Μετρημένες στα δάκτυλα του ενός χεριού είναι οι χώρες μέλη της ΕΕ που φορολογούν τα υπερκέρδη των τραπεζών, τα οποία προέκυψαν λόγω των διαδοχικών αυξήσεων των δανειστικών επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).
Στον απόηχο των πληροφοριών για ενδεχόμενη επιβολή από το Υπουργείο Οικονομικών εφάπαξ φορολογίας στα απροσδόκητα κέρδη των τραπεζών, αλλά και των έντονων αντιδράσεων σε τράπεζες στην Κύπρο, αποκτά ενδιαφέρον ο χειρισμός του ιδίου θέματος από άλλες χώρες της ΕΕ.
Η φορολόγηση υπερκερδών των τραπεζών αποτελεί αντικείμενο συζήτησης και στα κοινοβούλια της Βουλγαρίας, της Γαλλίας, της Εσθονίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας και της Πολωνίας, όπου εκκρεμούν σχέδια νόμου. Οι υπηρεσίες της κυπριακής Βουλής διενήργησαν έρευνα σχετικά με τη φορολόγηση των υπερκερδών και τα μέτρα στήριξης για τους δανειολήπτες σε χώρες της Ένωσης, μετά από αίτημα του Γενικού Γραμματέα του ΑΚΕΛ Στέφανου Στεφάνου.
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Κοινοβουλευτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης (ECPRD), απέστειλε στο κυπριακό κοινοβούλιο τις απαντήσεις 19 χωρών. Σύμφωνα με την έρευνα, η Ισπανία επιβάλλει προσωρινό φόρο 4,8% επί των τραπεζικών κερδών που προέρχονται από καθαρούς τόκους και προμήθειες για τα έτη 2023 και 2024.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Προς μετωπική σύγκρουση για τα δανειστικά επιτόκια
Στην Ουγγαρία, με Διάταγμα εισήχθη ένας υπερ-φόρος που επιβάλλεται σε πιστωτικά ιδρύματα και χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, ο οποίος υπολογίζεται βάσει του καθαρού κύκλου εργασιών τους και καθορίζεται σε ποσοστό 10% για το 2022 και 8% για το 2023. Στην Πορτογαλία δεν υπάρχει έκτακτος φόρος, ωστόσο ο νόμος προβλέπει φόρο αλληλεγγύης από τον τραπεζικό τομέα, για ενίσχυση της χρηματοδότησης του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Στην Αυστρία, μετά την οικονομική κρίση του 2008-2009, εισήχθη ένας ειδικός φόρος για τις τράπεζες (Stabilitätsabgabe), ο οποίος εξακολουθεί να ισχύει αλλά με μειωμένο ποσοστό. Το 2022 τα έσοδα από αυτόν τον φόρο ανήλθαν στα 124.000.000 ευρώ (ποσοστό 0,03% του ΑΕΠ).
Το συζητούν και αλλού
Σε άλλες χώρες, παρόλο που δεν υπάρχει έκτακτη φορολογία στις τράπεζες, εξετάζουν το ενδεχόμενο επιβολής της. Στη Βουλγαρία ετοιμάστηκε σχετικό νομοσχέδιο, το οποίο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το Υπουργείο Οικονομικών. Στη Γαλλία, η Κυβέρνηση δεν κατάθεσε κάποια νομοθετική ρύθμιση, ωστόσο αριστεροί βουλευτές κατέθεσαν στη Βουλή νομοθετικές προτάσεις για την επιβολή εισφορών από τα υπερκέρδη μεγάλων κερδοφόρων εταιρειών. Το Κοινοβούλιο της Λιθουανίας εξετάζει μια τέτοια ευρεία νομοθετική ρύθμιση, ενώ τον Απρίλιο ενέκρινε νομοσχέδιο σχετικά με την προσωρινή φορολόγηση των υπερκερδών των τραπεζών, ύψους 60% επί των καθαρών εσόδων από τόκους που υπερβαίνουν το 50% του μέσου όρου αυτών των εσόδων για τέσσερα οικονομικά έτη. Στην Πολωνία και τη Λετονία επίσης συζητείται το εύρος και η μέθοδος επιβολής φόρου επί των υπερκερδών των τραπεζών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Στυλοβάτης των τραπεζών οι ψηλοί τόκοι
Μέτρα στήριξης δανειοληπτών
Εξάλλου, μέτρα για την ανακούφιση ευάλωτων νοικοκυριών σε σχέση με την αποπληρωμή δανείων έλαβαν το τελευταίο διάστημα πολλές χώρες της ΕΕ. Σύμφωνα με την έρευνα της κυπριακής Βουλής, στη Γαλλία για την αντιμετώπιση των συνεπειών της αύξησης των δανειστικών επιτοκίων το επιτόκιο για τα στεγαστικά δάνεια αναθεωρείται κάθε μήνα, αντί κάθε τρίμηνο. Στην Ελλάδα οι τράπεζες έχουν εισαγάγει πρόγραμμα στήριξης φυσικών προσώπων δανειοληπτών, το οποίο παρέχει προστασία από μελλοντικές αυξήσεις επιτοκίων και είναι διάρκειας 12 μηνών. Παράλληλα, ανακοινώθηκε η επέκταση των εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων για ένταξη στο πρόγραμμα επιδότησης των δόσεων στεγαστικών δανείων, ενώ, το πρόγραμμα δανείων «Σπίτι μου» προσφέρει χαμηλότοκα ή άτοκα δάνεια για την απόκτηση πρώτης κατοικίας σε άτομα ηλικίας 25-39 ετών.
Στην Ισπανία εφαρμόζονται μέτρα προστασίας για τα ευάλωτα νοικοκυριά που δαπανούν περισσότερο από το 50% του εισοδήματός τους για την αποπληρωμή των δανείων τους, όπως η μείωση του επιτοκίου και η παράταση της περιόδου αποπληρωμής, που μπορεί να φτάσει έως τα 40 χρόνια.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πότε συμφέρει η αλλαγή επιτοκίου
Στο Λουξεμβούργο το «Πακέτο Αλληλεγγύης 3.0» περιλαμβάνει μέτρα που στηρίζουν τους δανειολήπτες, όπως η αύξηση της έκπτωσης για τα τέλη εγγραφής και μεταγραφής ακινήτων και η προσαρμογή των ανώτατων ορίων των τόκων στεγαστικών δανείων ανάλογα με την κατοικία του δανειολήπτη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Tραπεζίτες: «Ήδη αυξήσαμε τα καταθετικά επιτόκια»
Στην Πολωνία παρέχονται πιστωτικές διακοπές, που επιτρέπουν την αναστολή της δόσης δανείου έως 8 μήνες και υπάρχει και το Ταμείο Στήριξης Δανειοληπτών, το οποίο παρέχει οικονομική βοήθεια σε δανειολήπτες που βρίσκονται σε δυσμενή οικονομική κατάσταση, με δυνατότητα καθορισμού νέου επιτοκίου δανείου για συνέχιση της αποπληρωμής.
Στην Πορτογαλία παρέχεται έκτακτη στήριξη σε οικογένειες για υπεκμίσθωση ενοικίου πρώτης κατοικίας και σύμβαση πίστωσης για απόκτηση ή κατασκευή μόνιμης κατοικίας.
