Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σήμερα το τροποποιημένο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Κύπρου, ύψους €1,22 δισ., συμπεριλαμβανομένου κεφαλαίου για το REPowerEU (0,2 δισ. ευρώ σε δάνεια και 1,02 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις).
Σύμφωνα με ανακοίνωση της ΕΕ, το κεφάλαιο της Κύπρου για το REPowerEU αποτελείται από δύο νέες μεταρρυθμίσεις, πέντε κλιμακούμενες επενδύσεις που βασίζονται σε πέντε υφιστάμενα μέτρα και δύο νέες επενδύσεις με σκοπό την επίτευξη των στόχων του σχεδίου REPowerEU για την απεξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πολύ πριν από το 2030. Οι τροποποιήσεις του αρχικού σχεδίου της Κύπρου, οι οποίες υπερβαίνουν το νέο κεφάλαιο για το REPowerEU, αφορούν 28 μεταρρυθμίσεις και 50 επενδύσεις.
Οι τροποποιήσεις αυτές βασίζονται στην ανάγκη να ληφθούν υπόψη:
– αντικειμενικές περιστάσεις που εμποδίζουν την εκπλήρωση ορισμένων μέτρων όπως είχαν αρχικά προγραμματιστεί, όπως ο υψηλός πληθωρισμός που σημειώθηκε το 2022 και το 2023 και οι διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού που προκλήθηκαν από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας·
– η προς τα κάτω αναθεώρηση της μέγιστης κατανομής επιχορηγήσεων στο πλαίσιο του ΜΑΑ της Κύπρου, από €1,01 δισ. σε €0,92 δισ., μετά την επικαιροποίηση της κλείδας κατανομής επιχορηγήσεων του ΜΑΑ τον Ιούνιο του 2022. Η μείωση αυτή αντικατοπτρίζει τα συγκριτικά καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα της Κύπρου το 2020 και το 2021 σε σχέση με την αρχική πρόβλεψη. Ως εκ τούτου, ορισμένες επενδύσεις αφαιρέθηκαν από το σχέδιο ή μειώθηκαν, αν και οι περισσότερες από αυτές θα συνεχίσουν να στηρίζονται μέσω εθνικών πόρων.
Αναφέρεται επίσης πως η Κύπρος ζήτησε επίσης να μεταφερθεί στο σχέδιο το μερίδιό της από το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit (BAR) ύψους €52 εκατ. σύμφωνα με τον κανονισμό REPowerEU.
Με τα κονδύλια αυτά, τα οποία προστίθενται στις επιχορηγήσεις που διατίθενται στην Κύπρο στο πλαίσιο του ΜΑΑ και του REPowerEU (ύψους €916 εκατ. και €52 εκατ. αντίστοιχα) και στο αίτημά της για χορήγηση δανείου στο πλαίσιο του ΜΑΑ ύψους €0,2 δισ. , το εγκεκριμένο τροποποιημένο σχέδιο ανέρχεται συνολικά σε 1,22 δισ. ευρώ.
Πρόσθετη ώθηση για την πράσινη μετάβαση της Κύπρου
Ως αποτέλεσμα της προσθήκης κεφαλαίου για το REPowerEU, το τροποποιημένο σχέδιο εστιάζει περισσότερο στην πράσινη μετάβαση, καθώς διαθέτει το 45% (από 41% στο αρχικό σχέδιο) των διαθέσιμων κονδυλίων σε μέτρα που στηρίζουν τους στόχους για το κλίμα.
Τα νέα και τα κλιμακούμενα μέτρα που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU συμβάλλουν σημαντικά στην πράσινη διάσταση του σχεδίου. Το κεφάλαιο για το REPowerEU περιλαμβάνει δύο νέες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα συμβάλουν σημαντικά στην πράσινη μετάβαση, καθιστώντας δυνατή την υλοποίηση έργων ανανεώσιμης ενέργειας στη χώρα, διευκολύνοντας τη χρήση ηλεκτρικών οχημάτων και επιτρέποντας στους τελικούς καταναλωτές να συμμετέχουν ενεργά στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Μία νέα επένδυση και τρεις κλιμακούμενες επενδύσεις αναμένεται να συμβάλουν σημαντικά στη μείωση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας και στην αύξηση της εξοικονόμησης ενέργειας σε πολλά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια.
Μία κλιμακούμενη επένδυση αναμένεται να ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες να στραφούν στη χρήση οχημάτων μηδενικών εκπομπών και, συνεπώς, να μειώσουν την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων για τις μεταφορές, ενώ δύο επενδύσεις (μία κλιμακούμενη, μία νέα) θα αυξήσουν τον αριθμό των επιχειρήσεων οι οποίες συμμετέχουν σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας (Ε&Κ) που συμβάλλουν στην πράσινη μετάβαση. Αναμένεται επίσης να προωθήσουν στοχευμένες δραστηριότητες Ε&Κ που αποσκοπούν στην παροχή λύσεων στα σημεία συμφόρησης που εντοπίζονται στην παραγωγή, την αποθήκευση, τη μεταφορά και τη διανομή ενέργειας. Το τελευταίο αυτό σύνολο δραστηριοτήτων Ε&Κ θα καταστήσει αποδοτικότερες τις εθνικές υποδομές δικτύου της χώρας, θα επιταχύνει την ενσωμάτωση τεχνολογιών ανανεώσιμης ενέργειας και θα μειώσει σημαντικά τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας.
Ψηφιακή ετοιμότητα και κοινωνική ανθεκτικότητα
Η φιλοδοξία του τροποποιημένου σχεδίου της Κύπρου παραμένει αμετάβλητη, παρόλο που με την προσθήκη των μέτρων του REPowerEU αυξήθηκε ονομαστικά το συνολικό ποσοστό των ψηφιακών μέτρων. Το σχέδιο διαθέτει πλέον το 24,6% (από 23% στο αρχικό σχέδιο) των κονδυλίων του για τη στήριξη της ψηφιακής μετάβασης.
Διατηρείται επίσης η σημαντική κοινωνική διάσταση του τροποποιημένου σχεδίου. Ορισμένα μέτρα, όπως η επέκταση της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης έως την ηλικία των 4 ετών, η μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και τα μέτρα που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ικανότητας και της αποδοτικότητας των νοσοκομείων και στην προώθηση ενός αποτελεσματικότερου και δικαιότερου φορολογικού συστήματος, εξακολουθούν να έχουν θετικό αντίκτυπο στην υγεία και στην οικονομική, κοινωνική και θεσμική ανθεκτικότητα, ενώ οι πολιτικές για την επόμενη γενιά, τα παιδιά και τους νέους εξακολουθούν επίσης να κατέχουν σημαντική θέση στο ΣΑΑ, για παράδειγμα χάρη στα μέτρα για την εκπαίδευση και την απασχόληση.
Επόμενα βήματα
Το Συμβούλιο θα έχει στη διάθεσή του πλέον, κατά γενικό κανόνα, τέσσερις εβδομάδες για να εγκρίνει την αξιολόγηση της Επιτροπής. Η έγκριση του Συμβουλίου θα επιτρέψει στην Κύπρο να λάβει προχρηματοδότηση ύψους 20% των κονδυλίων του REPowerEU. Στο πλαίσιο του ΜΑΑ, η Κύπρος έχει λάβει μέχρι στιγμής 242 εκατ. ευρώ: προχρηματοδότηση ύψους 157 εκατ. ευρώ και εκταμίευση πρώτης πληρωμής ύψους 85 εκατ. ευρώ.
Η Επιτροπή θα εγκρίνει περαιτέρω εκταμιεύσεις βάσει της ικανοποιητικής εκπλήρωσης των οροσήμων και των στόχων που περιγράφονται στο αναθεωρημένο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Κύπρου, που θα αντικατοπτρίζουν την πρόοδο ως προς την υλοποίηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων.
