Ο Ντόναλντ Τραμπ αρέσκεται να μιλάει για τον εαυτό του στον υπερθετικό, και αυτό είναι απολύτως δικαιολογημένο: Κανένας πρόεδρος των ΗΠΑ στη σύγχρονη ιστορία δεν έχει δρομολογήσει τόσες φιλόδοξες πρωτοβουλίες εξωτερικής πολιτικής σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι προσπάθειές του να μετασχηματίσει τους όρους του παγκόσμιου εμπορίου, να τερματίσει τους δυσεπίλυτους πολέμους στην Ουκρανία και τη Γάζα και να καταπολεμίσει την απειλή της διάδοσης των πυρηνικών όπλων στη Μέση Ανατολή χωρίς να ξεκινήσει πόλεμο με το Ιράν.
Εάν επιτύχει σε όλα αυτά τα εγχειρήματα, ακόμη και οι πιο σκληροπυρηνικοί “αντι-Τραμπιστές” θα πρέπει να αναγνωρίσουν την ικανότητά του να φέρει αλλαγές και να κλείσει ζητήματα, εκεί που άλλοι απέτυχαν. Την ίδια στιγμή όμως, οι οπαδοί του Τραμπ πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η προσέγγισή του μπορεί κάλλιστα να αποτύχει με τρόπους που θα αφήσουν τον κόσμο σε τρομακτικά χειρότερη κατάσταση. Και αυτό θα τον καθιστούσε, δανειζόμενος τα λόγια που χρησιμοποίησε ο ίδιος για τον Τζο Μπάιντεν την Κυριακή του Πάσχα, “τον ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ και πιο ανίκανο πρόεδρό μας”.Unmute
Remaining Time -0:01Fullscreen
Αυτή η πιο ριζοσπαστική αμερικανική κυβέρνηση φαίνεται να βρίσκεται επικίνδυνα κοντά σε ένα μια σκηνή βγαλμένη από το Κογιότ των Looney Tunes. Πρόκειται για τη σκηνή προς το τέλος σχεδόν κάθε επεισοδίου του καρτούν, όπου ο ήρωας εξακολουθεί να κυνηγά με μανία τη νέμεσή του, τον Ρόουντ Ράνερ, αλλά δεν αντιλαμβάνεται ότι έχει τρέξει πέρα από το χείλος του γκρεμού και δεν έχει άλλη επιλογή από το να πέσει. Υπάρχει ακόμα χρόνος για την κυβέρνηση να επιστρέψει σε σταθερό έδαφος, αν και υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι θα το κάνει.
Ας ξεκινήσουμε με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο Τραμπ πίστευε ακράδαντα, κατά την ανάληψη των καθηκόντων του μόλις πριν από λίγους μήνες, ότι το Κίεβο ήταν το κύριο εμπόδιο στον τερματισμό του. Η στρατηγική του φαίνεται ότι ήταν να πιέσει τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να αποδεχθεί τη συντριπτική πλειονότητα των ρωσικών απαιτήσεων, καθώς και μια συμφωνία για τους πόρους που θα υποθήκευε το οικονομικό μέλλον της χώρας του στις ΗΠΑ.
Αλλά ο Ζελένσκι δεν ήταν ποτέ το κύριο εμπόδιο στην ειρήνη. Την αμφίβολη αυτή “τιμή” κατέχει ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, ένας άνθρωπος που ο Τραμπ σαφώς θαυμάζει και θέλει να τον επιστρατεύσει ως σύμμαχο εναντίον τόσο της φιλελεύθερης Ευρώπης όσο και της κομμουνιστικής Κίνας. Ο Ρώσος ηγέτης εισέβαλε στην Ουκρανία πριν από τρία χρόνια για να ανακτήσει τον έλεγχο της πλουσιότερης αποικίας της πρώην σοβιετικής και ρωσικής αυτοκρατορίας και δεν βλέπει κανέναν λόγο να εγκαταλείψει αυτόν τον στόχο τώρα – ειδικά με έναν ηγέτη στον Λευκό Οίκο που θέλει τόσο ξεκάθαρα να κάνει φίλους. Ο Πούτιν επιμένει ότι πρέπει όχι μόνο να ικανοποιηθούν όλες οι τρέχουσες ρωσικές εδαφικές αξιώσεις πριν από οποιαδήποτε κατάπαυση του πυρός, αλλά και να αρθούν οι δυτικές κυρώσεις και να “αποστρατικοποιηθεί” η Ουκρανία, ώστε να μπορέσει να περατώσει το έργο του αργότερα.
Η Ουκρανία έχει αποδεχθεί εδώ και καιρό τους όρους των ΗΠΑ για μια άνευ όρων αρχική εκεχειρία 30 ημερών και έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμη να υπογράψει το αίτημα της αμερικανικής κυβέρνησης για έλεγχο όλων των ουκρανικών επενδύσεων σε ορυκτά και υποδομές, καθώς και του 50% των εσόδων τους, ήδη από αυτή την εβδομάδα. Ο Πούτιν, ωστόσο, δεν έχει συμφωνήσει σε τίποτα. Σε ένδειξη της απογοήτευσης στην Ουάσινγκτον, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο απείλησε την Παρασκευή ότι οι ΗΠΑ θα αποχωρήσουν αν δεν υπάρξει πρόοδος. Ο Πούτιν κήρυξε 30ωρη πασχαλινή εκεχειρία την επόμενη ημέρα, αναμφίβολα για να στρέψει την προσοχή πίσω στην Ουκρανία.
Πρόκειται για μια αποφαστιστική στιγμή. Αν οι ΗΠΑ αποχωρήσουν όχι μόνο από τις ειρηνευτικές συνομιλίες, αλλά και από την άμυνα της Ουκρανίας, αυτό θα σηματοδοτήσει μια τεράστια νίκη για τη Μόσχα. Ωστόσο, μια τέτοια κίνηση δεν θα παρήγαγε ειρήνη. Αντίθετα, θα εγγυηθεί περισσότερους νεκρούς Ουκρανούς και περισσότερη ευρωπαϊκή αστάθεια από ό,τι πριν εμπλακεί ο Τραμπ, επειδή το Κίεβο δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει να μάχεται ενάντια σε αυτήν την υπαρξιακή ρωσική απειλή. Οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης σχεδιάζουν περισσότερες συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός αυτή την εβδομάδα.
Αυτό που πρέπει να κάνουν ο Τραμπ και οι συνεργάτες του είναι να ξεπαγώσουν τις αποστολές όπλων στην Ουκρανία και να αυξήσουν τις κυρώσεις κατά της Μόσχας για να καταστήσουν σαφές ότι οι μαξιμαλιστικοί πολεμικοί της στόχοι είναι ανέφικτοι. Ο μόνος τρόπος για να αποφύγει ο Πούτιν την κλιμάκωση της ζημιάς στην οικονομία και τον λαό του θα ήταν να διαπραγματευτεί έναν διαρκή τερματισμό της σύγκρουσης, με σοβαρότητα. Δυστυχώς, με τον Τραμπ να επιφυλάσσει μια βιτριολική στάση απέναντι στον Ζελένσκι, υπάρχουν λίγες ενδείξεις ότι αυτό θα συμβεί.
Ίσως το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι ότι ο Τραμπ θα μάθει από την εμπειρία της αμερικανικής κυβέρνησης στις συνομιλίες με το Ιράν. Εκεί, ο Τραμπ προσπαθεί επίσης να συγκρατήσει τις επιθετικές προθέσεις μιας χώρας που θεωρεί σύμμαχο, στην προκειμένη περίπτωση του Ισραήλ. Ο στόχος του Τραμπ είναι να τον θαυμάζουν: Ποιος λογικός άνθρωπος θα προτιμούσε να δει τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν να μετριάζονται μέσω του πολέμου, αν αυτό μπορεί να γίνει μέσω διαπραγματεύσεων; Αυτό ισχύει ακόμη και αν σε αυτή την περίπτωση η Τεχεράνη – σε αντίθεση με το Κίεβο – είναι πράγματι ο απόλυτος ένοχος, αφού χρηματοδότησε και εξόπλισε τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ εναντίον του Ισραήλ, ενώ έχει επιδιώξει ένα παράνομο πυρηνικό πρόγραμμα εδώ και δεκαετίες.
Έτσι, εδώ, και πάλι, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια αποφασιστική στιγμή. Ο Τραμπ έστειλε τον συνάδελφο κτηματομεσίτη Στιβ Γουίτκοφ, τον προσωπικό του απεσταλμένο για τα πάντα, να μιλήσει με τους Ιρανούς, με διαμεσολαβητή το Ομάν. Ο Γουίτκοφ διαπίστωσε γρήγορα ότι ενώ οι Ιρανοί στην παρούσα αποδυναμωμένη κατάστασή τους μπορεί να είναι ανοιχτοί σε μια μείωση του προγράμματος πυρηνικού εμπλουτισμού τους στα επίπεδα που δικαιολογεί μια αυστηρά μη στρατιωτική χρήση, δεν πρόκειται να το καταστρέψουν εντελώς. Ούτε θα εγκαταλείψουν την παραγωγή βαλλιστικών πυραύλων ή θα διακόψουν κάθε επαφή με τον λεγόμενο Άξονα της Αντίστασης -από τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο μέχρι τους Χούθι της Υεμένης- όπως απαιτούν το Ισραήλ και ορισμένοι αξιωματούχοι στην κυβέρνηση Τραμπ.
Η νίκη δεν είναι ποτέ εύκολη στη γεωπολιτική, επειδή οι χώρες σπάνια συνθηκολογούν, εκτός αν τους εξαναγκάσει η ήττα. Αυτό ισχύει τόσο για την Ουκρανία όσο και για το Ιράν, για την Κίνα, καθώς αντιστέκεται στην επίθεση του Τραμπ στα εμπορικά της πλεονάσματα, και για τη Χαμάς – αν και τρομοκρατική οργάνωση και όχι κράτος – στη Γάζα. Εάν ο Αμερικανός πρόεδρος αναγνωρίσει αυτό το γεγονός, κοιτάζοντας προς τα κάτω, πριν κάνει το βήμα στον γκρεμό του Κογιότ, τότε μπορεί να επιβραδύνει, να υιοθετήσει πιο εφικτές στρατηγικές και να προσφέρει λύσεις αντί για χάος.
Δεν αναμένω πολλά. Το μόνο που μπορεί κανείς να κάνει είναι να ελπίζει ότι ο Τραμπ θα αποφύγει την εναλλακτική λύση, αυτή που θα προκαλέσει μια σειρά δραματικών αποτυχιών στην εξωτερική πολιτική και που θα του αφαιρούσε τον τίτλο του ιδιοφυούς διαπραγματευτή που πιστεύει ότι είναι, αφήνοντας τον με αυτόν που έδωσε στον Μπάιντεν την Κυριακή: έναν “εξαιρετικά καταστροφικό ηλίθιο”.
Απόδοση – Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου
