Τα κράτη – μέλη της ΕΕ έχουν τη νομική υποχρέωση να θέσουν σε εφαρμογή αναλογικά και αποτελεσματικά μέτρα καταπολέμησης της απάτης, σε ό,τι αφορά την επιδότηση των καλλιεργητών από τον Κυπριακό Οργανισμό Αγροτικών Πληρωμών (ΚΟΑΠ) στο Πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.
Χωρίς να έχει καταρτίσει λεπτομερείς οδηγίες προκειμένου να κατευθύνει τα κράτη – μέλη και τις διαχειριστικές Αρχές, στην προκειμένη περίπτωση τον ΚΟΑΠ, η Κομισιόν αναμένει συντονισμένες και έγκαιρες έρευνες ώστε να μειωθεί σημαντικά ο κίνδυνος απάτης, αλλά και να λειτουργήσει αποτελεσματικά ως αποτρεπτικός παράγοντας κατά της απάτης.
Στην περίπτωση της επιδότησης καλλιεργήσιμης γης η απάτη εναπόκειται στο γεγονός ότι καλλιεργητές δηλώνουν στον ΚΟΑΠ και λαμβάνουν σημαντικές ενισχύσεις για τεμάχια γης τα οποία δεν τους ανήκουν, εν αγνοία των ιδιοκτητών γης και χωρίς να είναι σε θέση να αποδείξουν τη νόμιμη κατοχή τους.
Η Κομισιόν απαιτεί αποτελεσματικούς ελέγχους που θα πιστοποιούν πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας ότι τα τεμάχια βρίσκονται στη νόμιμη κατοχή των αιτητών. Στο πλαίσιο της μερισμένης διαχείρισης των ευρωπαϊκών ταμείων δεν θα αρκεστούν σε υποτυπώδεις ελέγχους που δεν θα στοχεύουν στις πράξεις απάτης.
Όπως σημειώνει ο Γενικός Ελεγκτής, στο αντίστοιχο εύρημά του, υπάρχουν περιπτώσεις που σχετίζονται με το θέμα της νόμιμης κατοχής που παραπέμπουν στη διάπραξη απάτης.
Εντονότερο είναι το πρόβλημα το οποίο παρατηρείται στα τεμάχια κρατικής/ χαλίτικης γης και τουρκοκυπριακής ιδιοκτησίας που καλλιεργούνται από πρόσωπα χωρίς συμφωνία μίσθωσης και σύμφωνα με τον ΓΕ σε εκτάσεις που ξεπερνούν τα εκατοντάδες δεκάρια και σε ορισμένες περιπτώσεις τα χιλιάδες δεκάρια ανά αιτητή.
Για το θέμα αυτό βρίσκονται σε ισχύ δύο αποφάσεις Υπουργικού Συμβουλίου σύμφωνα με τις οποίες εγκρίθηκε η παραχώρησης στους χρήσης κρατικής – τ/κ γης για γεωργικούς σκοπούς, προσωρινή άδεια χρήσης για συνέχιση τα γεωργικής χρήσης που αυτοί ασκούν, μέχρι την 1/9/2024. Μετά την ημερομηνία αυτή, οι καλλιεργητές πρέπει να υποβάλουν αίτηση στο Τμήμα Κτηματολογίου, προκειμένου να ανοιχθεί φάκελος εκμίσθωσης άδειας χρήσης, ο οποίος θα εξεταστεί στη συνέχεια με τη νενομισμένη διαδικασία.
Σε αντίθετη περίπτωση, δεν θα θεωρείται ότι υπέβαλαν αίτηση, για σκοπούς επιδότησης στον ΚΟΑΠ το 2025. Δεν είναι η πρώτη φορά που το Υπουργικό Συμβούλιο έλαβε τέτοιες αποφάσεις παραπέμποντας τη διευθέτηση του θέματος σε μελλοντικό χρόνο, με τον Γενικό Ελεγκτή να αφήνει αιχμές για τη νομιμότητα τέτοιων αποφάσεων.
Ο «Φ», επικοινώνησε με την Κομισιόν υποβάλλοντας το ερώτημα «κατά πόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ως νόμιμη την καταβολή εκταρικών επιδοτήσεων, με συγχρηματοδότηση από κοινοτικά ταμεία, σε μη δικαιούχους αιτητές, χωρίς την υποβολή των αναγκαίων παραστατικών (τίτλοι ιδιοκτησίας ή και συμβόλαια εκμίσθωσης κρατικής χαλίτικης γης ή και τ/κ γης που τελεί υπό κρατική διαχείριση ή και ιδιωτική γη που δεν μπορεί να αποδεχθεί η νόμιμη κατοχή ή και διαχείρισή της)».
Απαντώντας σε ερώτηση του «Φ», o εκπρόσωπος της Επιτροπής για τη Γεωργία και το Εμπόριο, Όλοφ Γκιλ, σημείωσε: «Η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν ορίζει λεπτομερείς κανόνες σχετικά με τους ελέγχους που πρέπει να διενεργούν τα κράτη – μέλη για την προστασία των δαπανών των ευρωπαϊκών Ταμείων. Στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, εναπόκειται στα κράτη – μέλη να οργανώσουν τους ελέγχους τους, αλλά πρέπει να είναι αποτελεσματικοί, αποτρεπτικοί, αναλογικοί και ικανοί να εντοπίζουν την επανάληψη των παραβάσεων».
Σύμφωνα με την Κομισιόν, ενώ αυτοί οι έλεγχοι βασίζονται αρχικά στην υπόθεση ότι οι αγρότες δεσμεύονται να συμμορφώνονται με τους κανόνες, εντούτοις, πρέπει επίσης να αποτραπεί η απάτη.
Στην απάντηση του Όλοφ Γκιλ σημειώνεται ακόμα ότι «εναπόκειται στις κυπριακές Αρχές να αποφασίσουν πώς θα οργανώσουν αυτούς τους ελέγχους. Ωστόσο, ο εμπιστευμένος οργανισμός που θα εκτελέσει αυτούς του ελέγχους πρέπει να θεσπίσει ορισμένα κριτήρια διαπίστευσης προτού ανατεθεί η διαχείριση των ευρωπαϊκών Ταμείων που προέρχονται από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους. Δεδομένου ότι τα κράτη – μέλη υποτίθεται ότι σχεδιάζουν τη γεωργική τους παρέμβαση σύμφωνα με τις ανάγκες τους, οι έλεγχοι πρέπει, επίσης, να προσαρμοστούν και, κατά συνέπεια, να διαφέρουν μεταξύ των κρατών – μελών.
Σύμφωνα με τον Όλοφ Γκιλ, οι Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, όσον αφορά την απαίτηση «Επιλέξιμο εκτάριο στη διάθεση του γεωργού», στο στρατηγικό σχέδιο της Κύπρου, ζητούν από ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο να μπορεί να αποδείξει ότι έχει διάθεσή του το τεμάχιο κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης ημερομηνίας/ περιόδου πρέπει να ορίζονται βάσει των εθνικών κανόνων.
