Εάν ψάχναμε το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της διαχρονικής ανικανότητας του κυπριακού κράτους ν’ αναθέτει και να επιβλέπει έργα μεγάλης κλίμακας που εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, αυτό θα ήταν η ενιαία ανάπλαση του λιμανιού και της μαρίνας Λάρνακας. Μια πονεμένη ιστορία που ξεκίνησε πριν από σχεδόν 20 χρόνια και βρίσκεται ακόμη στα χαρτιά.

Το ενδεχόμενο ναυάγιο δε και με τον νέο επενδυτή, που εδώ και 25 μήνες έχει τα κλειδιά δύο σημαντικότατων πύλων εισόδου της Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς να κάνει έργα, προκαλεί μεγάλη οργή στη Λάρνακα. Κι αυτό επειδή οι κάτοικοι έχουν μπουχτίσει από μεγάλες υποσχέσεις πως θα γίνει ένα έργο που θα μεταμορφώσει την πόλη και θα προσφέρει χιλιάδες θέσεις εργασίας.

Ο «Φ» παρουσιάζει το τραγελαφικό χρονικό της προσπάθειας υλοποίησης της «μεγαλύτερης» επένδυσης στην Κύπρο, που, μέχρι αυτή την ώρα τουλάχιστον, είναι ένας χώρος στάθμευσης, ένας παιδότοπος με… τραμπολίνο και μια πολυδιαφημισμένη ανακαίνιση της διατηρητέας αποβάθρας, στην οποία, ωστόσο, δεν φαίνονται οι αλλαγές.

Όλα ξεκίνησαν το 2005 όταν ο τότε υπουργός Συγκοινωνιών, Χάρης Θράσου, ανακοίνωσε στην Επιτροπή Ανάπτυξης Λάρνακας πως η Κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει σε ενιαία ανάπλαση του λιμανιού και της μαρίνας και πως εγκαταλείπονται οι σχεδιασμοί για ξεχωριστές αναπτύξεις. Χρειάστηκαν τρία χρόνια για να βρεθεί επενδυτής και στις 18 Ιουλίου 2008, ανακοινώθηκε ως Προτιμητέος Προσφοροδότης η κοινοπραξία Zenon Consortium, η οποία θα χρησιμοποιούσε τη μέθοδο DBFO (Design-Build-Finance-Operate). Ακολούθησαν, ωστόσο, προσφυγές στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών από τις άλλες δύο κοινοπραξίες που εκδήλωσαν ενδιαφέρον (Vouros και Karapatakis) και το έργο μπλέχθηκε σε δαιδαλώδεις διαδικασίες. Τελικά κατέληξε στη Vouros, ωστόσο, το καλοκαίρι του 2010, το Υπουργείο Συγκοινωνιών ανακοίνωσε τη διακοπή της διαπραγμάτευσης μαζί της λόγω «απαράδεκτης οικονομικής προσφοράς». Το θέμα είχε κατάληξη το 2012, αφού η Κυβέρνηση Χριστόφια, ασκώντας την εξουσία που της παρείχε ο νόμος, αποφάσισε να κατακυρώσει την προσφορά στη Zenon.

Στις 3 Αυγούστου 2012 υπογράφηκε η σύμβαση και ανακοινώθηκε πως η επένδυση θα έφτανε τα… €730 εκατ. Ο τότε υπουργός Συγκοινωνιών, Ευθύμιος Φλουρέντζου, μάλιστα, είχε δηλώσει πως «το χρονοδιάγραμμα είναι καθορισμένο και ευελπιστούμε ότι αρχές του χρόνου (σ.σ. 2013) θα είμαστε σε θέση να βάλουμε το θεμέλιο λίθο».

Στη δημοσιότητα δόθηκαν και σχέδια προκαλώντας μεγάλη ικανοποίηση στους φορείς της Λάρνακας, αφού τα φουτουριστικά κτήρια θα έδιναν άλλο αέρα στην πόλη. Σύμφωνα με όσα είχαν ανακοινωθεί θα γινόταν υπερσύγχρονη μαρίνα για 500 σκάφη, εμπορικό λιμάνι με παγκόσμιας κλάσης αίθουσα επιβατών, εστιατόρια, ξενοδοχεία και οικιστικές μονάδες. 

Τελικά, όμως, στους Λαρνακείς έμειναν μόνο τα… σχέδια αφού παρουσιάστηκαν προβλήματα χρηματοδότησης του έργου και δόθηκαν απανωτές παρατάσεις που διήρκεσαν δυόμιση χρόνια. Στις 7 Ιουλίου 2015 ανακοινώθηκε από την Κυβέρνηση Αναστασιάδη πως διακόπτονται οι διαπραγματεύσεις και όλα ξεκινούν από το μηδέν.

Τα σχέδια της ίδιας Κυβέρνησης δε για μετατροπή του λιμανιού Λάρνακας σε βιομηχανικό-ενεργειακό με εργοστάσια λάσπης και εγκαταστάσεις χημικών και ραδιενέργειας βρήκαν σθεναρή αντίσταση από τους κατοίκους της πόλης. Έπειτα από μια σειρά δυναμικότατων κινητοποιήσεων οι σχεδιασμοί που θ’ αποτελούσαν την ταφόπλακα της Λάρνακας άλλαξαν. Έτσι ο τότε υπουργός Μεταφορών, Μάριος Δημητριάδης, ενημέρωσε το καλοκαίρι του 2015 τις τοπικές Αρχές πως η Κυβέρνηση θα προχωρήσει το σχέδιο για την ενιαία ανάπτυξη του λιμανιού και της μαρίνας. Και κάπως έτσι ξεκινά ένα νέο θρίλερ…

Η εταιρεία με την επένδυση του €1,2 δισ.

Μετά την ματαίωση των σχεδίων της Κυβέρνησης και το ναυάγιο με την κοινοπραξία Zenon, προκηρύχθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2016 νέος διαγωνισμός για την ενιαία ανάπλαση.

Τον Ιούνιο του επόμενου έτους ανακοινώθηκαν τα ονόματα τριών κοινοπραξιών που θεωρήθηκε πως πληρούσαν τα κριτήρια για τη μεγάλη επένδυση. Επρόκειτο για την κοινοπραξία Peninsular and Oriental Steam Navigation Company and Cabo Marina S. de R.L. de C.V της εταιρείας Dubai Port World, την κοινοπραξία AMPA Ltd & Israel Shipyards Ltd, που αποτελείτο από δύο Ισραηλινές εταιρείες και την εταιρεία China Communications Construction Company Limited, που είναι μία από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες της Κίνας. 

Τελικά η Κυβέρνηση επέλεξε την κοινοπραξία AMPA από την οποία προέκυψε η Kition Ocean Holdings και οι δύο πλευρές υπέγραψαν συμφωνία στις 4 Δεκεμβρίου 2020. Στο μεσοδιάστημα ανακοινώθηκε πως η εταιρεία θα πραγματοποιήσει τη μεγαλύτερη επένδυση στην Κύπρο που θα αγγίξει το €1,2 δισ. και την 1 Απριλίου του 2022 της εκχωρήθηκε επίσημα η διαχείριση του λιμανιού και της μαρίνας. Στις 8 Απριλίου, μάλιστα, σε μια πανηγυρική εκδήλωση ο Νίκος Αναστασιάδης παρέδωσε τα κλειδιά της εταιρείας, τα οποία παρέλαβε ο τέως διευθύνων σύμβουλός της, Πάνος Αλεξάνδρου.

Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε λόγο για ένα έργο που θα συμβάλει στην πρόοδο ολόκληρης της Κύπρου. «Το πλέον σημαντικό είναι ότι, πέραν της δημιουργίας τεσσάρων και πλέον χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας και την αναβαθμισμένη ταυτότητα που θα προσδώσει στο τουριστικό μας προϊόν, τα πρόσθετα, πέραν των επενδύσεων, εκτιμώμενα οφέλη για την οικονομία, υπολογίζεται να ξεπεράσουν τα 120 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, κατά την περίοδο πλήρους ανάπτυξης», είπε.

Για την επένδυση δόθηκαν στη δημοσιότητα σχέδια στα οποία απεικονίζονται εντυπωσιακές υποδομές σε λιμάνι και μαρίνα, πολυτελή ξενοδοχεία, εστιατόρια και πολλά άλλα, ενώ έγιναν σωρεία εξαγγελιών για την έναρξη των μεγάλων έργων, που πάνε από παράταση σε παράταση, με την τελευταία να λήγει τον επόμενο μήνα. Στην ιστοσελίδα της Kition, μάλιστα, υπάρχουν ακόμη άρθρα που κάνουν λόγο για παράδοση των πρώτων έργων εντός του 2023. Φτάνοντας στο σήμερα, ωστόσο, όχι μόνο δεν παραδόθηκαν έργα, αλλά η επένδυση είναι κυριολεκτικά στον αέρα, λόγω των γνωστών διαφορών της εταιρείας με το κράτος.

Μέχρι τη στιγμή που γραφόταν αυτό το άρθρο η εταιρεία, κύριος μέτοχος της οποίας είναι πλέον η aroundtown, δεν κατέβαλε το ποσό της εγγυητικής για το λιμάνι, κάτι που, κατά το κράτος, αποτελεί παραβίαση ουσιώδους όρου της σύμβασης, ενώ δεν ξεκαθάρισε μέσα από τη γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας εάν η Κυβέρνηση θα κινήσει τελικά και πότε διαδικασία για λύση του συμβολαίου. Η εταιρεία συνεχίζει να διαχειρίζεται λιμάνι και μαρίνα και να ζητά σειρά αλλαγών στην υλοποίηση του έργου, ώστε να δοθεί βαρύτητα στα έργα ανάπτυξης γης.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Ζητείται διαφάνεια και αποφάσεις

Τα αιτήματα της εταιρείας για αλλαγές στον σχεδιασμό, τα έσοδά της από τη διαχείριση του λιμανιού και της μαρίνας, καθώς και οι όροι της σύμβασης που υπογράφηκε δεν είναι δημόσια γνωστά. Αυτό που έγινε γνωστό έπειτα από παρέμβαση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας είναι πως υπάρχουν περιορισμοί στη σύμβαση και πως τα έργα σε λιμάνι και μαρίνα είναι υποχρεωτικά.

Το μόνο βέβαιο πάντως είναι πως έφτασε η ώρα της διαφάνειας και των αποφάσεων. Κι αυτό επειδή αυτή την φορά δεν μιλούμε απλώς για έναν αποτυχημένο διαγωνισμό ή για καθυστέρηση στην υλοποίηση ενός έργου που έχει ξεκινήσει. Πρόκειται για τη διαχείριση ουσιωδών υποδομών του κράτους, που φαντάζει ανήμπορο να διαχειριστεί την ίδια την περιουσία του και να διασφαλίσει το δημόσιο συμφέρον.