Μέσα από τις απαντήσεις και τα σχόλια της Υπηρεσίας Ενέργειας προς ιδιώτες επαγγελματίες του τομέα της αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στο πλαίσιο δημόσιας διαβούλευσης που έλαβε χώρα, γίνεται σαφές ότι το αρμόδιο υπουργείο επιμένει στη θέση ότι με τα σημερινά δεδομένα είναι αναγκαίο να ανατεθεί στον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) η διαχείριση κεντρικών συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, ώστε να προστατευθεί το σύστημα ηλεκτρισμού από προβλήματα αστάθειας και απότομων διακυμάνσεων φορτίου και να μειωθεί η πράσινη ενέργεια που απορρίπτεται κατά διαστήματα.
Μέσα από τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης είναι επίσης σαφές ότι στη συντριπτική του πλειοψηφία ο ιδιωτικός τομέας της ενέργειας διαφωνεί με τις προθέσεις του Υπουργείου Ενέργειας, επικαλείται τη σχετική Οδηγία της ΕΕ και τον τοπικό εναρμονιστικό νόμο, που μόνο υπό προϋποθέσεις επιτρέπουν στον Διαχειριστή να διαχειρίζεται ο ίδιος σύστημα αποθήκευσης ενέργειας και διεκδικεί να αναλάβουν ιδιώτες επιχειρηματίες την κατασκευή και λειτουργία των συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας.
Συνάγεται από τα σχόλια της Υπηρεσίας Ενέργειας πως η προώθηση της κατασκευής συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρισμού μπορεί και πρέπει να γίνει και από τον κρατικό τομέα (μέσω του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς και του Ιδιοκτήτη του συστήματος-ΑΗΚ) και από τον ιδιωτικό τομέα, μέσω μειοδοτικών διαγωνισμών, ώστε να εξασφαλιστεί η χαμηλότερη δυνατή τιμή για την αποθηκευμένη ενέργεια που θα διατίθεται στο δίκτυο.
Γιατί ο Διαχειριστής
Στη θέση πολλών επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα ενέργειας ότι η ενωσιακή -και η κυπριακή- νομοθεσία εμποδίζουν τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς να αναλάβει τη διαχείριση κεντρικών συστημάτων αποθήκευσης, η Υπηρεσία Ενέργειας απαντά ότι «η απόφαση όπως η Κυπριακή Δημοκρατία προβεί σε ενέργειες ώστε ο ΔΣΜΚ να δύναται να έχει στην ιδιοκτησία του, να αναπτύσσει, να διαχειρίζεται ή να λειτουργεί εγκαταστάσεις αποθήκευσης, βασίστηκε στο ακόλουθο σκεπτικό:
1. Στη βάση πρόσφατων συμβάντων, αποδεικνύεται ότι υπάρχουν ουσιαστικά προβλήματα στη λειτουργία του μικρού απομονωμένου συστήματος ηλεκτρισμού της Κύπρου, τα οποία θα πρέπει να τύχουν άμεσης αντιμετώπισης προς όφελος των καταναλωτών. Ο ΔΣΜΚ έχει ενημερώσει ότι αντιμετωπίζει σε καθημερινή βάση αντικειμενικές δυσκολίες αναφορικά με τη διαχείριση της ραγδαίως αυξανόμενης διείσδυσης ηλεκτροπαραγωγής ΑΠΕ, μεταξύ των οποίων:
◗ Συμβάντα που σχετίζονται με την απότομη απώλεια φωτοβολταϊκής παραγωγής, που οδηγούν σε απόρριψη φορτίου,
◗ Τη μη ικανότητα των συμβατικών μονάδων παραγωγής (και μονάδων ΑΠΕ) να ακολουθούν με συνέπεια τις αυξομειώσεις του καθαρού φορτίου υπό συνθήκες υψηλής διείσδυσης ΑΠΕ.
Ειδικότερα, η δυνατότητα για διόρθωση ανισοζυγίων ισχύος, ιδίως σε περιπτώσεις μεγάλων ρυθμών μεταβολής του καθαρού φορτίου του συστήματος μεταφοράς, αναμένεται να παρέχει υποστήριξη στις υφιστάμενες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής και μονάδες ΑΠΕ με χαρακτηριστικά ευελιξίας.
◗ Τη διαφαινόμενη αύξηση του μεγέθους και της συχνότητας των συμβάντων απώλειας παραγωγής ΑΠΕ κατά τα επόμενα έτη,
◗ Το γεγονός ότι η διείσδυση μη ελεγχόμενων (σ.σ. μικρών) συστημάτων ηλεκτροπαραγωγής ΑΠΕ (σ.σ. τα οποία δεν μπορεί να αποσυνδέσει ο Διαχειριστής σε περίπτωση ανάγκης) έχει ήδη προσεγγίσει το αποδεκτό όριο της,
◗ Το γεγονός ότι η αυξανόμενη διείσδυση ΑΠΕ δεν λαμβάνει χώρα σε συνδυασμό με αντίστοιχη εισαγωγή νέων πόρων ευελιξίας στο ηλεκτρικό σύστημα, λόγω μη λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού (δυναμικές διατιμήσεις),
◗ Τη σταδιακή αποδυνάμωση του «Σχεδίου Αυτόματης Απόρριψης Φορτίου λόγω
Υποσυχνότητας», εξαιτίας της αυξανόμενης διεσπαρμένης παραγωγής, η οποία προκαλεί ταυτόχρονη απόρριψη φορτίου και διεσπαρμένης παραγωγής κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ειδικότερα, η δυνατότητα για Ταχεία Απόκριση Συχνότητας (FFR) κατά την εμφάνιση συμβάντων απώλειας παραγωγής αναμένεται να αντικαταστήσει το «Σχέδιο Αυτόματης Απόρριψης Φορτίου λόγω Υποσυχνότητας».
Αίτημα για παρέκκλιση
Στη βάση όσως αναλύονται πιο πάνω, ενημερώνει η Υπηρεσία Ενέργειας, «η Κυπριακή Δημοκρατία δύναται να αιτηθεί και να εξασφαλίσει παρέκκλιση από τα άρθρα 54 και 40 (4) της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, δυνάμει του άρθρου 66 (1) αυτής.
Στην περίπτωση που εξασφαλιστούν οι σχετικές παρεκκλίσεις, η ΚΔ δεν θα υποχρεούται να ακολουθήσει τη διαδικασία του εδαφίου (2) του άρθρου 82 των περί Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού Νόμων του 2021 έως 2023. Δηλαδή, δεν θα είναι απαραίτητο να ακολουθηθεί η «διαδικασία υποβολής προσφορών» από τρίτα μέρη.
Μπορεί να λειτουργήσουν και οι ιδιώτες αποθήκευση
Η Υπηρεσία Ενέργειας επισημαίνει ακόμα ότι η ΑΗΚ (σ.σ. υπό την ιδιότητα του ιδιοκτήτη συστήματος μεταφοράς) «διαθέτει τους κατάλληλους χώρους εντός των υποσταθμών μεταφοράς, συνεπώς μειώνεται δραστικά ο χρόνος και το διοικητικό άχθος που σχετίζεται με την έκδοση των σχετικών αδειών και την εξασφάλιση των σχετικών εγκρίσεων.
Επιπλέον, η εγγύτητα των εγκαταστάσεων αυτών στο δίκτυο μεταφοράς, μεταφράζεται σε σημαντική εξοικονόμηση χρόνου και χρημάτων, που διαφορετικά θα απαιτούνταν για να καταστεί δυνατή η σύνδεσή τους στο σύστημα μεταφοράς.
Αυτά τα συστήματα θα μπορούσαν να εγκατασταθούν παράλληλα και άμεσα στο δίκτυο από τον ΔΣΜΚ και να ενταχθούν στο 10ετές σχέδιο ανάπτυξης δικτύου, ώστε το κόστος τους να ανακτηθεί μέσω των εγκεκριμένων τελών. Με την επιχορήγηση των συστημάτων αυτών, θα μειωθεί η αύξηση του κόστους χρήσης δικτύου των καταναλωτών.
»Νοείται, προσθέτει το υπουργείο, «ότι οι ανεξάρτητοι (σ.σ. ιδιωτικοί) φορείς θα μπορούν να προχωρήσουν με ανάλογα συστήματα (σ.σ. αποθήκευσης) χωρίς όμως να λαμβάνουν κρατική ενίσχυση, αλλά μέσω της συμμετοχής τους στη μεταβατική ρύθμιση ή/και την ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού».
Δίνονται επίσης διαβεβαιώσεις ότι «θα ζητηθεί από τη ΡΑΕΚ να προβεί σε κατάλληλες ρυθμίσεις ούτως ώστε η λειτουργία των συστημάτων αυτών να μην επηρεάσει την κανονική λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού».
Ανησυχούν οι αβεβαιότητες – Παράθυρο στους ιδιώτες αν βιαστούν
Στις ενστάσεις ιδιωτών επιχειρηματιών στην πρόθεσή του Υπουργείου Ενέργειας να αναθέσει στον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς τη διαχείριση κεντρικών συστημάτων αποθήκευσης, η Υπηρεσία Ενέργειας απαντά ότι «η συνολική ανάγκη για συστήματα αποθήκευσης είναι πολύ μεγαλύτερη από τη δυναμικότητα των συστημάτων αποθήκευσης που θα λάβουν κρατική ενίσχυση. Αναλόγως της ανταπόκρισης που θα υπάρξει στο σχέδιο αλλά και του χρόνου που θα τεθούν σε λειτουργία οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας, το υπουργείο δυνατόν να επανεξετάσει/αναπροσαρμόσει την πολιτική του, αφού ληφθεί υπόψη και η πρόοδος αναφορικά με την εγκατάσταση κεντρικών συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, τα οποία έχουν ήδη αδειοδοτηθεί (σ.σ. σε ιδιώτες) από τη ΡΑΕΚ και θα λειτουργήσουν στο πλαίσιο της μεταβατικής ρύθμισης».
Δηλαδή, το υπουργείο φαίνεται να αφήνει ένα παράθυρο ανοικτό για εκχώρηση των αδειών εγκατάστασης αποθήκευσης μόνο σε ιδιώτες, στην περίπτωση που θα ανταποκριθούν με ταχύτητα και αξιοπιστία στην πρόσκληση για εκδήλωση ενδιαφέροντος και, βέβαια, νοουμένου ότι οι προτάσεις στον μειοδοτικό διαγωνισμό κριθούν ικανοποιητικές από την πλευρά της κυβέρνησης.
Η Υπηρεσία Ενέργειας εξηγεί αναλυτικότερα ότι «λόγω των αβεβαιοτήτων σε σχέση με τον χρόνο λειτουργίας εμπορικών εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας, το υπουργείο προβαίνει σε παράλληλες ενέργειες, ώστε να ανατεθεί η λειτουργία και διαχείριση κεντρικών συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας στον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ), σε περίπτωση που οι πιο πάνω προσπάθειες δεν επιφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα».
