Σημαντική αύξηση στα έσοδα, που εκτιμάται να ανέρχονται σε €150 εκατ. ετησίως για την περίοδο 2024–2030, θα έχει η Κυπριακή Δημοκρατία από τη δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αυτό ανέφερε χθες ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής Ελέγχου ο πρώτος λειτουργός του Τμήματος Περιβάλλοντος, Θεόδουλος Μεσημέρης, κατά τη συζήτηση της ειδικής έκθεσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας με τίτλο «Έχουν επιφέρει οι ενέργειες που έχει προωθήσει η Κυπριακή Δημοκρατία τα επιθυμητά αποτελέσματα στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου;».
Με βάση τα επίσημα στοιχεία, η Κυπριακή Δημοκρατία δημοπράτησε για πρώτη φορά δικαιώματα ρύπων το 2012 και κατά την περίοδο 2012–2020 δημοπράτησε συνολικά 6.201.500 δικαιώματα, από τα οποία 5.621.500 και 580.000 αφορούσαν σε σταθερές εγκαταστάσεις και αεροπορικές μεταφορές, αντίστοιχα. Τα σχετικά συνολικά έσοδα ανήλθαν στα €103.160.956. Κατά τα πρώτα δύο έτη της περιόδου 2021–2030, δημοπρατήθηκαν 1.478.000 και 1.293.500 δικαιώματα, αντίστοιχα και τα σχετικά έσοδα ανήλθαν στα €78.415.320 και €102.888.405, αντίστοιχα. Όπως προκύπτει, τα έσοδα για το 2022 είναι σχεδόν όσα ολόκληρης της περιόδου 2012–2020.
Την ίδια ώρα, ο κ. Μεσημέρης ανέφερε ότι από την 1η Ιανουαρίου 2024 θα υπάρχει σημαντικό κόστος στην οικονομία με την ένταξη στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής Αερίων Θερμοκηπίου (ΣΕΔΕ) του τομέα των θαλάσσιων μεταφορών, αλλά και με την ένταξη στο 100% του τομέα των αεροπορικών μεταφορών. «Οι πραγματικότητες είναι ότι θα υπάρχει σημαντικό κόστος στην οικονομία, θα πληρώσουν όλοι και μαζί η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας», πρόσθεσε.
Είπε ακόμη ότι από το 2027 μπαίνουν και οι οδικές μεταφορές και τα κτήρια, τα καύσιμα θέρμανσης και κίνησης, προσθέτοντας ότι αυτό θα είναι «πρόσθετο κόστος για τα συμβατικά καύσιμα και για το αυτοκίνητο και θέρμανση».
Ο συνολικός αριθμός των δικαιωμάτων ρύπων που παράγονται στην Κύπρο όπως ανέφερε ο κ. Μεσημέρης φθάνει τα 8 εκατ. τόνους ετησίως. Εντός ΣΕΔΕ, δηλαδή από βιομηχανίες, οι τόνοι είναι 4 εκατ. και προέρχονται 3 εκατ. από την ΑΗΚ και 1 εκατ. από το Τσιμεντοποιείο και τα τουβλοποιεία.
Για άλλα 4 εκατ. τόνους που την ευθύνη έχει το κράτος και αφορά τους τομείς εκτός ΣΕΔΕ, προκύπτει συνεισφορά 2 εκατ. από τις μεταφορές 1 εκατ. από τα απόβλητα και το υπόλοιπο 1 εκατ. από την υπόλοιπη βιομηχανία, κτηνοτροφία και γεωργία.
Εξήγησε ότι η Κύπρος, με βάση το εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα, αρχικά είχε στόχο να επιτύχει μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 24% έως το 2030 σε σύγκριση με το 2005. Ωστόσο, σημείωσε, ότι ο στόχος αυτός αναθεωρήθηκε πρόσφατα και πλέον απαιτείται μείωση 32%, κάτι που είναι ιδιαίτερα μεγάλη πρόκληση για την Κυπριακή Δημοκρατία. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είπε, απαιτείται να κυκλοφορούν στην Κύπρο μέχρι το 2030 σημαντικός αριθμός ηλεκτρικών αυτοκινήτων (πέραν των 80.000), ενώ για την αναβάθμιση των κτηρίων που απαιτείται για συμμόρφωση είναι εξίσου σημαντική πρόκληση, αφού υπάρχει έλλειψη του αναγκαίου εργατικού δυναμικού.
Ο γενικός διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος, Κώστας Χατζηπαναγιώτου, αφού σημείωσε ότι αρκετά από τα στοιχεία της έκθεσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας έχουν αρχίσει να υλοποιούνται, είπε ότι αναμένεται πριν το τέλος του έτους να έρθουν τα σχόλια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί του εθνικού σχεδίου «Κλίμα και Ενέργεια», προσθέτοντας ότι μετά τα σχόλια, θα υποβληθεί το τελικό σχέδιο στην ΕΕ τον Ιούνιο του 2024. Πρόσθεσε ότι η υλοποίηση του εθνικού σχεδίου είναι πέραν των αρμοδιοτήτων και των ευθυνών ενός Τμήματος Περιβάλλοντος, τονίζοντας ότι «οι υποχρεώσεις που πρέπει να υλοποιηθούν από μέρους του κράτους αφορούν όλο τον κρατικό μηχανισμό και ευρύτερα όλη την κοινωνία».
Ο γενικός διευθυντής της ΑΗΚ, Άδωνις Γιασεμίδης, είπε ότι η πρόβλεψη της ΑΗΚ για το ποσό που θα καταβάλει για ρύπους το 2024 είναι γύρω στα €270 εκατ. και πρόσθεσε οι ρύποι θα είναι στα επίπεδα του 2023, δηλαδή γύρω στα 3,1 εκατ. εκπομπές τόνων διοξειδίου του άνθρακα με μέση προβλεπόμενη τιμή στα €88,4. Ανέφερε ότι η μέση τιμή ρύπων το 2023 ήταν €80 και «βάλαμε μια αύξηση 10% στο ποσό αυτό», προσθέτοντας ότι οι ρύποι θα είναι στα επίπεδα του 2022 και 2023. Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΗΚ, κατά την περίοδο 2017–2022, καταβλήθηκε για αγορά δικαιωμάτων συνολικό ποσό €570 εκατ. το οποίο μετακυλήθηκε στους καταναλωτές.
Αναφορικά με την αποθήκευση, ο κ. Γιασεμίδης είπε ότι η ΑΗΚ έχει ήδη προχωρήσει με αιτήσεις για να αποθηκεύσει 40 μεγαβάτ για 4 ώρες (ή 160 μεγαβατώρες), ενώ «έχει κατατεθεί κοινή πρόταση του ιδιοκτήτη Συστήματος Μεταφοράς με τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς για αποθήκευση 240 μεγαβατώρων ή 80 μεγαβάτ για 3 ώρες».
Η Επίτροπος Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου, είπε ότι είναι σε εξέλιξη διαδικασία αναθεώρησης του εθνικού σχεδίου για την ενέργεια και το κλίμα και «ο βασικός στόχος είναι να γίνουν εκείνες οι εισηγήσεις και οι αλλαγές, ώστε να μπορέσουμε να πιάσουμε τους φιλόδοξους στόχους που έχουν δοθεί από την ΕΕ». Επισήμανε ότι η μείωση των ρύπων προϋποθέτει να ακολουθήσουμε πιο φιλικές προς το περιβάλλον δράσεις, πολιτικές, αποφάσεις, ενέργειες και αυτή είναι η προτεραιότητα μας» και πρόσθεσε ότι «η δράση για φωτοβολταϊκά για όλους, η προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας είναι δράσεις που στοχεύουν προς αυτή την κατεύθυνση».
Ανησυχία για τον εκπλειστηριαστή
Σε σχέση με τις συστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ο Γενικός Ελεγκτής, Οδυσσέας Μιχαηλίδης, είπε ότι για την επίτευξη των στόχων μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, όπως προκύπτουν από τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η Κυπριακή Δημοκρατία έναντι της ΕΕ, όλες οι συναρμόδιες κρατικές Αρχές που έχουν εμπλοκή στην υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), να προχωρήσουν απρόσκοπτα στην υλοποίηση των κατάλληλων πολιτικών και μέτρων. Πρότεινε να θεσπιστεί ένας αξιόπιστος μηχανισμός παρακολούθησης της υλοποίησης των πολιτικών και μέτρων, να εξευρεθούν τρόποι προς ουσιαστική διάθεση των εσόδων δημοπράτησης, καθώς και οι επενδύσεις που υλοποιούνται με τα εν λόγω έσοδα να αξιολογούνται ως προς την ενεργειακή απόδοση ή και τον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού συστήματος που επιτυγχάνουν.
Η συμφωνία με το ΧΑΚ φαίνεται να είναι ετεροβαρής για την Κυπριακή Δημοκρατία, όπως ανέφερε ο κ. Μιχαηλίδης, αφού η σχετική αμοιβή καθορίζεται με βάση την αξία και όχι των όγκο των συναλλαγών, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη ότι διαχρονικά προέκυψε μία αξιοσημείωτη αύξηση της αξίας των συναλλαγών, χωρίς όμως να παρατηρηθεί αντίστοιχη μεταβολή του όγκου τους. Ωστόσο, παρατήρησε, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, ότι δεν είναι σημαντική η παρατήρηση από τη στιγμή που το ΧΑΚ είναι κρατικό και βγαίνουν τα χρήματα από το ένα ταμείο του κράτους και πάνε σε άλλο. Εξήγησε, όμως, ότι θα τεθεί ζήτημα σε περίπτωση αποκρατικοποίησης του ΧΑΚ και τότε θα πρέπει η αρμόδια Αρχή να διερευνήσει πιθανόν άλλους φορείς που μπορεί να αναλάβουν εκπλειστηριασμό των δικαιωμάτων.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Τα εύσημα στους ελεγκτές
Αναφερόμενος στο θέμα των περιβαλλοντικών ελέγχων που διενεργεί η Ελεγκτική Υπηρεσία, ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης ανέφερε ότι η Κύπρος βρίσκεται πολύ ψηλά σε σχέση με άλλες ελεγκτικές Υπηρεσίες στην ΕΕ. Σε ότι αφορά τη συγκεκριμένη μελέτη για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ο Γενικός Ελεγκτής ευχαρίστησε κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης τον διευθυντή Ελέγχου, Άκη Κίκα, «για την πολύ καλή δουλειά που έκανε». Ωστόσο, αυτό που έκανε εντύπωση είναι ότι και οι ίδιοι οι ελεγχόμενοι του Τμήματος Περιβάλλοντος, ο τέως διευθυντής του Τμήματος και σήμερα γενικός διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος, όπως και ο πρώτος λειτουργός Περιβάλλοντος, Θεόδουλος Μεσημέρης, εξέφρασαν κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης τη στήριξη και της ευχαριστίες τους στην ομάδα ελέγχου της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για την εν λόγω έκθεση, σημειώνοντας ότι άγγιξε πάρα πολλά θέματα και πρόκειται για ένα σημαντικό εργαλείο που θα τους βοηθήσει στην αξιοποίηση των συστάσεων.
Α.Ν.
