Του Mike O’Sullivan
Πριν από έξι μήνες, προσπάθησα να φανταστώ πώς θα εξελιχθεί το 2022 για τις αγορές, τις οικονομίες και την πολιτική. Αν και συνήθως είμαι ιδιαίτερα επιφυλακτικός απέναντι στις προβλέψεις (αφού “κάνουν την αστρολογία να φαίνεται σεβαστή”), θέλησα να είμαι αρκετά κατατοπιστικός, ώστε σήμερα να αξιώνω και κάποιο είδος σοφίας για τις εκτιμήσεις μου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μαθήματα από μαύρο κύκνο του χάους στην αγορά του νικελίου
Το μυστικό είναι να κάνεις διφορούμενες δηλώσεις για μια σειρά γεγονότων, και… δεν μπορεί – κάποιες θα βγουν αληθινές. Από πλευράς μου, είδα να έρχονται τα προβλήματα για τον Μπόρις Τζόνσον, ο πόλεμος στην Ουκρανία (η Βοσνία ήταν επίσης μια πιθανή εστία έντασης), τη νίκη του Μακρόν και το lockdown στην Κίνα. Βλέποντας προς το μέλλον, έχω να δηλώσω το προφανές: οι εξελίξεις των επόμενων έξι μηνών θα καθοριστούν από τις αρνητικές επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία και από την αντίδραση των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής στον επίμονα υψηλό πληθωρισμό.
Ίσως ο πιο εύκολος παράγοντας προς ανάλυση είναι η αλλαγή της νομισματικής πολιτικής που υιοθέτησαν η Federal Reserve και άλλες κεντρικές τράπεζες και ο αντίκτυπος στις μετοχές τεχνολογίας και ανάπτυξης κατά το sell-off του Μαΐου, με τους χρηματιστηριακούς δείκτες να υποχωρούν σε επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί μόνο σε μεγάλες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κρίσεις (όπως το 2001, το 2008 και το 2020).
Γενικά, η απότομη αλλαγή νομισματικής πολιτικής είναι ένα “λάθος που κυνηγάει ένα άλλο λάθος”. Η υπερβολικά γενναιόδωρη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική του 2020 και 2021 θα διορθωθεί με υπερβάσεις.
Ως εκ τούτου, η πρώτη μου “πρόβλεψη” για το υπόλοιπο του έτους είναι ότι η μεταβλητότητα των χρηματαγορών θα διοχετευθεί στις πιστωτικές αγορές. Η μετατόπιση αυτή είναι επικίνδυνη και θα έχει αντίκτυπο σε εταιρείες που είναι εκτεθειμένες στη λειτουργική και χρηματοοικονομική μόχλευση. Στο πλαίσιο αυτό, ανησυχητική ήταν η πρόσφατη ανακοίνωση των στοιχείων που έδειξαν ότι το χρέος των πιστωτικών καρτών στις ΗΠΑ χτύπησε ιστορικό υψηλό.
Πιστεύω ότι τα πιστωτικά spreads για τις εκτεθειμένες εταιρείες και χώρες θα αυξηθούν και τα ποσοστά αθέτησης πληρωμών θα κορυφωθούν πλησιάζοντας στον Σεπτέμβριο. Κάτι τέτοιο θα φέρει άγχος στις επιχειρήσεις και στους καταναλωτές, γεγονός που μπορεί να διακόψει τις αυξήσεις των επιτοκίων, έστω και με μεγάλο κόστος σε θέσεις εργασίας και πλούτο.
Άλλο ένα “σήμα” για την τιθάσευση του πληθωρισμού θα φανεί αν οι εκτιμήσεις για μειωμένη ζήτηση οδηγήσουν την τιμή του πετρελαίου προς τα 75 δολάρια το βαρέλι. Οι τιμές της ενέργειας είναι η “άγκυρα” του υψηλού πληθωρισμού – ως εκ τούτου η υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου θα τεστάρει τόσο τη διπλωματική ισχύ των ΗΠΑ (έναντι του OPEC) όσο και τη νομισματική της πολιτική.
Αυτός θα είναι ένας από τους παράγοντες που, ενώ θα πληθαίνουν οι φωνές στα ΜΜΕ περί “ύφεσης”, θα πυροδοτεί την ένταση μεταξύ των πολιτικών και των υπευθύνων χάραξης νομισματικής πολιτικής για τον πληθωρισμό. Στις ΗΠΑ η κεντρική Ομοσπονδιακή Τράπεζα έχει αμβλύνει τους οικονομικούς κινδύνους που δημιούργησε η διακυβέρνηση Τραμπ, ενώ ο υψηλός πληθωρισμός έχει ψαλιδίσει τα ποσοστά δημοφιλίας του προέδρου Μπάιντεν.
Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης θα είναι η μεγαλύτερη δημόσια ένταση μεταξύ κεντρικών τραπεζιτών και πολιτικών (οι οποίοι μετά τον Πούτιν θα αναζητήσουν και άλλους αποδιοπομπαίους τράγους για να τους φορτώσουν τον πληθωρισμό), ενώ το ενδεχόμενο να μην είναι ο Πάουελ επικεφαλής της Fed έως τον Δεκέμβριο συγκεντρώνει μικρές πιθανότητες, την ώρα που τα κύρια θέματα ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών στις ΗΠΑ θα είναι ο πληθωρισμός και η εγκληματικότητα. Στην Ευρώπη, η Κριστίν Λαγκάρντ και οι συνάδελφοί της θα διαπιστώσουν ότι οι αγορές δοκιμάζουν την αξιοπιστία τους.
Η τάση αυτή θα εμφανιστεί και σε άλλες χώρες, όπου οι κλιματικές επιπτώσεις και ο υψηλός πληθωρισμός στις τιμές των τροφίμων (όπως και τυχόν ελλείψεις στην επισιτιστική αλυσίδα) θα προκαλέσουν πρόσθετο πολιτικό άγχος. Σρι Λάνκα, Αίγυπτος, Αιθιοπία και περιοχές της Λατινικής Αμερικής συγκαταλέγονται μεταξύ των πιθανών “θυμώτων”.
Αξιοσημείωτο είναι πως κυβερνήσεις που έχουν βιώσει στο παρελθόν τις πολιτικές επιπτώσεις του υψηλού πληθωρισμού (π.χ. η Γαλλία με τα “κίτρινα γιλέκα”) έχουν ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες για να περιορίσουν τις επιπτώσεις των υψηλότερων τιμών στους πολίτες. Οι κυβερνήσεις ισχυρών κρατών μπορεί να γίνουν πιο ενεργές όσον αφορά την επίλυση ζητημάτων που αφορούν την εφοδιαστική αλυσίδα, ενώ η Βενεζουέλα ίσως δει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ να βελτιώνονται. Μπορεί να δούμε και άλλη έκπληξη: τις ΗΠΑ να απειλούν πως θα πάψουν να κρατάνε την “ομπρέλα” ασφαλείας τους πάνω από τη Σαουδική Αραβία.
Ίσως η πιο μακροχρόνια επίδραση του πληθωρισμού να είναι η υπονόμευση της εμπιστοσύνης σε όλο το φάσμα της οικονομικής πολιτικής και η αίσθηση ότι “κανείς δεν είναι υπεύθυνος”. Ακολούθως, μπορεί να υπονομευθεί η εμπιστοσύνη στους θεσμούς (όπως τις κεντρικές τράπεζες – λογική συνέπεια θα είναι το bitcoin να γίνει ένα πραγματικό μέσο αποθήκευσης αξίας και όχι ένα σύστημα παρακολούθησης του Nasdaq).
Μια σημαντική εξαίρεση στην υπόθεση του πληθωρισμού, η οποία με τη σειρά της καταδεικνύει πώς ο στρατιωτικός και ο χρηματοπιστωτικός κόσμος είναι αλληλένδετοι, είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία. Ενώ έχει φθάσει σε ένα επίπεδο στασιμότητας, εξακολουθεί να “κρύβει” γεγονότα: την προοπτική μιας διαπραγματευτικής διαδικασίας που θα οδηγήσει σε τερματισμό της σύρραξης ή ένα ρωσικό χτύπημα κατά των δυτικών στρατευμάτων στην Πολωνία, για παράδειγμα. Στρατηγικά, πιθανό είναι το τέλος του καθεστώτος Πούτιν ως αξιόπιστης δύναμης.
Αυτό που θα έχει ενδιαφέρον να δούμε είναι πόση πρόοδος θα σημειωθεί στις μακροπρόθεσμες στρατηγικές τάσεις που απελευθέρωσε ο πόλεμος – κυρίως στην αναβάθμιση των ευρωπαϊκών στρατών, στη συνοχή της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής και στο πώς διαχειρίζεται η ΕΕ τον ανατολικό συνασπισμό των κρατών της Βαλτικής, της Τσεχίας και της Πολωνίας, καθώς και στη γρήγορη μετάβαση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Θα πρέπει επίσης να αποκαλυφθούν οι πραγματικές προθέσεις των ΗΠΑ σε σχέση με τη Ρωσία: θα υποστηρίξουν έναν πόλεμο φθοράς για τον πολιτικό αφοπλισμό του Πούτιν ή μια διπλωματική λύση;
Πολλές από τις πιο πάνω εκτιμήσεις είναι δυσοίωνες – αλλά αυτή είναι η κατάσταση που διαμορφώνεται με την παγκοσμιοποίηση να φτάνει στο τέλος της.
Το ελπιδοφόρο σενάριο θέλει να περιορίζονται πολλές από τις ανισορροπίες πληθωρισμού/νομισματικής πολιτικής έως τον Νοέμβριο (η οικονομία της Κίνας είναι επίσης σημαντικός παράγοντας) και να περνάνε οι αγορές σε μια μακρά περίοδο ηρεμίας. Μια τέτοια εξέλιξη θα αναδείξει πολλούς από τους συναρπαστικούς τομείς της καινοτομίας, π.χ. ιατρική τεχνολογία, πράσινη τεχνολογία και βιοϊατρική. Θα περιμένουμε με ανυπομονησία να γίνει πραγματικότητα αυτό το σενάριο, αλλά πρώτα έχουμε μπροστά μας ένα καλοκαίρι αναταραχών.
Πηγή: Forbes
