Η αγορά ομολόγων μίλησε – ο Ντόναλντ Τραμπ οπισθοχώρησε. Η “θεωρία του μαρουλιού” της Λιζ Τρας [σσ. το πείραμα που συνέκρινε τη διάρκεια ζωής ενός μαρουλιού και τη διάρκεια της θητείας της πρώην πρωθυπουργού του ΗΒ] αποδεικνύεται αληθής: Κανένας ηγέτης, ούτε καν αυτός που έχει αγνοήσει απόπειρες δολοφονίας και μια δίκη για απάτη, δεν μπορεί να παραμείνει ακλόνητος μπροστά σε μια πολιτική που προκαλεί meltdown και τιμωρεί τους ψηφοφόρους που στοχεύει να προστατεύσει. Το ερώτημα είναι: Τι γίνεται τώρα;
Αυτό που είναι ξεκάθαρο στις αγορές είναι ότι η παύση 90 ημερών στην επιβολή σαρωτικών δασμών σε “οποιαδήποτε χώρα, εκτός από την Κίνα” δεν συνιστά σε καμία περίπτωση μια επιστροφή στο μηδέν. Το δολάριο έχει πληγεί ως ασφαλές καταφύγιο, ενώ το Bloomberg Economics εξακολουθεί να αναμένει στασιμοπληθωρισμό στις ΗΠΑ και πλήγμα στην ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ΗΠΑ παραμένουν ένας προορισμός με υψηλή πολιτική αβεβαιότητα, όπου οι δασμοί μπορούν να εκτοξευθούν κατά διψήφιο ποσοστό μέσα σε λίγες ημέρες και όπου οι influencers των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ασκούν εξουσία. Αυτή η αβεβαιότητα είναι που αποτρέπει τις επενδύσεις και πλήττει την οικονομική εμπιστοσύνη – και όχι μόνο οι δασμοί.
Και ενώ το ευρώ έχει καταφέρει να κρατηθεί και να παραμείνει μια σχετική όαση ηρεμίας, δεν υπάρχει επιστροφή στο μηδέν ούτε για τους συμμάχους των ΗΠΑ, όπως η ΕΕ. Ο κύκλος του Τραμπ έχει περάσει τις τελευταίες 90 ημέρες (και όχι μόνο) καθιστώντας σαφές στους Ευρωπαίους ότι δεν βλέπει κανένα ενδιαφέρον στο να διατηρήσει τις υπάρχουσες δεσμεύσεις ασφαλείας χωρίς περισσότερα ανταλλάγματα – ειδικά αν δεν πρόκειται να υπάρξει αλλαγή στις εμπορικές σχέσεις με την Κίνα. Γιατί λοιπόν να είναι διαφορετικές οι επόμενες 90 ημέρες; Αν ο Τραμπ περιβάλλεται από νέους συμβούλους που χειρίζονται νυστέρια αντί για φλογοβόλα, να περιμένετε ακόμη μεγαλύτερη πίεση στους κανονισμούς για την τεχνολογία, στο de-risking με την Κίνα (απομείωση κινδύνων) και στις δαπάνες του ΝΑΤΟ – και περισσότερο “διαίρει και βασίλευε” στους Ευρωπαίους συμμάχους. Η προσκόλληση στην ιδέα ότι ο Τραμπισμός είναι μια “φάση που θα περάσει” δεν λειτούργησε την πρώτη φορά και δεν θα λειτουργήσει ούτε τώρα.
Αυτή η παύση 90 ημερών θα μπορούσε να λειτουργήσει προς όφελος της Ευρώπης. Ο Τραμπ και οι άνθρωποι του άμεσου περιβάλλοντός του έκαναν μια χάρη στην Ευρώπη: Έχουν κρατήσει την ήπειρο ενωμένη μέχρι στιγμής χτυπώντας την ΕΕ με έναν οριζόντιο δασμό, απέδειξαν ότι δεν υπάρχει “Brexit benefit” [σσ. σχετικά με τους δασμούς], προδίδοντας τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ, και υποτίμησαν την εμπιστοσύνη στις διεθνείς δεσμεύσεις της Αμερικής. Ήρθε η ώρα να επικεντρωθούμε στη διατήρηση αυτής της ενότητας της ΕΕ απέναντι σε μια οικονομική καταιγίδα με επίκεντρο το εμπόριο, η οποία θα μπορούσε να επιδεινώσει τις διαιρέσεις και να τροφοδοτήσει τους λαϊκιστές που ήδη είναι ισχυροί στη Γαλλία και τη Γερμανία. Ο στόχος θα πρέπει να είναι η συγκέντρωση υποστήριξης για την έκδοση κοινού χρέους -ίσως 15% του ΑΕΠ- και η απελευθέρωση τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε αποταμιεύσεις, ώστε η Ευρώπη να μπορέσει να επενδύσει στη δική της ασφάλεια και τεχνολογία, υποστηρίζει ο Μιγκέλ Οτέρο, αναλυτής στο Elcano Royal Institute της Ισπανίας. Όπως έχει ξεκαθαρίσει ο Στίβεν Μίραν, επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων (CEA) του Τραμπ, η παροχή δημόσιων αγαθών από τις ΗΠΑ δεν είναι μια μόνιμη κατάσταση.
Η πρόκληση δεν αφορά μόνο την επανεξισορρόπηση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, αλλά και την υιοθέτηση μιας πιο ξεκάθαρης στάσης απέναντι στην Κίνα, η οποία ευελπιστεί σε νέες διεισδύσεις στην Ευρώπη καθώς εντείνεται ο εμπορικός πόλεμος με τις ΗΠΑ. Αν και λιγότερο απρόβλεπτη από τον Τραμπ, η Κίνα ασκεί πιέσεις στην Ευρώπη με άλλους τρόπους, καθώς η εξαγωγική μηχανή της που τροφοδοτείται από κρατικά κίνητρα αφήνει πίσω τους Ευρωπαίους κατασκευαστές τσιπ, τη χημική βιομηχανία και τις αυτοκινητοβιομηχανίες όπως η BMW AG. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για την Ευρώπη να επιδιώξει μια επενδυτική ώθηση στο εσωτερικό της, και όχι να αντικαταστήσει μια εξάρτηση με μια άλλη – τα αμερικανικά αποθετήρια έγγραφα (ADR) της κινεζικής αυτοκινητοβιομηχανίας BYD αυξήθηκαν την Πέμπτη έπειτα από δημοσίευμα της Handelsblatt σχετικά με τις συνομιλίες ΕΕ-Κίνας για τους δασμούς στα ηλεκτρικά οχήματα.
Προς το παρόν, οι ηγέτες της ΕΕ φαίνονται ανακουφισμένοι που μπορούν απλώς να πατήσουν το δικό τους “pause” στους δασμούς: Τα αντίποινα που θα έβλαπταν περαιτέρω το διμερές εμπόριο ύψους 1,5 τρισεκατομμυρίου δολαρίων αναβάλλονται και ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ ζητά μια υπεύθυνη διατλαντική προσέγγιση. Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, ενώ αφήνει ανοιχτή την πόρτα για περισσότερες κινέζικες επενδύσεις, είναι επίσης αισιόδοξος σχετικά με τις συνομιλίες με τον Τραμπ. Στο γενικό αυτό κλίμα, υπάρχει μια αίσθηση ότι ίσως η ΕΕ απέφυγε τα χειρότερα. Όμως το status quo ζει με δανεικό χρόνο.
