Οι προβλέψεις για το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών, των οποίων ο δεύτερος και καθοριστικός γύρος διεξάγεται την ερχόμενη Κυριακή, καθιστούν σαφές ότι το ακροδεξιό κόμμα Εθνικός Συναγερμός (RN) βρίσκεται σε πορεία θριάμβου, ενώ ο ηγέτης Μακρόν βρίσκεται αντιμέτωπος με ταπείνωση. Αν και συνταγματικά μπορεί να διατηρήσει την προεδρία μέχρι τη λήξη της θητείας του τον Μάιο του 2027, μπορεί να αποφασίσει ότι η εξουσία του είναι μη βιώσιμη.

Από τις 577 έδρες της Εθνοσυνέλευσης, το RN αναμένεται να κερδίσει 195 έως 245 έδρες, η ακροαριστερή συμμαχία ελαφρώς λιγότερες και οι κεντρώοι του Μακρόν λιγότερες από 100. Η πολυπλοκότητα του γαλλικού κοινοβουλευτικού εκλογικού συστήματος καθιστούν τις προβλέψεις επικίνδυνες, αλλά φαίνεται σχεδόν βέβαιο ότι η Γαλλία έχει πλέον βυθιστεί σε μια παρατεταμένη πολιτική κρίση, η οποία δεν μπορεί παρά να επεκταθεί και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Μακρόν αντιμετωπίζει αυτό που οι Γάλλοι αποκαλούν συγκατοίκηση με έναν πρωθυπουργό άλλου κόμματος, μια φόρμουλα για αδύναμη κυβέρνηση.

Το αποτέλεσμα αυτό αντικατοπτρίζει μια διάθεση απέχθειας που πλήττει πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο.  Ένας συνταξιούχος στην Αμιέν, τη βόρεια γενέτειρα του Μακρόν, δήλωσε σε δημοσιογράφο του BBC την περασμένη εβδομάδα: “Η Γαλλία βρίσκεται σε πλήρες χάος. Μετανάστευση, κόστος ζωής. Τίποτα δεν λειτουργεί”. Εξήγησε την πρόθεσή του να ψηφίσει το RN: “Δεν μπορεί να γίνει κάτι χειρότερο από αυτό που ζούμε τώρα”. Οι νέοι είναι επίσης βαθιά δυσαρεστημένοι.

Η γαλλική ψήφος αναδεικνύει την πρόκληση που αντιμετωπίζουν τα κεντρώα κόμματα παντού, τα οποία προσπαθούν να πουν στους ψηφοφόρους πράγματα που δεν θέλουν να ακούσουν. Το κύμα υπέρ του RN καθοδηγείται από την εχθρότητα προς τον συγκεντρωτισμό της ΕΕ, αν και εντός του μπλοκ η οικονομική και εμπορική θέση της Γαλλίας είναι καλύτερη από εκείνη της Βρετανίας, η οποία αποχώρησε. Εν τω μεταξύ, οι Γάλλοι αγρότες και οι συνδικαλιστές βρίσκονται παραπονιούνται για το ενεργειακό και το κόστος ζωής.

Έχει ευθύνη ο Μακρόν;

Ο επίτροπος της ΕΕ Μισέλ Μπαρνιέ, υποστηρίζει ότι ο Μακρόν φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης για τη δική του δυσχερή θέση, καθώς δεν άκουσε νωρίτερα τον κώδωνα του κινδύνου για την απογοήτευση των Γάλλων ψηφοφόρων: “Λυπάμαι που αυτή η προειδοποίηση δεν εισακούστηκε… για το μεταναστευτικό, την ασφάλεια, την εξουσία του κράτους και τον σεβασμό και την ανάπτυξη των φτωχότερων περιοχών της χώρας”.

Και η οργή για τον αγώνα του Μακρόν να αυξήσει την ηλικία συνταξιοδότησης στα 64 από τα 62 έτη ξεπερνά ακόμη και τη λαϊκή οργή για τον πληθωρισμό, τις τιμές των κατοικιών και το κόστος ζωής. Αν και οι περισσότεροι οικονομικοί αναλυτές αμφισβητούν αν ακόμη και αυτό το μετριοπαθές μέτρο θα είναι αρκετό για να κρατήσει τη Γαλλία φερέγγυα μια γενιά αργότερα, καθώς η μακροζωία αυξάνεται, το δημόσιο πείσμα για ένα γαλλικό αστικό δικαίωμα προκάλεσε διαδηλώσεις στους δρόμους και τώρα αυτή την εκλογική ήττα του Μακρόν.

Υποσχέσεις με ρίσκα

Το RN, όπως και η αντίπαλη ακροαριστερή συμμαχία του, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, έχει δεσμευτεί να καταργήσει την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης, την οποία ο Μακρόν αναγκάστηκε να επιβάλει χωρίς κοινοβουλευτική ψηφοφορία, την οποία δεν μπόρεσε να κερδίσει. Επιπλέον, η ακροαριστερά υπόσχεται ότι αν σχηματίσει κυβέρνηση θα μειώσει περαιτέρω την ηλικία συνταξιοδότησης στα 60 έτη. Υπόσχεται επίσης να αυξήσει τον κατώτατο μισθό από τα 1400 ευρώ στα 1600 ευρώ τον μήνα, κάτι που ο υπουργός Οικονομικών του Μακρόν χαρακτηρίζει τρέλα. Παράλληλα, το RN υπόσχεται να μειώσει τον ΦΠΑ στην οικιακή ενέργεια και στα βασικά αγαθά.

Όλα αυτά καταλήγουν σε αυτό που οι περισσότεροι οικονομολόγοι καταδικάζουν ως κάτι που ξεφεύγει από την πραγματικότητα. Η ηγέτιδα του RN Μαρίν Λεπέν είναι πολύ πιο ακραία από τη δεξιά πρωθυπουργό της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, την οποία “φλερτάρει”.

Μπαρντελά

Ο υποψήφιος πρωθυπουργός του RN, ο 28χρονος Ζορντάν Μπαρντελά αποτελεί μια αινιγματική προσωπικότητα. Μοιάζει να είναι η ενσάρκωση του λαϊκισμού, ωστόσο πρέπει να ληφθεί σοβαρά στα υπόψη επειδή εκατομμύρια ψηφοφόροι έχουν δείξει ότι είναι πρόθυμοι να του εμπιστευτούν το πολιτικό τους μέλλον.

Είναι άψογα ντυμένος – οι γυναίκες ψηφοφόροι που ρωτήθηκαν γι’ αυτόν χρησιμοποιούν συχνά τον όρο “πανέμορφος” – τον “βρήκε” από το πουθενά η Λεπέν για να γίνει το δημόσιο πρόσωπο του κόμματός της. Ο Μπαρντελά δημοσιεύει στο TikTok μικρά βίντεο του εαυτού του, προετοιμασμένα από μια εταιρεία μέσων ενημέρωσης, και έχει 1,3 εκατομμύρια ακόλουθους.

Δεν φοίτησε σε πανεπιστήμιο και κάνει λόγο για ταπεινό υπόβαθρο, αλλά ο πατέρας του έχει μια επιχείρηση στην οποία πέρασε ένα μήνα ένα καλοκαίρι, τη μοναδική του εμπειρία αμειβόμενης εργασίας. Όταν η εφημερίδα Le Monde ερεύνησε το ιστορικό του, οι δημοσιογράφοι της μπόρεσαν να ανακαλύψουν μόνο ότι η καταγωγή των γονέων του ήταν ιταλική και ότι ως έφηβος ήταν τρελός για τα βιντεοπαιχνίδια.

Ένας εκπαιδευτής μέσων ενημέρωσης ονόματι Πασκάλ Χουμέου, ο οποίος εργάστηκε επί τέσσερα χρόνια με τον Μπαρντελά,  τον περιγράφει ως “ένα άδειο κέλυφος. Όσον αφορά το περιεχόμενο, δεν υπήρχε τίποτα. Δεν διάβαζε πολύ. Δεν ήταν περίεργος.  Απλώς απορροφούσε τα στοιχεία της γλώσσας που του έδινε η Μαρίν Λεπέν”. Ο Χουμέου ισχυρίζεται: “Έπρεπε να εξανθρωπίσω το cyborg. Η δουλειά μου ήταν να κάνω τους ανθρώπους που διαφορετικά θα τον μισούσαν να πουν “για φασίστας είναι καλός!”.

Ο Πιέρ-Στεφάν Φορτ, ερευνητής δημοσιογράφος που έχει γυρίσει ντοκιμαντέρ για τον Μπαρντελά, δήλωσε ότι “είναι ένας χαμαιλέοντας. Προσαρμόζεται τέλεια στο περιβάλλον γύρω του. Και είναι καιροσκόπος. Δεν υπάρχει καμία ιδεολογία εκεί. Είναι καθαρά στρατηγικός. Διαισθάνεται πού φυσάει ο άνεμος και προσαρμόζεται”.

Ο Μπαρντελά αξίζει την προσοχή όλων όσων φοβόμαστε για την κατάσταση της δημοκρατίας. Μπορεί σύντομα να ασκήσει πραγματική εξουσία, ωστόσο είναι ένα εντελώς τεχνητό δημιούργημα της Λεπέν, για να ενισχύσει την εικόνα του κόμματός της, το οποίο έχει θερμές σχέσεις με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και έχει ελάχιστη συμπάθεια για την Ουκρανία. Παρόλο που έχει φιμώσει – μεταξύ άλλων – τους αρνητές του Ολοκαυτώματος της RN, υπάρχουν ακόμα, μεταξύ εκείνων που ψήφισαν το κόμμα αυτό το Σαββατοκύριακο.  

Είναι εξίσου τρομακτικό για πολλούς από εμάς να βλέπουμε το RN της Λεπέν και του Μπαρντελά να αποκτούν εξουσία, όπως το να γινόμαστε μάρτυρες της νομιμοποίησης του αμερικανικού τραμπισμού.

Δυσοίωνος οιωνός

Οι Γάλλοι με αίσθηση της ιστορίας φοβούνται σήμερα ότι η χώρα τους κινδυνεύει να ολισθήσει στο χάος και την αδυναμία που χαρακτήρισε τη Γαλλία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.  Μεταξύ 1946 και 1958 οι κυβερνήσεις άλλαζαν κατά μέσο όρο κάθε έξι μήνες και υπήρξαν σχεδόν δύο δωδεκάδες πρωθυπουργοί.

Στη συνέχεια, ο Σαρλ Ντε Γκωλ εισήγαγε ένα νέο σύνταγμα, επειδή ήταν αποφασισμένος να καταστήσει το έθνος του πιο σταθερό, αναθέτοντας περισσότερες εξουσίες στην προεδρία. Μισούσε τον κατακερματισμό – “la pagaille” όπως τον περιέγραψε, “χάος” – που δημιουργούσαν τα πολιτικά κόμματα. Σε αυτό απέδωσε την ευθύνη για την ηθική και στρατιωτική κατάρρευση της Γαλλίας το 1940.

Το ίδιο το κόμμα του Μακρόν υπέστη τώρα μια ήττα που θα τον καταστήσει “κουτσό” εθνικό ηγέτη για το υπόλοιπο της θητείας του, ακόμη και αν αρνηθεί να παραιτηθεί αμέσως. Διατηρεί την εξουσία να επιλέξει τον επόμενο πρωθυπουργό, αλλά η απόφαση αυτή πρέπει να αντικατοπτρίζει τη σύνθεση του κοινοβουλίου. Ο πρωθυπουργός και το υπουργικό συμβούλιο θα ελέγχουν στο εξής την εσωτερική πολιτική, ενώ η εξουσία του προέδρου θα περιορίζεται στις εξωτερικές υποθέσεις και την άμυνα.

Ο θρίαμβος του RN, ενός κόμματος που θεωρείται από τις αγορές εντελώς ανεύθυνο, απειλεί με οικονομική κρίση. Ακόμη και πριν από την καταμέτρηση των ψήφων για τον τελικό γύρο αυτών των εκλογών την Κυριακή, είναι σαφές ότι το κέντρο έχει κατατροπωθεί, ότι τα άκρα τόσο της δεξιάς όσο και της αριστεράς είναι οι νικητές. Πρόκειται για μια μεγάλη ατυχία για όλους μας, αν αποδειχθεί οιωνός για άλλες εκλογές που αναμένονται ανά τον κόσμο.

Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των επικείμενων βρετανικών βουλευτικών εκλογών της επόμενης εβδομάδας, οι συνέπειές τους δεν μπορεί να είναι ούτε κατά διάνοια τόσο σοβαρές όσο εκείνες που προκαλούνται από μια εξτρεμιστική επικράτηση στο δεύτερο σημαντικότερο κράτος της ΕΕ, γεγονός που απειλεί με αποσταθεροποίηση το μπλοκ, την υποστήριξη της Ευρώπης προς την Ουκρανία και το ΝΑΤΟ.

Απόδοση – Επιμέλεια: Στάθης Κετιτζιάν