Μειώνονται σταθερά οι συναλλαγές σε μετρητά και δίνουν τη θέση τους σε συναλλαγές με ψηφιακά μέσα, με κάρτες ή με τη χρήση του IRIS και ψηφιακών πορτοφολιών, ενώ τα μετρητά στην αγορά μειώνονται διαρκώς. Κυκλοφορούν όλο και λιγότερα.
Το πιο ηχηρό τελευταίο στοιχείο είναι από την Τράπεζα της Ελλάδος και έρχεται από τον πρόσφατο ισολογισμό της. Είναι εξόχως αποκαλυπτικό. Τα τραπεζογραμμάτια ή χαρτονομίσματα στη χώρα έχουν μειωθεί σε λιγότερο από το 1/5 από αυτά που κυκλοφορούσαν το 2020.
Το 2024 τα τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία στη χώρα ήταν μόλις 3,8 δισ. ευρώ και έκαναν, μάλιστα, “μεγάλη βουτιά” τόσο πέρυσι όσο και κάθε χρόνο την τελευταία πενταετία.
Το εύρημα αυτό υποστηρίζεται τόσο από τα στοιχεία για τις πληρωμές και μεταφορές μέσω IRIS όσο και από τα στοιχεία των συναλλαγών με τις κάρτες, όπου, μόλις αυτή την εβδομάδα, η έρευνα της ΕΕΣΕ για λογαριασμό της VISA παρουσίασε στοιχεία για τη μεγάλη διείσδυση των συναλλαγών με πλαστικό χρήμα, ειδικά στις νεαρές ηλικίες μέχρι 30 ετών.
Με IRIS ή με κάρτα ή με κάποιο ηλεκτρονικό πορτοφόλι, ψηφιακά και διαδικτυακά, πάντως η ουσία είναι ότι το χρήμα σε φυσική μορφή –τα χαρτονομίσματα– μας εγκαταλείπει σταδιακά.
Το 2020 ήταν η χρονιά της πανδημίας και έτος κατά το οποίο σημειώθηκε “μπουμ” στις διαδικτυακές συναλλαγές και αγορές. Ήταν επίσης χρονιά μεγάλης πτώσης της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά, παρ’ όλα αυτά, στη χώρα κυκλοφορούσαν χαρτονομίσματα αξίας 21,7 δισ. ευρώ.
Έναν χρόνο αργότερα, και με εκτόξευση της ανάπτυξης, οι Έλληνες είχαν αποκτήσει την εξοικείωση και την εμπειρία; Πάντως, η μικρότερη ποσότητα σε μετρητά δεν τους εμπόδισε να καταναλώσουν. Αλλά τα χαρτονομίσματα μειώθηκαν σε 19,7 δισ. ευρώ.
Το 2022 η τάση αυτή συνεχίστηκε. Τα χαρτονομίσματα σε κυκλοφορία στην ελληνική οικονομία μειώθηκαν κι άλλο, σε 15,7 δισ. ευρώ, ενώ η οικονομία συνέχισε να αναπτύσσεται και ενέσκηψε, βεβαίως, και πληθωρισμός λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Και η τάση μείωσης των τραπεζογραμματίων σε κυκλοφορία συνεχίστηκε.
Το 2023 τα χαρτονομίσματα μειώθηκαν, αυτή τη φορά σε μόλις 10,2 δισ. ευρώ. Δηλαδή η αξία τους είχε πια υποχωρήσει περισσότερο από 50% σε σχέση με την αξία των τραπεζογραμματίων το 2020. Για να φθάσουμε στον Δεκέμβριο πέρυσι, όπου η ΤτΕ υπολόγισε αριθμό κυκλοφορούντων χαρτονομισμάτων με αξία μόλις 3,8 δισ. ευρώ. Ούτε λίγο ούτε πολύ, μιλάμε για πτώση 82,5% στην αξία των χαρτονομισμάτων που κυκλοφορούν στη χώρα μέσα σε μόλις 5 χρόνια.
Να σημειωθεί ότι το ίδιο διάστημα στο Ευρωσύστημα αυξάνεται ελαφρώς σχεδόν κάθε χρόνο η αξία των κυκλοφορούντων χαρτονομισμάτων. Πέρυσι, λόγου χάρη, όταν στην Ελλάδα μειωνόταν κατά 67,25% η αξία των χαρτονομισμάτων που κυκλοφορούσαν, στο Ευρωσύστημα κυκλοφορούσαν τραπεζογραμμάτια με αξία αυξημένη κατά 1,34%, συνολικά 1,588 τρισεκατομμυρίων ευρώ.
Τι δείχνουν τα στοιχεία του IRIS
Τα στοιχεία αυτά υποστηρίζονται από τα στοιχεία που διαθέτει η ΔΙΑΣ. Οι πληρωμές μέσω της υπηρεσίας IRIS σημείωσαν ετήσια αύξηση 137% όσον αφορά τις συναλλαγές και ο αριθμός τους αυξήθηκε σε 57,3 εκατ. Η αξία τους επίσης υπερδιπλασιάσθηκε και έφτασε στα 6,1 δισ. ευρώ.
Οι συναλλαγές όμως ήταν ακόμα μεγαλύτερες, καθώς με το IRIS δεν γίνονται μόνον πληρωμές, αλλά και μεταφορές. Μάλιστα, η χρήση του IRIS με την υπηρεσία που αφορά την εξόφληση επαγγελματιών αναμένεται να δώσει νέα ώθηση στη χρήση των ψηφιακών μέσων για πληρωμές, προς ικανοποίηση της κυβέρνησης, που βλέπει ότι περιορίζεται συνεχώς η δυνατότητα για φοροδιαφυγή.
Το 2024 οι συνολικές συναλλαγές μέσω της ΔΙΑΣ έφτασαν τα 467,2 εκατ. ευρώ, αυξημένες 15% σε σχέση με το 2023 και 60% σε σχέση με το 2020. Η συνολική αξία των συναλλαγών έφθασε τα 501,9 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί σε ετήσια αύξηση 11,6%.
Η πιο δημοφιλής υπηρεσία ήταν οι άμεσες μεταφορές πίστωσης, που το 2024 αντιστοιχούσαν στο 58% των διατραπεζικών εμβασμάτων. Συνολικά έγιναν 71 εκατ. συναλλαγές, αυξημένες 92% από το 2023.
Στο μεταξύ, η έρευνα της ΕΕΣΕ καταλήγει σε αντίστοιχα συμπεράσματα. Αν και επιλέγει το κοινό μέχρι 30 ετών, οι τρεις στους τέσσερις επιλέγουν, όταν πρόκειται να κάνουν αγορές μεγαλύτερες των 20 ευρώ, την κάρτα, ενώ οκτώ στους δέκα προτιμούν τις ψηφιακές πληρωμές.
Η τάση συνεχίζεται και φέτος. Στη ΔΙΑΣ, από τα προϊόντα που παρέχουν (Υπηρεσίες IRIS Payments powered by DIAS), υπολογίζουν ότι μόνον στο πρώτο δίμηνο οι συναλλαγές έφθασαν τα 13,1 εκατ., με αξία περίπου 1,36 δισ. ευρώ.
Η αύξηση ήταν 94% για τον αριθμό των συναλλαγών και 74%, αντίστοιχα, για την αξία τους, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα το 2024. Από τον Φεβρουάριο του 2021 ο αριθμός των συναλλαγών έχει πολλαπλασιαστεί επί 17, ενώ η αξία των συναλλαγών έχει πολλαπλασιαστεί επί 15 φορές.
Το πιο διαδεδομένο προϊόν είναι το P2P μεταξύ φίλων, αλλά και το επαγγελματικό προϊόν P2B, για εξόφληση υπηρεσιών σε επαγγελματίες, διαδόθηκε ακριβώς με τον ίδιο τρόπο και το ίδιο εύκολα, μόλις ξεκίνησε την πορεία του. Ξεκίνησε επίσης με ενθαρρυντικά αποτελέσματα και το eCommerce.
Στο μπουκέτο υπηρεσιών IRIS Payments περιλαμβάνονται οι άμεσες μεταφορές χρημάτων μεταξύ φίλων (IRIS P2P), μεταξύ επαγγελματιών (IRIS P2B), καθώς επίσης και οι πληρωμές σε ηλεκτρονικό κατάστημα (IRIS eCommerce). Τα προϊόντα IRIS P2B και IRIS P2P προσφέρονται πλέον από 13 τράπεζες και το IRIS eCommerce από 6.
