Όχημα για εργασία η κατάρτιση

Το 60% των ανέργων που συμμετείχαν στο σχέδιο της ΑνΑΔ ήταν απασχολούμενοι 12 μήνες μετά τη συμμετοχή τους

Μπορεί να μην τραβούν σε μάκρος και να ολοκληρώνονται σε μερικές δεκάδες ώρες, ωστόσο τα προγράμματα κατάρτισης, πέραν της βελτίωσης των δεξιοτήτων των εργαζομένων, φαίνεται να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα και στους ανέργους. Σε όσους φυσικά συμμετέχουν σε αυτά.

Αυτό προκύπτει από την τελευταία μελέτη της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (ΑνΑΔ), η οποία αφορά στην αξιολόγηση της επίδρασης του Σχεδίου «Πολυεπιχειρησιακά Προγράμματα Κατάρτισης – Συνήθη» στους ανέργους που ολοκλήρωσαν με επιτυχία τη συμμετοχή τους την περίοδο 2019-2021. Στόχος του Σχεδίου ήταν η παροχή κινήτρων σε εργοδότες για να συμμετέχουν με εργοδοτουμένους τους σε προγράμματα κατάρτισης που οργανώνονται από Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης σύμφωνα με προϋποθέσεις και κριτήρια που καθορίζει η ΑνΑΔ. Επιπλέον, παρέχονταν και κίνητρα σε ανέργους για συμμετοχή σε προγράμματα κατάρτισης, με σκοπό τη βελτίωση των γνώσεων και δεξιοτήτων τους και την ενίσχυση τη απασχολησιμότητάς τους. Η συμμετοχή των ανέργων αφορούσε κάλυψη κενών θέσεων στα προγράμματα κατάρτισης και γίνεται σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που καθορίζει το Σχέδιο.

Η συλλογή των στοιχείων για τη μελέτη έγινε μέσω της χρήσης κατάλληλα διαμορφωμένου ερωτηματολογίου στους συμμετέχοντες. Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες για εντοπισμό όλων των 1.542 ατόμων, η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου έγινε τελικά κατορθωτή για 1.129 ανέργους (ποσοστό κάλυψης 73,2%), με στατιστικό λάθος 1,3%.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων: Κατάρτιση για 100 χιλ. άτομα

Οι περισσότεροι δουλεύουν

Βάσει της μελέτης, το Σχέδιο φαίνεται να επηρέασε σε σημαντικό βαθμό την απασχολησιμότητα των ανέργων, αφού το 59,9% ήταν απασχολούμενοι, περίπου 12 μήνες μετά την ολοκλήρωση της συμμετοχής τους στο Σχέδιο. Συγκριτικά μεγαλύτερος βαθμός επίδρασης του Σχεδίου στην απασχολησιμότητα φαίνεται να υπάρχει στους άνδρες, με το ποσοστό των ανδρών που εργάζονταν να είναι μεγαλύτερο και να ανέρχεται στο 64,7%, σε σύγκριση με 57,1% στις γυναίκες. Το ποσοστό απασχόλησης είναι επίσης μεγαλύτερο σε νεαρά άτομα ηλικίας 18-30 ετών (74,8%) και στους κατόχους τίτλου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (71,1%).

Όπως καταγράφεται στη μελέτη, οι άνεργοι μεγάλης ηλικίας και χαμηλού επιπέδου εκπαίδευσης δεν συμμετέχουν σε ικανοποιητικό βαθμό σε προγράμματα κατάρτισης του Σχεδίου συγκριτικά με τον αριθμό τους, αλλά και με τις υπόλοιπες ομάδες συμμετεχόντων. Συγκεκριμένα, παρόλο που το 32,0% των ανέργων κατά την περίοδο 2019-2021 ήταν άτομα ηλικίας 50 χρονών και άνω, εντούτοις στο Σχέδιο συμμετείχε μόνο το 19,8%, με το ποσοστό απασχόλησης κατά τη διεξαγωγή της έρευνας να ανέρχεται μόλις 39,4%. Πρόσθετα, ενώ το 69,2% των ανέργων δεν κατέχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στο Σχέδιο συμμετείχε μόνο το 37,1%, με το μεγαλύτερο ποσοστό τους (71,1%) να βρίσκονται σε ανεργία/αδράνεια.

Η συμβολή του Σχεδίου στην απασχολησιμότητα των ανέργων αντικατοπτρίζεται και στο γεγονός ότι η μεγάλη πλειονότητα (78,0%) των συμμετεχόντων εργάζονταν με καθεστώς πλήρους και μόνιμης απασχόλησης. Πρόσθετα, παρόλο που η πλειονότητα (51,5%) των απασχολούμενων συμμετεχόντων δήλωσαν ότι ο βαθμός επίδρασης του Σχεδίου στην εξεύρεση εργασίας ήταν μέτριος ή καθόλου κακός, εντούτοις το ποσοστό (45,8%) αυτών που δήλωσαν ότι ήταν πολύ καλός ή καλός ήταν αξιόλογο. Παρά τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε σχέση με την απασχολησιμότητα των ανέργων, εντούτοις μόνο το 19,8% των συμμετεχόντων που ήταν είτε άνεργοι ή αδρανείς κατά την διεξαγωγή της έρευνας, εργάστηκαν για κάποιο χρονικό διάστημα μετά την ολοκλήρωση της συμμετοχής τους στο Σχέδιο.

Το χρονικό διάστημα που παρέμειναν εργαζόμενοι ανέρχεται στους 6,1 μήνες κατά μέσο όρο. Οι κυριότεροι λόγοι παραμονής στην ανεργία ήταν η «έλλειψη θέσεων εργασίας» (35,2%) και η «έλλειψη θέσεων εργασίας που να ανταποκρίνονται στις φιλοδοξίες των συμμετεχόντων» (25,7%). Ο κυριότερος λόγος αποχώρησης από την αγορά εργασίας ήταν οι «προσωπικοί λόγοι» (51,1%).

Συνοπτικά, η επίδραση που είχε το Σχέδιο στην απασχολησιμότητα για κάθε 100 ανέργους που συμμετείχαν ήταν σημαντική, δεδομένου ότι για κάθε 100 συμμετέχοντες, οι 60 είχαν βρει εργασία. Από τους υπόλοιπους 40 συμμετέχοντες που ήταν άνεργοι/ αδρανείς, μόνο οι 8 από αυτούς εργάστηκαν για κάποιο χρονικό διάστημα.

Τομείς και μισθοί

Σχεδόν δύο στους 10 (19,8%) συμμετέχοντες -πρώην άνεργοι- εργάζονταν σε επιχειρήσεις στον τομέα των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων, ενώ ακολουθεί ο τομέας του εμπορίου και επισκευής αυτοκινήτων (15,1%). Σχεδόν 3 στους 10 (27,0%) εργάζονταν ως λογιστές και σύμβουλοι επιχειρήσεων και διοίκησης. Ακολουθούν, βάση της μελέτης με μικρότερα ποσοστά, οι γραφείς γενικών καθηκόντων, ιδιαιτέρες γραμματείς και δακτυλογράφοι (9,8%), οι φυσικοί, μαθηματικοί, μηχανικοί και αρχιτέκτονες (8,7%) και οι βοηθοί λογιστών και συμβούλων επιχειρήσεων και διοίκησης (8,0%).

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της ίδιας μελέτης, κατά μέσο όρο οι ακαθάριστες μηνιαίες αποδοχές των απασχολούμενων συμμετεχόντων ήταν €1.255, ενώ οι ακαθάριστες μηνιαίες αποδοχές των ανδρών (€1.416) ήταν σημαντικά μεγαλύτερες από αυτές των γυναικών (€1.152). Η μεγάλη πλειονότητα (78,0%) εργαζόταν με καθεστώς πλήρους και μόνιμης απασχόλησης, με το ποσοστό να είναι μεγαλύτερο στους άνδρες (84,1%) από ότι στις γυναίκες (73,9%). Παρόλο που η πλειονότητα (52,4%) των απασχολούμενων συμμετεχόντων δήλωσαν ότι ο βαθμός σύνδεσης των καθηκόντων/τομέων εργασίας τους κατά τη διεξαγωγή της έρευνας με τις γνώσεις που απέκτησαν από το πρόγραμμα κατάρτισης που παρακολούθησαν στο πλαίσιο του Σχεδίου, ήταν μέτριος ή καθόλου καλός, εντούτοις το ποσοστό (47,5%) αυτών που δήλωσαν ότι ήταν πολύ καλός ή καλός είναι αξιόλογο.

Οι άνεργοι που ολοκλήρωσαν με επιτυχία τη συμμετοχή τους στο Σχέδιο την περίοδο 2019- 2021 όπως αναφέρθηκε ήταν 1.542 (1.847 συμμετοχές), με τη συνολική πραγματική δαπάνη να ανέρχεται στις €407.232 (για το σύνολο των συμμετοχών). Επομένως, η δαπάνη για κάθε άνεργο που παρακολούθησε πρόγραμμα κατάρτισης στο πλαίσιο του Σχεδίου ανέρχεται κατά μέσο όρο στα €264 (€220 ανά συμμετοχή). Τα θέματα που καλύπτονται από τα προγράμματα αφορούν όλο το φάσμα της επιχειρηματικής δραστηριότητας, με τους ανέργους ωστόσο να διαπιστώνεται ότι είχαν προτίμηση σε συγκεκριμένους θεματικούς τομείς. Συγκεκριμένα, πάνω από δύο στους 10 (23,6%) ανέργους παρακολούθησαν προγράμματα κατάρτισης σε θέματα Ανθρώπινου δυναμικού. Ακολουθεί η παρακολούθηση προγραμμάτων σε θέματα Τεχνολογίας (19,3%).

Σημαντικό είναι, επίσης, το ποσοστό των ανέργων που παρακολούθησαν προγράμματα σε Μάρκετινγκ/Πωλήσεις (17,6%) και Χρηματοοικονομικά θέματα (15,9%). Η μέση διάρκεια κατάρτισης ανά άτομο ανέρχεται στις 44 ώρες ή 36,7 ώρες ανά συμμετοχή. Από την 26η Μαρτίου 2020, που άρχισε η αξιοποίηση μεθόδων εξ αποστάσεως ηλεκτρονικής μάθησης από τους οργανωτές προγραμμάτων κατάρτισης, μέχρι και την 1η Δεκεμβρίου 2021, οι άνεργοι συμμετείχαν σε 3602 Πολυεπιχειρησιακά Προγράμματα Κατάρτισης ̶ Συνήθη. Τα 315 προγράμματα (87,5%) εφαρμόστηκαν με μεθόδους εξ αποστάσεως ηλεκτρονικής μάθησης, ενώ τα 45 προγράμματα με φυσική παρουσία (12,5%).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Αυτό είναι το σχέδιο δράσης της Κύπρου για το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων

Ανάγκη καθοδήγησης αλλά και… οδοιπορικών

Από τις καταληκτικές επισημάνσεις της μελέτης της ΑΝαΔ προκύπτει μεταξύ άλλων πως η συμμετοχή των ανέργων στο Σχέδιο έχει ως στόχο τον εμπλουτισμό των γνώσεων και δεξιοτήτων τους και την ενίσχυση των προοπτικών για επανένταξή τους στην απασχόληση, κάτι που φαίνεται να επιτυγχάνεται σε σημαντικό βαθμό.

Η αξία του Σχεδίου φαίνεται και μέσα από τον υψηλό βαθμό ικανοποίησης που εξέφρασαν οι συμμετέχοντες. Τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα του Σχεδίου, όπως αυτά εκφράστηκαν από τους συμμετέχοντες, θα ληφθούν υπόψη κατά τη διαμόρφωση της νέας πολιτικής και δραστηριοποίησης του οργανισμού, ενόψει της λήξης ισχύος του Σχεδίου στο τέλος του 2023. Στόχευση παραμένει ο εμπλουτισμός και η συνεχής βελτίωσή του με απώτερο σκοπό την ενίσχυση της απασχολησιμότητας των ανέργων και τη συμβολή στην αντιμετώπιση της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων που παρατηρείται σε τομείς της οικονομίας και σε επαγγέλματα.

Με στόχο την όσο το δυνατό μεγαλύτερη συμμετοχή των ανέργων στο Σχέδιο, θεωρείται απαραίτητο να δοθεί έμφαση στην αξιοποίηση του Σχεδίου κατά την εξατομικευμένη καθοδήγηση των ανέργων από τους λειτουργούς της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΑ). Η αύξηση στη συμμετοχή των ανέργων δυνατόν να προκύψει, επίσης, μέσω της αύξησης του ποσού επιχορήγησης το οποίο καταβάλλεται στο Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) που εφαρμόζει το πρόγραμμα κατάρτισης και της καταβολής επιδόματος οδοιπορικών στους ανέργους.

Κρίνεται σκόπιμο, επίσης, για περαιτέρω βελτίωση των διαφόρων πτυχών του Σχεδίου, να γίνουν κατάλληλες διαβουλεύσεις με τα ΚΕΚ και τη ΔΥΑ, οι οποίοι έχουν σημαντικό ρόλο στην ενημέρωση και παρότρυνση των ανέργων για συμμετοχή στο Σχέδιο. Σημειώνει ακόμα πως η περαιτέρω αξιοποίηση μεθόδων εξ αποστάσεως ηλεκτρονικής μάθησης από τα ΚΕΚ, η αποτελεσματική λειτουργία της ψηφιακής πύλης «Ερμής», η προώθηση των μικροδιαπιστευτηρίων, μέσω των οποίων σύντομες μαθησιακές εμπειρίες των ατόμων θα οδηγούν σε πιστοποίηση δεξιοτήτων, καθώς και η παροχή πιστώσεων σε ανέργους για παρακολούθηση προγραμμάτων κατάρτισης μέσα από ατομικούς λογαριασμούς μάθησης, αναμένεται να ενισχύσουν τις προσπάθειες για αύξηση της συμμετοχής των ατόμων σε προγράμματα κατάρτισης.