Το ρίσκο των πρόωρων εκλογών του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν απέτυχε. Οι βουλευτικές εκλογές του πρώτου γύρου έφεραν την Μαρίν Λεπέν σε απόσταση αναπνοής από την απόλυτη ή μάλλον τη σχετική πλειοψηφία. Ό,τι κι αν συμβεί στη συνέχεια, ο Μακρόν είναι σημαντικά πληγωμένος και μια ακυβέρνητη Γαλλία είναι ένας πραγματικός κίνδυνος.
Η έκκληση του Μακρόν να απορρίψει ο κόσμος τα άκρα και να αγκαλιάσει την φιλομεταρρυθμιστική “επανάστασή” του αποδείχθηκε μια ηχηρή αποτυχία. Οι ψηφοφόροι προσήλθαν μαζικά για να ψηφίσουν το κόμμα του Εθνικού Συναγερμού της Λεπέν, το οποίο βγήκε πρώτο με ποσοστό περίπου 33% ή περίπου 12 εκατομμύρια ψήφους.
Πρόκειται για μια στιγμή καμπής για τη γαλλική πολιτική το γεγονός ότι ένα κόμμα όπως αυτό – το οποίο προσπάθησε να αποτινάξει από πάνω του την ιστορία της ξενοφοβίας και του αντισημιτισμού και το οποίο μόλις το 2017 υποστήριξε το “Frexit” και την άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας – τα πήγε τόσο καλά. Το μείγμα των δημοσιονομικών υποσχέσεών του και των αντι-μεταναστευτικών δηλώσεων έκαναν το κόμμα ελκυσιτκό παντού, εκτός από το Παρίσι και άλλες μεγάλες πόλεις.
Η τακτική του Μακρόν (Macronism) δεν είναι πλέον αποτελεσματική ούτε καν απέναντι στην Αριστερά, τα διάφορα σκέλη της οποίας έλκονται όλο και περισσότερο προς τις ιδέες του Ζαν-Λυκ Μελανσόν που εκτοξεύουν το έλλειμμα, όπως η συνταξιοδότηση στα 60. Το αριστερό μπλοκ συγκέντρωσε περίπου 28%, όχι πολύ πίσω από τη Λεπέν, αναγκάζοντας τον Μακρόν να χαράξει νέα πορεία: Το περιβάλλον του είναι πλέον ανοιχτό στο να σχηματίσει ένα “ρεπουμπλικανικό μέτωπο” με αριστερούς υποψηφίους που κάποτε θεωρούσε τοξικούς, φτάνοντας στο σημείο να αναστείλει την αντιδημοφιλή μεταρρύθμιση της ασφάλισης ανεργίας.
Ο πρώην πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, ο άλλοτε μέντορας του Μακρόν, ο οποίος εξετάζει την επιστροφή του στην πολιτική, δήλωσε ότι το κόμμα του Μακρόν (το οποίο συγκέντρωσε περίπου 21%) δέχτηκε βαρύ πλήγμα. Έχει δίκιο.
Με μόλις τρία χρόνια να απομένουν για το τέλος της δεύτερης θητείας του Μακρόν και την επικείμενη προοπτική είτε μιας εχθρικής συμβίωσης με τη Λεπέν είτε μιας χαοτικής κυβέρνησης μειοψηφίας, είναι δύσκολο να το δούμε ως κάτι άλλο από το πολιτικό λυκόφως του 46χρονου.
Ίσως μπορεί να σκαλιστεί κάποια κεντρώα σύνθεση από το αριστερό μπλοκ μετά τον δεύτερο γύρο των εκλογών στις 7 Ιουλίου. Αλλά είναι δύσκολο να διαπραγματευτείς από την τρίτη θέση και ακόμη πιο δύσκολο να ηγηθείς χωρίς κόμμα.
Εν τω μεταξύ, μια απόλυτη πλειοψηφία της ακροδεξιάς ή του αριστερού μπλοκ θα μπορούσε να δει τη γαλλική οικονομική παραγωγή να ισοπεδώνεται το επόμενο έτος, καθώς θα υλοποιούνται ακριβά σχέδια δαπανών, σύμφωνα με το Bloomberg Economics. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι ψηφοφόροι θα κατηγορήσουν ξαφνικά τη Λεπέν για την κατάσταση αυτή ή ότι θα μετανιώσουν για την επιλογή τους.
Πώς κατάφερε ο Μακρόν να πετύχει μια τέτοια πολιτική πτώση τόσο σύντομα στη δεύτερη θητεία του, με τα δύο τρίτα των εδρών να πηγαίνουν δυνητικά στο ακροδεξιό ή το αριστερό μπλοκ; Πρώτα σταδιακά, μετά ξαφνικά, όπως λέει ένα ανέκδοτο. Η επιτυχία του Μακρόν να μειώσει την ανεργία και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις μέσω αυτών των συνόδων κορυφής “Επιλέξτε τη Γαλλία” του ανήκει:
Οι γαλλικοί πραγματικοί μισθοί μεταξύ 2019 και Σεπτεμβρίου 2023 μειώθηκαν επίσης λιγότερο από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Αλλά ο Μακρόν έχει αποδειχθεί πολύ λιγότερο ικανός να συνδεθεί με τους ψηφοφόρους από ό,τι η Λεπέν σε θέματα όπως ο πληθωρισμός και η μετανάστευση. Ούτε το ξεκλείδωμα των κονδυλίων για την πανδημία ή τα επιδοτούμενα γιγαντοεργοστάσια έχουν μετριάσει τις απογοητεύσεις της αγροτικής Γαλλίας. “Το οικονομικό ιστορικό του Μακρόν είναι καλό συνολικά”, υποστήριξε ο αναλυτής Κρίστοφερ Ντέμπικ, της Pictet Asset Management Ltd., “αλλά δεν μπόρεσε να μιλήσει σε όσους έμειναν πίσω”.
Με την αντιδημοφιλής αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης από τον Μακρόν να είναι φρέσκια στο μυαλό των ψηφοφόρων, τόσο η Δεξιά όσο και η Αριστερά έκαναν προεκλογική εκστρατεία παρουσιάζοντας μη ρεαλιστικούς στόχους οικονομικής πολιτικής.
Οι εργαζόμενοι που δελεάζονται από τη Λεπέν συχνά αισθάνονται πως ζουν χειρότερα από τους γονείς τους ή τους συνταξιούχους παππούδες τους (οι οποίοι είναι πιο πιθανό να ψηφίσουν Μακρόν). Υπάρχει επίσης το προσωπικό ύφος του Μακρόν και η φιλοδοξία του να υψωθεί πάνω από την κατάσταση, τα οποία έχουν επιδεινώσει την αποσύνδεση από τους ψηφοφόρους. Αν και δεν ήταν ιδιαίτερα σπάνιο στην Πέμπτη Δημοκρατία, ακόμη και ο Σαρλ ντε Γκωλ βασίστηκε σε ένα κόμμα βάσης όταν ήρθε η ώρα να κυβερνήσει. “Ο Μακρόν δεν έχτισε ποτέ το κίνημά του σε κόμμα”, λέει ο πολιτικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ Κρίστοφερ Μπίκερτον. “Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η απομόνωση της εξουσίας έγινε πιο έντονη”.
Επομένως, ενώ είναι ακόμα εφικτό να περιοριστούν τα κέρδη της γαλλικής ακροδεξιάς, κάτι φαίνεται να έχει “σπάσει” στην Πέμπτη Δημοκρατία. Το κέντρο είναι αδύναμο, η αριστερά είναι σταθερή και η ακροδεξιά καλπάζει. Σε μια στιγμή που ο Ντόναλντ Τραμπ χτυπά την πόρτα του Λευκού Οίκου και η ίδια η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) βρίσκεται σε άνοδο, η Δύση – και η Ευρώπη – χρειάζεται αξιόπιστους ηγέτες και τολμηρές ιδέες. Αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι μια γαλλική επανάσταση μπορεί κάλλιστα να είναι καθ’ οδόν, αλλά ο Μακρόν δεν θα είναι αυτός που θα ηγηθεί.
Απόδοση – Επιμέλεια: Στάθης Κετιτζιάν
