και όχι απλά τη δική τους βολή.
Δεν υπάρχουν άνθρωποι με Όραμα σε αυτό τον τόπο;
Προφανώς και υπάρχουν άνθρωποι με Όραμα στην Κύπρο, το ζητούμενο όμως και το βασικότατο ερώτημα είναι άλλο, οι άνθρωποι με Όραμα στην Κύπρο έχουν την ευχέρεια και την ευκαιρία να πράξουν έτσι ώστε να το κάνουν πραγματικότητα και να μπορούν να το θέσουν σε εφαρμογή;
Αυτό καθίσταται σχεδόν αδύνατο.
Ο λόγος είναι σχετικά απλός και μάλλον αυτονόητος, αφού ο δρόμος για να μπορέσει κάποιος να φτάσει σε θέση και σημείο να εφαρμόσει το όραμά του απαιτεί κατά βάση να μην μιλά τη γλώσσα της αλήθειας του και του οράματος του αλλά με τη γλώσσα την ξύλινη και την τετριμμένη και να χαϊδεύει τα αυτιά αυτών που θα τον αναδείξουν σε αυτή την θέση.
Οι εκλογές είναι ένα μικρό παράθυρο που έχουν οι πολίτες να αναδείξουν ανθρώπους που ελπίζουν να έχουν όραμα και οι οποίοι δεν θα καταχραστούν τη δική τους εξουσία.
Καλή ψήφο!
* Advocates-Legal Consultants
