Νέα προβλήματα για το χαλλούμι ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), ένα ακριβώς χρόνο μετά την απόφαση σταθμός όλων των εμπλεκομένων μερών προκειμένου να αρχίσει η παραγωγή του σημαντικότερου μετά τα φάρμακα εξαγωγικού προϊόντος της Κύπρου. Δύο είναι τα προβλήματα που έχουν προκύψει τις τελευταίες ημέρες.
Το πρώτο είναι η άρνηση -όπως καταγγέλλουν οι αιγοπροβατοτρόφοι- των τυροκόμων να παραχωρήσουν αύξηση στην τιμή του γάλακτος, στη βάση της συμφωνημένης φόρμουλας που περιλαμβάνεται στη συμφωνία πλαίσιο της 27ης Ιουλίου 2022. Με βάση την εν λόγω συμφωνία, οι τυροκόμοι σε κάθε περίπτωση, έχουν υποχρέωση να αγοράζουν το γάλα σε τιμή που να καλύπτει το κόστος παραγωγής και ένα λογικό περιθώριο κέρδους.
Το δεύτερο, αφορά την ίδια τη συμφωνία πλαίσιο και κατά πόσο μπορεί να τύχει εκμετάλλευσης από τα εμπλεκόμενα μέρη. Η Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) προχωρεί στη διεξαγωγή έρευνας στον κλάδο της παραγωγής και διάθεσης του αιγινού, πρόβειου και αγελαδινού γάλακτος. Ο έλεγχος αφορά το ενδεχόμενο να μην λειτουργεί η αγορά σε ανταγωνιστικό περιβάλλον με αποτέλεσμα να γίνεται κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης της αγοράς από κάποιες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα.
Η συμφωνία υποβλήθηκε στην ΕΠΑ από πέρσι, στη βάση συνεννόησης όλων των εμπλεκόμενων μερών που δεσμεύονται από αυτή. Η ΕΠΑ έχοντας ενώπιόν της το πλαίσιο συμφωνίας που υπεγράφη μεταξύ αιγοπροβατοτρόφων, αγελαδοτρόφων και τυροκόμων στην παραγωγή χαλλουμιού προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ) ημερομηνίας 22/7/2022, ομόφωνα αποφάσισε τη διεξαγωγή έρευνας στον κλάδο της παραγωγής και διάθεσης του αιγινού, πρόβειου και αγελαδινού γάλακτος εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η Επιτροπή θεώρησε ότι κρίνεται πρόσφορη η διεξαγωγή έρευνας στον τομέα του αιγινού, πρόβειου και αγελαδινού γάλακτος εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας και συγκεκριμένα, στο στάδιο μεταξύ παραγωγής και διάθεσης/εμπορίας από τους παραγωγούς ή/και συνδέσμους στους τυροκόμους/γαλακτοκόμους.
Το χρονικό πλαίσιο, το οποίο θα καλύψει η έρευνα, είναι από τη θέση σε ισχύ της εν λόγω συμφωνίας, ήτοι την περίοδο από τον Ιούλιο του 2022 μέχρι και την ημερομηνία λήψης της απόφασης της Επιτροπής για πραγματοποίηση της κλαδικής έρευνας, ώστε να ληφθεί πλήρης εικόνα για την κατάσταση του εν λόγω κλάδου κατά το προαναφερθέν χρονικό διάστημα.
Με βάση την εν λόγω συμφωνία, από την 1η Αυγούστου 2022 παραχωρήθηκαν αυξήσεις στις τιμές του γάλακτος λαμβάνοντας υπόψη το κόστος παραγωγής και εύλογο περιθώριο κέρδους. Για το πρόβειο καθορίστηκε τιμή μεταξύ €1,35- €1,45 το λίτρο, ενώ για το αιγινό τιμές μεταξύ €0,80 – €0,90 το λίτρο. Επιπλέον, καθορίστηκε αύξηση 5 σεντ το λίτρο στην τιμή του αγελαδινού γάλακτος. Πρόσθετα, για τον πρώτο χρόνο και την χρονική περίοδο Αυγούστου 2022 – Ιουλίου 2023, αποφασίστηκε επιπρόσθετη κρατική στήριξη στην τιμή του αιγοπρόβειου γάλακτος 10 σεντ το λίτρο, η οποία αναμένεται να καταβληθεί στους κτηνοτρόφους πριν το τέλος του χρόνου.
Με βάση τη συμφωνία μετά τον Αύγουστο του 2023, η εν λόγω αύξηση θα παραχωρείται με βάση συμφωνημένη φόρμουλα, η οποία λαμβάνει υπόψη τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, το κόστος παραγωγής του γάλακτος και διάφορους άλλους παράγοντες, με στόχο να ενθαρρύνει τη μείωση της εποχικότητας στην παραγωγή του. Αντί κοινής γραμμής, τυροκόμοι και αιγοπροβατοτρόφοι επέλεξαν να κάνουν δικά τους κοστολόγια και υπάρχει μεγάλο χάσμα να καλυφθεί μέχρι να βρεθεί η τελική τιμή.
Τελικά, τα εμπλεκόμενα μέρη συναντήθηκαν στις 30 Αυγούστου στο ΚΕΒΕ και όπως διαφάνηκε οι τυροκόμοι δεν είναι διατεθειμένοι να δώσουν τη σωστή τιμή για επιβίωση του κλάδου της αιγοπροβατοτροφίας. Ουσιαστικά οι τυροκόμοι προσφέρουν €1,51 το λίτρο για την τιμή του πρόβειου γάλακτος από €1,45 που είναι σήμερα, ενώ οι κτηνοτρόφοι διεκδικούν €1,72 και €1,12 για το αιγινό γάλα, από €0,85 που είναι σήμερα.
Ρόλο μεσολαβητή έχει αναλάβει το υπουργείο Γεωργίας σε μια προσπάθεια να εξεύρει λύση, στη βάση και άλλων αιτημάτων που θέτουν οι τυροκόμοι και έχουν σχέση με την ένταξη στην κατηγορία χαλλούμι ΠΟΠ και άλλων ειδών που δεν περιλαμβάνονται σήμερα.
Περαιτέρω, το Υπουργείο Γεωργίας έχει να αντιμετωπίσει ακόμα ένα κίνδυνο για το χαλλούμι που αφορά ακόμα μία παραβίαση της συμφωνίας από ομάδα αγελαδοτρόφων και το τυροκομείο τους που δεν έχουν αποσύρει την αγωγή τους ενάντια στον ευρωπαϊκό κανονισμό καταχώρησης του χαλλουμιού ως ΠΟΠ.
Τι διεκδικούν οι οργανωμένοι αιγοπροβατοτρόφοι
Μετά το αδιέξοδο, οι επτά ομάδες των οργανωμένων ποιμνιοτρόφων που δεσμεύονται από την εν λόγω συμφωνία αποτάθηκαν στον υπουργό Γεωργίας ενημερώνοντας τον για τα σημαντικά οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι 2.000 παραγωγοί, λόγω της χαμηλής και ζημιογόνας τιμής του αιγοπρόβειου γάλακτος.
Σε μια προσπάθεια να επιβιώσει ο κλάδος, οι ομάδες των αιγοπροβατοτρόφων διεκδικούν όπως τύχουν άμεσης εφαρμογής δύο αιτήματα, που ουσιαστικά έρχονται σε αντίθεση με τη συμφωνία που οι ίδιοι υπέγραψαν τον Ιούλιο του 2022. Το πρώτο έχει να κάνει με την ίδια την ποσόστωση του αιγοπρόβειου γάλακτος στο μείγμα χαλλουμιού όπου καθορίστηκε σε 10% από τον Σεπτέμβριο του 2023 μέχρι τον Ιανουάριο του 2024. Από τον Φεβρουάριο του 2024 μέχρι τον Ιούλιο του 2024 η ελάχιστη ποσοστιαία συμμετοχή του αιγοπρόβειου γάλακτος στο μείγμα χαλλουμιού θα είναι 25%. Οι αιγοπροβατοτρόφοι διεκδικούν να καθοριστεί η ποσόστωση για την περίοδο που διανύουμε στο 25%, από την 1η Ιανουαρίου 2024 στο 35% και από τον Ιούλιο του 2024 και μετά την πλήρη εφαρμογή του ΠΟΠ, ώστε να υπερισχύει το αιγοπρόβειο γάλα (50%+). Εισηγούνται δηλαδή να μην επεκταθεί η μεταβατική περίοδος των ποσοστώσεων για ακόμα πέντε χρόνια.
Το δεύτερο αίτημα είναι η ενίσχυση των ελέγχων στα τυροκομεία τόσο για την ποσόστωση του αιγοπρόβειου, όσο και τη χρήση γαλακτόσκονης, με στόχο να διασφαλιστεί η ποιότητα και η αυθεντικότητα του προϊόντος, ενισχύοντας το κύρος του χαλλουμιού ως ΠΟΠ προϊόν της Κύπρου.
Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Τυροκόμων Κύπρου, Μάριος Κωνσταντίνου, ανέφερε στον «Φ» ότι ενόσω βρίσκεται σε εξέλιξη αυτεπάγγελτη έρευνα της ΕΠΑ για τις τιμές του γάλακτος δεν πρόκειται να σχολιάσει οτιδήποτε. Όσον αφορά όμως τα στοιχεία των εξαγωγών χαλλουμιού ανέφερε ότι πρόκειται για μια δύσκολη χρονιά. Πρόσθεσε πως το πρώτο πεντάμηνο του 2023 παρουσιάζουν μείωση οι ποσότητες που διατίθενται εκτός Κύπρου. Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας οι ποσότητες που εξάγονται παρουσιάζουν μείωση 9,6%, ενώ η αξία των προϊόντων την ίδια περίοδο παρουσιάζει αύξηση 10,6%. Σχολιάζοντας τη μείωση των ποσοτήτων που εξάγονται σε κιλά ο κ. Κωνσταντίνου πρόσθεσε ότι οφείλεται σε τρεις παράγοντες: α) Ανταγωνισμός από τυριά σχάρας, β) αύξηση τιμής προϊόντος, γ) κρίση και ακρίβεια που επηρεάζουν τις καταναλωτικές συνήθειες.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Νέα δοκιμασία για το χαλλούμι ΠΟΠ
Το τέλος της περασμένης χρονιάς καταγράφηκε ρεκόρ εξαγωγών για το χαλλούμι, το οποίο άγγιξε συνολική αξία €284,5 εκατ. Το 2021 η αξία των εξαγωγών ήταν €263 εκατ. Το πρώτο πεντάμηνο του 2023 η αξία των εξαγωγών ανήλθε σε €146 εκατ. σε σύγκριση με €132 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2022. Είναι σημαντικό ότι η αξία των εξαγωγών χαλουμιού ανεβαίνει σε μια περίοδο όπου παρατηρείται οικονομική κρίση διεθνώς. Είναι επίσης σημαντικό ότι δεν παρατηρούνται τα παρατράγουδα προηγούμενων χρόνων να παραμένει αδιάθετο αιγοπρόβειο γάλα. Τον περασμένο χρόνο υπήρξε μια συμφωνία όλων των εμπλεκομένων φορέων που οδήγησε στην απρόσκοπτη παραγωγή και εμπορία του προϊόντος. Μέχρι σήμερα όλα κύλησαν ομαλά. Τώρα που βλέπουν όλοι τα οφέλη της κατοχύρωσης ως ΠΟΠ καλό είναι να συνεργαστούν εκ νέου, ώστε να συνεχίσουν όλοι μαζί να τα απολαμβάνουν.
