Το άρθρο υπογράφει η συντακτική ομάδα του Bloomberg
Η ανάπτυξη της ευρωζώνης υστερεί σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στο μεγαλύτερο μέρος του μπλοκ να συγκρίνεται με τις φτωχότερες πολιτείες των ΗΠΑ. Αυτό καθιστά την Ευρώπη ιδιαίτερα ευάλωτη στους δασμούς που κραδαίνει ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ. Αν και οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπουν στον πειρασμό να απαντήσουν απλά με αντίποινα κατά των αμερικανικών προϊόντων, ένας εμπορικός πόλεμος “οφθαλμός αντί οφθαλμού” δεν βοηθά κανέναν. Η καλύτερη επιλογή για την ΕΕ είναι να βάλει τάξη στα του οίκου της.
“Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι για το γεγονός ότι σήμερα, η Ευρώπη μας είναι θνητή. Μπορεί να πεθάνει”, προειδοποίησε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν νωρίτερα φέτος. Ίσως υπερέβαλε, αλλά η απειλή είναι πραγματική. Η παρατεταμένη επιβράδυνση της παραγωγικότητας ενισχύει τα προβλήματα της Ευρώπης και θέτει σε κίνδυνο τις προτεραιότητές της. Όπως το έθεσε στην πρόσφατη έκθεσή του ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι: “Πρόκειται για μια υπαρξιακή πρόκληση”.
Ο Τραμπ θα οξύνει την πρόκληση αυτή. Για να προετοιμαστούν για τον δύσκολο δρόμο που ανοίγεται μπροστά τους, οι ηγέτες της Ευρώπης θα πρέπει να εστιάσουν σε τρία προβλήματα.
Το πρώτο είναι ότι η ενιαία αγορά της ΕΕ δεν είναι τόσο ενιαία. Στη θεωρία – και συχνά στην πράξη – τα αγαθά, οι υπηρεσίες, τα κεφάλαια και το εργατικό δυναμικό κυκλοφορούν ελεύθερα σε 27 χώρες. Όμως, σύμφωνα με μια εκτίμηση, το 10% του δυνητικού ΑΕΠ μένει ανεκμετάλλευτο εξαιτίας των τριβών εντός της ενιαίας αγοράς. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπολογίζει ότι τα εμπόδια αυτά ισοδυναμούν με έναν φόρο της τάξης του 44% στη μεταποίηση και 110% στις υπηρεσίες. Τα κράτη μέλη πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι έχουν αμοιβαίο συμφέρον να μειώσουν αυτά τα εμπόδια.
Μια δεύτερη πρόκληση είναι η διαβόητη γραφειοκρατία της Ευρώπης. Αν κάποιος χρειάζεται ένα Τμήμα Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας, αυτό είναι οι Βρυξέλλες, αν και οι κυβερνήσεις συχνά βαραίνουν τους κανόνες της ΕΕ με τα δικά τους εμπόδια (το λεγόμενο gold plating). Στην έκθεση του Ντράγκι σημειώνεται ότι ενώ οι ΗΠΑ έχουν θεσπίσει περίπου 3.500 ομοσπονδιακά νομοθετήματα και περίπου 2.000 ψηφίσματα από το 2019, οι πολυπράγμονες στις Βρυξέλλες έχουν ψηφίσει 13.000 νόμους κάθε είδους. Πάνω από το 60% των εταιρειών της ΕΕ αναγνωρίζουν ότι εν λόγω κανόνες στέκονται εμπόδιο στις επενδύσεις.
Για παράδειγμα, η ΕΕ έχει περίπου 100 τεχνολογικούς νόμους που εφαρμόζονται από περισσότερες από 270 ρυθμιστικές αρχές. Αυτό έχει δημιουργήσει ένα κατακερματισμένο και κανονιστικό καθεστώς που ενισχύει περαιτέρω τους αμερικανικούς τεχνολογικούς γίγαντες – οι οποίοι μπορούν να αντέξουν το κόστος συμμόρφωσης – εις βάρος των δυνητικών Ευρωπαίων ανταγωνιστών τους. Από τους 147 “μονόκερους” που ιδρύθηκαν στην Ευρώπη μεταξύ 2008 και 2021, οι 40 έχουν έκτοτε μετακινηθεί στο εξωτερικό. Η γερμανική SAP SE, η κορυφαία τεχνολογική εταιρεία της ΕΕ, είναι 50 ετών. Οι Βρυξέλλες πρέπει τουλάχιστον να αποδεχθούν ότι η γραφειοκρατία τους έρχεται με συνέπειες – και να επικεντρωθούν, όπως λέει ο Ντράγκι, σε “λιγότερες και καλύτερες ρυθμίσεις”.
Τέλος, η καλύτερη πρόσβαση σε κεφάλαια είναι απαραίτητη. Ενώ οι αμερικανικές επιχειρήσεις λαμβάνουν περίπου το 75% της χρηματοδότησής τους μέσω των κεφαλαιαγορών και το 1/4 από τις τράπεζες, οι επιχειρήσεις της ΕΕ βασίζονται στις τράπεζες για περισσότερο από το 70% της εξωτερικής χρηματοδότησης. Το πρόβλημα είναι ότι οι τράπεζες της ΕΕ τείνουν να “παρκάρουν” τα κεφάλαιά τους σε σταθερές εταιρείες με υψηλό ποσοστό ενσώματων περιουσιακών στοιχείων. Πρόσφατη έκθεση της ΕΚΤ διαπίστωσε ότι οι τράπεζες προτιμούν τις επιχειρήσεις με χαμηλή παραγωγικότητα, ιδίως στον τομέα των ακινήτων, της χονδρικής και του λιανεμπορίου.
Η δεκαετής προσπάθεια της ΕΕ να δημιουργήσει μια ολοκληρωμένη ένωση κεφαλαιαγορών έχει προχωρήσει πολύ αργά. Οι διαφορετικοί κανόνες στα κράτη-μέλη της – που καλύπτουν σημαντικά ζητήματα όπως η διαπραγμάτευση τίτλων, οι πτωχεύσεις και η φορολογία των επενδύσεων – εμποδίζουν την αποτελεσματική κατανομή των κεφαλαίων. Ένα ενιαίο εγχειρίδιο κανόνων για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται διασυνοριακά (γνωστό και ως “28th regime”) θα μπορούσε να προσφέρει σημαντική ώθηση στην παραγωγικότητα και την καινοτομία.
Οποιοδήποτε δασμό και αν επιβάλει ο Τραμπ, η Ευρώπη έχει κάνει πάρα πολλά για να παρεμποδίσει το εμπόριο και τις επενδύσεις εντός των συνόρων της. Κανένα πρόσθετο μέτρο δεν μπορεί να αντικαταστήσει την αποδοτικότητα της άρσης κάποιων εγχώριων φραγμών.
Επιμέλεια – Απόδοση: Λυδία Ρουμποπούλου
