Αφού επιδίωξε αμείλικτα την επίτευξη του στόχου για πετρέλαιο στα 100 δολ. το βαρέλι, το καρτέλ του OPEC+ έχει σχεδόν πετάξει λευκή πετσέτα. Το αν αυτό είναι μια τακτική υποχώρηση ή μια στρατηγική στροφή, δεν είναι ακόμη σαφές. Αλλά προς το παρόν ο αντίκτυπος θα είναι ο ίδιος: οι τιμές του πετρελαίου θα είναι κάπως χαμηλότερες και ο παγκόσμιος πληθωρισμός θα μετριαστεί.

Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, η ομάδα, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία, ανακοίνωσε μια συμφωνία που, στα χαρτιά, παρατείνει τις περικοπές της παραγωγής μέχρι και το 2025. Αλλά αν διαβάσετε τα ψιλά γράμματα, η συμφωνία φαίνεται διαφορετική. Σύμφωνα με το σύμφωνο, τα μέλη του OPEC+ θα μπορούν να αρχίσουν να προσθέτουν περισσότερα βαρέλια στην αγορά από τον Οκτώβριο, με σημαντικές αυξήσεις το επόμενο έτος.

Ο στόχος των 100 δολαρίων που δεν επιτεύχθηκε

Παραγωγή

Με βάση την πορεία που δημοσιεύθηκε από Σαουδάραβες αξιωματούχους, η παραγωγή του OPEC+ θα είναι υψηλότερη κατά 500.000 βαρέλια ημερησίως έως τον Δεκέμβριο σε σχέση με σήμερα και περίπου 1,8 εκατ. βαρέλια υψηλότερη έως τα μέσα του 2025. Κατά τη γνώμη μου, η μεγαλύτερη παραγωγή πετρελαίου συνήθως σημαίνει χαμηλότερες τιμές, όχι το αντίθετο.

Βεβαίως, ο OPEC+ ανέφερε ότι η αύξηση της παραγωγής θα εξαρτηθεί από την υγεία της αγοράς, οπότε η συμφωνία είναι, προς το παρόν, μια δήλωση προθέσεων. Αλλά και μόνο το γεγονός ότι η ομάδα δείχνει την προθυμία της να αντλήσει περισσότερο πετρέλαιο είναι ενδεικτικό και θα έχει αντίκτυπο στην ψυχολογία της αγοράς. Το ίδιο θα συμβεί και με το γεγονός ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κέρδισαν το δικαίωμα να αντλήσουν και πάλι ακόμη περισσότερο πετρέλαιο από τους συμμάχους τους. Άλλα μέλη του OPEC+ που ανυπομονούν να παράγουν περισσότερο – ας πούμε, το Ιράκ και το Καζακστάν – δεν ήταν τόσο τυχερά, αλλά μπορείτε να στοιχηματίσετε ότι θα παραβιάσουν λίγο τα όρια παραγωγής τους.

Από τριψήφια σε διψήφια νούμερα

Αν τα βάλουμε όλα αυτά μαζί, ο OPEC+ έχει μετακινηθεί από τριψήφια σε διψήφια επίπεδα. Πόσο κάτω από τα 100 δολάρια το βαρέλι; Όχι πολύ. Το αργό τύπου Brent, το παγκόσμιο σημείο αναφοράς για το πετρέλαιο, διαπραγματεύεται λίγο πάνω από τα 80 δολάρια το βαρέλι και οι τιμές θα μπορούσαν πιθανώς να παραμείνουν στο ίδιο επίπεδο προς το παρόν, αν όχι λίγο χαμηλότερα.

Δεν νομίζω ότι η εγκατάλειψη της προσπάθειας για τριψήφιες τιμές είναι λάθος. Όπως έχω υποστηρίξει και στο παρελθόν, η άντληση περισσότερων όγκων τώρα μπορεί να είναι επωφελής: βραχυπρόθεσμος πόνος για μακροπρόθεσμο κέρδος. Πρώτον, ο OPEC+ δεν βρίσκεται αντιμέτωπος με κατάρρευση των τιμών, παρά μόνο περιορισμένη πτώση των τιμών. Δεύτερον, οι κάπως χαμηλότερες τιμές θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν μακροπρόθεσμα: με την ελάφρυνση του παγκόσμιου πληθωρισμού και, επομένως, την πρόκληση χαμηλότερων επιτοκίων και υψηλότερης οικονομικής ανάπτυξης στις αναδυόμενες οικονομίες.

Αλλαγή σε μια δύσκολη στιγμή για τη Σαουδική Αραβία

Ωστόσο, η αλλαγή αυτή έρχεται σε μια δύσκολη στιγμή για τη Σαουδική Αραβία. Αν κοιτάξετε πέρα από τις μεγάλες αθλητικές συμφωνίες, τα πλούσια παλάτια και τις φουτουριστικές νέες πόλεις, θα έχετε την αίσθηση ότι το βασίλειο αρχίζει να ανησυχεί για τα χρήματα.

Καθώς οι αξιωματούχοι του OPEC+ συμφώνησαν να αντλήσουν περισσότερο πετρέλαιο, το βασίλειο ήταν απασχολημένο με τη συγκέντρωση χρημάτων για τη χρηματοδότηση των μεγαλεπήβολων σχεδίων δαπανών του. Την Κυριακή, το Ριάντ ξεκίνησε τη διαδικασία πώλησης ενός δεύτερου κομματιού της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας Saudi Aramco, ελπίζοντας να συγκεντρώσει 11,5 δισ. δολάρια – μια διογκωμένη αποτίμηση, όπως έχω υποστηρίξει, η οποία πιθανότατα θα απαιτούσε μεγάλη ζήτηση από τοπικούς και περιφερειακούς επενδυτές. Η πώληση των μετοχών έρχεται πέντε χρόνια μετά την αρχική δημόσια προσφορά που συγκέντρωσε περίπου 30 δισ. δολάρια.

Στο “κόκκινο”

Η Σαουδική Αραβία ξοδεύει σαν να μην υπάρχει αύριο

Εν τω μεταξύ, το βασίλειο ξοδεύει σαν να μην υπάρχει αύριο. Υπό την καθοδήγηση του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ο οποίος διαχειρίζεται τις καθημερινές υποθέσεις, η Σαουδική Αραβία διοχετεύει δισεκατομμύρια σε έργα με ασαφή απόδοση, συμπεριλαμβανομένου του Neom, ενός έργου ύψους 1,5 τρισ. δολαρίων στην έρημο που περιλαμβάνει μια πόλη που προβλέπεται να έχει μήκος 110 μίλια (177 χιλιόμετρα) χωρίς αυτοκίνητα ή δρόμους. Επενδύει επίσης σε μεγάλο βαθμό στον παγκόσμιο αθλητισμό, χρησιμοποιώντας την ιδιοκτησία τουρνουά γκολφ και αστέρια του ποδοσφαίρου για να κάνει rebranding στο βασίλειο.

Για όλα αυτά, η Σαουδική Αραβία χρειάζεται οι τιμές του πετρελαίου να ξεπεράσουν κατά μέσο όρο τα 96 δολάρια το βαρέλι φέτος για να εξοφλήσει τα κρατικά βιβλία, από 80 δολάρια κατά μέσο όρο από το 2000 έως το 2020, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μέχρι σήμερα, το Brent κινείται κατά μέσο όρο στα 83,50 δολάρια. Βέβαια, το Ριάντ μπορεί να ζήσει και με λιγότερα: Μπορεί να έχει δημοσιονομικό έλλειμμα, αναλαμβάνοντας χρέος ή πουλώντας περιουσιακά στοιχεία για να καλύψει το χάσμα – μπορεί επίσης να μειώσει τις δαπάνες ή να αυξήσει τους φόρους. Το βασίλειο έχει ήδη κάνει και τα τρία.

Παρόλα αυτά, ο πρίγκιπας Μοχάμεντ κάνει υπερβολικές δαπάνες. Με εξαίρεση το 2022, όταν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έστειλε τις τιμές του πετρελαίου πολύ πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι, το βασίλειο είχε δημοσιονομικό έλλειμμα κάθε χρόνο την τελευταία δεκαετία. Το 2024, το έλλειμμα θα ανέλθει στο 2,8% του ΑΕΠ. Με τις τρέχουσες τάσεις, το Ριάντ θα εμφανίζει έλλειμμα κάθε χρόνο τουλάχιστον μέχρι το 2029.

Προς το παρόν, η Σαουδική Αραβία έχει καταφέρει να χρηματοδοτεί εύκολα τα ελλείμματά της μέσω ενός συνδυασμού έκδοσης ομολόγων, χρήσης των αποθεμάτων της σε πετροδολάρια και ιδιωτικοποίησης εταιρειών, ιδίως της Saudi Aramco. Με αναλογία ΑΕΠ προς χρέος μικρότερη του 30%, ο πρίγκιπας Μοχάμεντ έχει την πολυτέλεια να έχει άφθονο χώρο για να εκδώσει ακόμη περισσότερα ομόλογα. Το Ριάντ είχε πολύ υψηλότερο λόγο χρέους προς το ΑΕΠ το 1990, που ξεπέρασε το 100%, καθώς πήρε σημαντικά δάνεια κατά την περίοδο των εξαιρετικά χαμηλών τιμών του πετρελαίου το 1998-1999.

Το δεύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Σαουδική Αραβία

Ο πρίγκιπας Μοχάμεντ αντιμετωπίζει και ένα δεύτερο πρόβλημα: ο πληθυσμός αυξάνεται, χάρη τόσο στο υψηλό ποσοστό γεννήσεων όσο και στη μετανάστευση από την κατεστραμμένη από τον πόλεμο Υεμένη. Ο πληθυσμός της Σαουδικής Αραβίας αυξήθηκε σε περίπου 34 εκατ. φέτος, σχεδόν διπλάσιος από 18 εκατ. το 2000. Ως αποτέλεσμα, η Σαουδική Αραβία φαίνεται φτωχότερη κατά κεφαλήν από τους πλούσιους γείτονές της: Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανήλθε λίγο πάνω από 30.000 δολάρια το 2023, πολύ πίσω από τα 55.000 δολάρια των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και τα 80.000 δολάρια του Κατάρ.

Παραγωγή πετρελαίου στη Σαουδική Αραβία

Αν η αγορά πετρελαίου δεν ανακάμψει, η διατήρηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων για πάντα θα είναι όλο και πιο δύσκολη. Ούτε το Ριάντ μπορεί να ελπίζει ότι θα ιδιωτικοποιεί περαιτέρω κομμάτια της Aramco κάθε λίγα χρόνια για να αντλεί μετρητά- σε κάποιο σημείο, οι πωλήσεις θα αρχίσουν να θέτουν σε κίνδυνο τις εισπράξεις της κυβέρνησης από τα έσοδα από το πετρέλαιο και τους φόρους.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα

Το μεγαλύτερο πρόβλημα για το βασίλειο είναι ότι η αγορά πετρελαίου δεν φαίνεται να πρόκειται να αλλάξει. Διατηρώντας τεχνητά υψηλές τις τιμές του πετρελαίου, το Ριάντ επιδοτεί τους παραγωγούς με υψηλότερο κόστος, όπως αυτούς που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ στον τομέα του σχιστολιθικού πετρελαίου. Η θυσία μεριδίου αγοράς λειτουργεί αν σε αντάλλαγμα επιτυγχάνονται υψηλότερες τιμές – αλλά η Σαουδική Αραβία έχει μέχρι στιγμής το χειρότερο από τα δύο πιθανά αποτελέσματα: χαμηλή παραγωγή και σχετικά χαμηλές τιμές. Το Ριάντ αντλεί σήμερα περίπου 9 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Αν εξαιρέσουμε μια σύντομη περίοδο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αυτή είναι η χαμηλότερη παραγωγή εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία.

Η στροφή προς την αύξηση της παραγωγής βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη, και μαζί με αυτήν οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου. Τουλάχιστον ο πρίγκιπας Μοχάμεντ διατήρησε τις τιμές σε υψηλά επίπεδα μέχρι να πουλήσει ένα κομμάτι της Aramco. Αλλά το μακροπρόθεσμο πρόβλημα του πετροδολαρίου παραμένει άλυτο.

Απόδοση – Επιμέλεια: Σ. Κετιτζιάν