Στο πλαίσιο της συνεχούς και ενδελεχούς ενημέρωσης του Κύπριου καταναλωτή για θέματα ηλεκτρικής ενέργειας, κρίνεται σκόπιμο να επικαιροποιήσουμε τις απόψεις μας σε σχέση με την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, στη βάση πρόσφατου τιμολογίου οικιακού καταναλωτή από την ΑΗΚ και άλλων σχετικών εξελίξεων.
Η πλειοψηφία των καταναλωτών τιμολογείται από την ΑΗΚ
Όπως έχουμε αναλύσει και σε προηγούμενη αρθρογραφία, η πλειοψηφία των καταναλωτών, σε ποσοστό της τάξης του 93%, τιμολογούνται επί του παρόντος από την ΑΗΚ Προμήθεια και μόνο ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 7% από ιδιώτες προμηθευτές, στο πλαίσιο της Μεταβατικής Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού. Συνεπώς, εκείνο που ενδιαφέρει την πλειοψηφία των καταναλωτών είναι το πώς καθορίζεται η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στο τιμολόγιο της ΑΗΚ, καθώς επίσης και τι θα συμβεί τα επόμενα χρόνια.
Βασικές συνιστώσες του τιμολογίου
Εφόσον έχουμε καταλήξει ότι η πλειοψηφία των καταναλωτών τιμολογείται από την ΑΗΚ Προμήθεια, θα επιχειρήσουμε ανάλυση των βασικών συνιστωσών του τιμολογίου της ΑΗΚ, καθώς και τη βαρύτητά τους στον καθορισμό της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος. Οι βασικές συνιστώσες της τιμολόγησης του ηλεκτρικού ρεύματος αφορούν το κόστος παραγωγής, το κόστος διαχείρισης δικτύου, το κόστος προμήθειας και καταγραφής ηλεκτρικής ενέργειας και τις φορολογίες.
Το κόστος παραγωγής
Για την περαιτέρω ανάλυση έχουμε χρησιμοποιήσει πρόσφατο τιμολόγιο οικιακού καταναλωτή με κατανάλωση 1000 kWh για τη διμηνιαία περίοδο Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 2023 (συνολική χρέωση €335). Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έχουν καταδείξει ότι το κόστος παραγωγής, με ποσοστό της τάξης του 71%, καταλαμβάνει τη μερίδα του λέοντος στον καθορισμό της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, ενώ ακολουθούν οι φορολογίες (άμεσες), το κόστος διαχείρισης δικτύου και το κόστος προμήθειας και καταγραφής ηλεκτρικής ενέργειας, με ποσοστά της τάξης των 16%, 11% και 2% αντίστοιχα.
Ανελαστική η δαπάνη για διαχείριση δικτύου
Το κόστος διαχείρισης δικτύου (11%) και το κόστος προμήθειας και καταγραφής της ηλεκτρικής ενέργειας (2%) εκτιμάται ότι αποτελούν μάλλον ανελαστικές δαπάνες, των οποίων η αύξηση/μείωση, λόγω του μικρού μεγέθους ποσοστιαίας βαρύτητας, δεν θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Όσον αφορά τη μείωση των φορολογιών είναι θέμα άσκησης οικονομικής/κοινωνικής πολιτικής από την Κυβέρνηση.
Η συμβατική παραγωγή καθορίζει την τιμή
Λαμβάνοντας υπόψη τις πιο πάνω τοποθετήσεις, καθώς και το μικρό ποσοστό ΑΠΕ που εισάγεται στο ενεργειακό μείγμα για την τιμολόγηση από την ΑΗΚ, συμπεραίνεται ότι η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος καθορίζεται βασικά από το κόστος της συμβατικής παραγωγής. Το κόστος συμβατικής παραγωγής αποτελείται από το κόστος διαχείρισης του συστήματος συμβατικής παραγωγής, το κόστος αγοράς καυσίμου και το κόστος ρύπων.
Το κόστος ρύπων για το 2024
Σύμφωνα με την παρούσα ανάλυση, το κόστος των ρύπων σε σχέση με την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος ανέρχεται σε ποσοστό της τάξης του 25% (δηλαδή για οικιακό καταναλωτή με 1000 kWh και τιμολόγηση €335, η χρέωση για τους ρύπους ανέρχεται γύρω στα €84).
Το κόστος αγοράς δικαιωμάτων για τους ρύπους θα συνεχίσει την ξέφρενη πορεία του και αναμένεται για το 2024 να κυμανθεί γύρω στα €500 εκατομμύρια (δήλωση υπουργού Ενέργειας στα ΜΜΕ). Σημειώνεται σχετικά για σκοπούς σύγκρισης ότι η ΑΗΚ για το 2021 πλήρωσε €165 εκατομμύριαενώ για το 2022 €248 εκατομμύρια.Για το 2023 εκτιμάται ότι θα αυξηθεί και θα κυμανθεί γύρω στα €300 εκατομμύρια (βλέπε τη γραφική παράσταση πιο κάτω).
Ο έντονος προβληματισμός που πρέπει να αναπτυχθεί είναι το πώς αφέθηκε η κατάσταση από τους αρμόδιους φορείς να φθάσει στο σημείο ο Κύπριος καταναλωτής να επιβαρύνεται με κόστος εκατοντάδων εκατομμυρίων.
Φορολογίες (άμεσες και έμμεσες) 37%
Το κόστος των ρύπων, για το οποίο το κράτος λαμβάνει σημαντικά έσοδα, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως έμμεση φορολογία που επιβαρύνει τον καταναλωτή για την αποτυχία των αρμόδιων φορέων να συνδέσουν νέα συμβατική παραγωγή στο ηλεκτρικό σύστημα, με αποτέλεσμα την αναγκαστική συνέχιση της λειτουργίας των ρυπογόνων και κοστοβόρων ατμοστροβίλων του Ηλεκτροπαραγωγού Σταθμού Δεκέλειας μέχρι το 2029. Σε συνάρτηση επισημαίνεται ότι οι άμεσες και οι έμμεσες φορολογίες (ΦΠΑ, τέλος ΑΠΕ και ΕΞ.Ε, τέλος για ευάλωτους & κόστος ρύπων) στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος για τον οικιακό καταναλωτή (διμηνία Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 2023) ανέρχονται σε ποσοστό της τάξης του 37%.
Ελάφρυνση μόνο με επιχορήγηση ή μείωση φορολογιών
Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω τοποθετήσεις, κρίνεται ότι η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, με μεταβλητή την τιμή των καυσίμων, θα ακολουθήσει ανοδική πορεία για τα επόμενα χρόνια συνεπικουρούμενη από τη συνέχιση της λειτουργίας των γηρασμένων, κοστοβόρων και ρυπογόνων ατμοστρόβιλων του Ηλεκτροπαραγωγού Σταθμού Δεκέλειας, την επιβάρυνση από την αυξημένη διείσδυση ΑΠΕ και τη στρεβλωτική λειτουργία της Μεταβατικής Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού (αποτυχία ένταξης σημαντικής συμβατικής παραγωγής από ιδιώτες και συνεπώς η Μεταβατική λειτουργεί σχεδόν αποκλειστικά με παραγωγή ΑΠΕ).
Ουσιαστική και βραχυπρόθεσμη (για τα επόμενα χρόνια) μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και ελάφρυνση των καταναλωτών είναι εφικτή μόνο μέσω της επιχορήγησης των λογαριασμών ηλεκτρισμού, από τα αυξημένα έσοδα του κράτους λόγω των ρύπων (κάτι που ήδη η Κυβέρνηση προσανατολίζεται να πράξει για περιορισμένη χρονική διάρκεια) και της μείωσης των φορολογιών.
