Η στήλη έγραψε πολλές φορές μέσα στο 2023 με τρόπο που ο τότε φορέας υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Κρήτης (η διασύνδεση και με το Ισραήλ είναι απλά μια ευχή ή έστω ένας στόχος μεσοπρόθεσμος) θεωρούσε εχθρικό. Δεν ήταν.

Μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τον Νίκο Χριστοδουλίδη, αναβαθμίστηκε η ποιότητα και η εγκυρότητα της πληροφόρησης για το πολυσυζητημένο έργο και έγιναν γνωστές οι ανησυχίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δυνατότητα του EuroAsia Interconnector να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση που απαιτείτο για να προχωρήσει το έργο.

Η προηγούμενη διακυβέρνηση μάς ξεγέλασε και σε αυτό το θέμα: έκανε -προεκλογικά- εγκαίνια ενός έργου που ήταν, τότε, μόνο στα χαρτιά. Και έφερε και την Επίτροπο Ενέργειας Κάντρι Σίμσον. Και εκτέθηκε και εκείνη.

Οι αργοπορημένες ανησυχίες της Κομισιόν ήταν βάσιμες, αλλά ταυτόχρονα ήταν και επιβεβαίωση της προχειρότητας με την οποία αντιμετώπισε τον στόχο της άρσης της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου. Του «μοναδικού ενεργειακά απομονωμένου κράτους της ΕΕ». Το οποίο όμως είναι και το πιο απομακρυσμένο κράτος από το κοντινότερο δίκτυο της ΕΕ. Και είναι και μικροσκοπικό. Με περιορισμένες ενεργειακές ανάγκες. Ελάχιστες το φθινόπωρο και την άνοιξη (γι’ αυτό πετάμε τη μισή από την «πράσινη» ενέργεια που μπορεί να παραχθεί), μεγαλύτερες το καλοκαίρι, λόγω τουρισμού και καιρικών συνθηκών. Και με μεγάλο απόθεμα ηλιακής ενέργειας.

Ο EuroAsia δεν είχε πείσει ότι μπορούσε να βρει τα λεφτά που απαιτούνταν για να προχωρήσει η διασύνδεση. Και κινδύνευε να χαθεί και η χορηγία των 657 εκατ. που παραχώρησε η ΕΕ. Πολλοί λένε, ακόμα και σήμερα, «αν δεν ήταν βιώσιμο το έργο και αν δεν υπήρχαν αξιόπιστες μελέτες θα έδινε η ΕΕ 657 εκατ. ευρώ;». Ε, αφού το έργο ήταν βιώσιμο και υπήρχαν αξιόπιστες μελέτες, πώς και δεν αντιλήφθηκε έγκαιρα η Κομισιόν ότι η εταιρεία στην οποία αποφάσισε να εμπιστευτεί 657 ολόκληρα εκατομμύρια ευρώ δεν μπορούσε να πείσει δανειστές (ούτε την ΕΤΕπ) και επενδυτές να τη χρηματοδοτήσουν για το υπόλοιπο ποσό της επένδυσης, περίπου 1,4 δισ.;

Αφού έπεσε έξω η Κομισιόν στην αξιολόγηση του επενδυτή, γιατί να μην ανησυχούμε ότι μπορεί να έπεσε έξω και στη βιωσιμότητα της ίδιας της επένδυσης;

Χρειάστηκε η παρέμβαση -παρασκηνιακή, αλλά αποτελεσματική- της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για να αντιληφθούν σχεδόν όλοι ότι η διασύνδεση δεν μπορούσε να προχωρήσει, τουλάχιστο όχι με τον τότε φορέα υλοποίησης.

Και αφού η Κομισιόν είχε έμπρακτα καταστήσει σαφές πως, ανεξαρτήτως του ονόματος του φορέα υλοποίησης, ήθελε τον ΑΔΜΗΕ μέσα στο «παιγνίδι», λόγω της τεχνογνωσίας του και της αξιοπιστίας του, ένα δειλινό του Οκτωβρίου του 2023 έσκασε η είδηση ότι το έργο μεταβιβάστηκε στον ΑΔΜΗΕ.

Και εκεί που αναριωτιούνταν πολλοί πώς γίνεται ένα έργο που χαρακτηριζόταν εθνικής-στρατηγικής σημασίας για την Κυπριακή Δημοκρατία να προωθείται από μία ιδιωτική εταιρεία και όχι από το ίδιο το κράτος, άρχισαν οι απορίες «πώς γίνεται το έργο αυτό να το αναλαμβάνει μία εταιρεία ιδιωτικού δικαίου με πλειοψηφικό μέτοχο ένα άλλο κράτος, έστω και αν αυτό είναι η Ελλάδα;».

Με αυτά και με άλλα, εκεί που η στήλη είχε κατηγορηθεί ότι «έπαιζε το παιγνίδι των “καλαμαράδων”» για να φαγωθεί η EuroAsia, ξαφνικά θεωρήθηκε πως πολεμά και την πραγματοποίηση της διασύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ, για να προστατευτούν τα συμφέροντα των ντόπιων παραγωγών και προμηθευτών «πράσινης» ενέργειας. Για να μην έρθει φθηνότερο ρεύμα στην Κύπρο, από την Ελλάδα ή άλλο κράτος μέλος και να συνεχίσουν οι δικοί «μας» ΑΠΕτζήδες να πωλούν το ρεύμα τους με κέρδος 200-300%. Και αύριο – μεθαύριο, όταν θα λειτουργήσει η λεγόμενη ανταγωνιστική αγορά, να συνεχίσουν να κρύβονται πίσω από το (για χίλιους λόγους, που προκαλούν απελπισία) υψηλό κόστος παραγωγής της πετρελαιοκίνητης ΑΗΚ και να πωλούν και πάλι με υπερκέρδος, σαν να καίνε μαζούτ και ντίζελ.

Μόνο που η στήλη καυτηρίασε δεκάδες φορές, μέχρι παρεξηγήσεως, την σκανδαλώδη και ασυγχώρητη κερδοσκοπία ιδιωτών παραγωγών και προμηθευτών, εις βάρος των καταναλωτών και της οικονομίας. Από πού κι ως πού να θέλει να προστατεύσει τα συμφέροντά τους;

Έχουμε γράψει πολλές φορές πως ούτε ο νέος φορέας υλοποίησης της διασύνδεσης, ούτε η ΡΑΕΚ, ούτε ο Διαχειριστής Μεταφοράς, ούτε το Υπουργείο Ενέργειας, ούτε το Υπουργείο Οικονομικών, ούτε το Υπουργικό Συμβούλιο έχουν πείσει όλους ότι η ηλεκτρική διασύνδεση με την Ελλάδα θα εξυπηρετήσει τα μεσοπρόθεσμα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας, των καταναλωτών και της οικονομίας.

Διότι κανένας δεν έκανε ή δεν επικαλείται ανεξάρτητες μελέτες για το πραγματικό -τελικό- κόστος της διασύνδεσης (όταν τους ρωτάς, σου λένε… έκανε ο EuroAsia μελέτες και τις ενέκρινε η ΕΕ, χαίρω πολύ), κανένας δεν είπε πόσα θα πληρώνουμε ανά κιλοβατώρα για 30-35 χρόνια για να αποσβέσουμε τη δαπάνη, κανένας δεν είπε πόσο θα είναι το τέλος ανά κιλοβατώρα (για δεκαετίες) για να έχει απόδοση κεφαλαίου 8-9% ο επενδυτής βρέξει-χιονίσει, κανένας δεν είπε τι θα γίνει αν αρχίσουμε να πληρώνουμε ως καταναλωτές και τελικά το έργο δεν ολοκληρωθεί, κανένας δεν απάντησε με πειστικότητα αν υπάρχει έστω μικρή πιθανότητα να δικαιωθούν όσοι λένε πως το καλώδιο σπανίως θα «γεμίζει» με ρεύμα αφού και στις δύο άκρες του πιθανό να υπάρχει πλεόνασμα πράσινης ενέργειας και μηδενική ζήτηση (και αρνητική τιμή), κανένας δεν είπε τι θα γίνει αν δικαιωθούν όσοι λένε -από την άλλη- πως θα πλημμυρίσει η Κύπρος με πάφθηνη ενέργεια και θα «κλείσουν» οι κυπριακές (ή «κυπριακές») εταιρείες παραγωγής από ΑΠΕ και θα εξαρτάται το κράτος και η οικονομία από ξένη παραγωγή και ξένους προμηθευτές, κανένας δεν είπε αν θα είναι… για πάντα πλειοψηφικός μέτοχος στον ΑΔΜΗΕ και το καλώδιο το ελληνικό δημόσιο και όχι οι Κινέζοι, που έχουν σήμερα κάπου 25%, αλλά με βαρύτητα ψήφου μεγαλύτερη αυτού του ποσοστού.

Κάποια από τα ανωτέρω ερωτήματα είναι βουτηγμένα όντως στην υπερβολή. Σκοπίμως. Διότι ενοχλεί η ελαφρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται αυτό το θέμα από την κυπριακή πολιτεία, τα κόμματα, την κοινωνία. Αν θέλετε να διαβάσετε βάσιμα, τεχνοκρατικά ερωτήματα, χωρίς ίχνος υπερβολής και κινδυνολογίας, διαβάστε την ανάλυση – παρέμβαση, μέσω του Φιλελευθέρου, του ηλεκτρολόγου μηχανικού Χρίστου Μαξούλη, στην έκδοση της περασμένης Κυριακής.

Όμως, ας έχουν υπόψη τους το Υπουργείο Ενέργειας, το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργικό Συμβούλιο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, τα μουγγά κόμματα (τι να πεις που η αποχή από τις εκλογές δεν είναι η λύση), η ΡΑΕΚ, ο ΔΣΜΚ, η ΑΗΚ (χαλόου!) ΑΛΛΑ και οι ιδιώτες παραγωγοί «πράσινης» ενέργειας και οι ιδιώτες προμηθευτές, πως παρόλες τις ανησυχίες και επιφυλάξεις της, η κοινή γνώμη ΔΕΝ απορρίπτει εκ προοιμίου τη διασύνδεση και είναι, σε μεγάλο ποσοστό, πρόθυμη να… ρισκάρει. Για έναν λόγο: Αντιλαμβάνεται το πάρτυ που στήθηκε στις πλάτες της από κάποιους αετονύχηδες της κακιάς ώρας, οι οποίοι κατάφεραν να έχουμε (και) το ακριβότερο ρεύμα από φωτοβολταϊκά στην Ευρώπη. Μάλλον και στον πλανήτη όλο. Ναι, έχουμε το 5ο – 6ο – 7ο ακριβότερο οικιακό ρεύμα από συμβατική ενέργεια, αλλά υπάρχουν λόγοι που το έχουμε. Δεν είναι απότοκο ουρανοκατέβατων κερδών παραγωγών και προμηθευτών.

Εν κατακλείδι, βρείτε σήμερα (χθες) τον τρόπο να έχουμε φθηνό ρεύμα (με μειοδοτικούς διαγωνισμούς, με πλαφόν, με διατάγματα, με ό,τι να’ναι) από τον ήλιο και την ΑΗΚ, στην οποία επενδύσαμε δισεκατομμύρια εμείς και οι προγόνοι μας και δεν τα χαραμίζουμε σε κανέναν και ελάτε, αν εξακολουθεί να υπάρχει λόγος, να σας πληρώσουμε και για τη διασύνδεση.

Αν δεν είστε ικανοί να το κάνετε -γιατί κάθεστε σούζα στα ιδιωτικά συμφέροντα- και μόνο η διασύνδεση είναι ίσως η λύση για φθηνότερο ρεύμα, τότε οφείλουμε να την αξιολογήσουμε σοβαρά και να την αξιοποιήσουμε αν κρίνεται βιώσιμη.