Ο πρόεδρος των ΗΠΑ που χάθηκε στη μάχη με τον πληθωρισμό

Του Stephen Mihm

Μετά από συζητήσεις επί συζητήσεων εδώ και έναν χρόνο, ο πληθωρισμός είναι εμφατικά εδώ, όπως και οι ολοένα αυξανόμενες εκκλήσεις προς τον Τζο Μπάιντεν να τον αντιμετωπίσει χρησιμοποιώντας τις προεδρικές του εξουσίες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Είναι τα κρυπτονομίσματα επενδυτικό καταφύγιο έναντι του πληθωρισμού;

Μέχρι στιγμής, εκείνος κατά βάση αντιστέκεται σε αυτές, προτιμώντας να καθησυχάζει τους Αμερικανούς ότι τα χειρότερα πρόκειται να περάσουν. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε όσα είδε και άκουσε ως “φρέσκος” γερουσιαστής κατά τη διάρκεια μιας ιδιαίτερα σκληρής περιόδου της σύντομης θητείας ενός άλλου προέδρου των ΗΠΑ, του Τζέραλντ Φορντ.

Μετά την παραίτηση του Νίξον, ο Φορντ πήρε στα χέρια του τις τύχες μιας βαθιά διχασμένης χώρας, η οποία πληττόταν από διψήφιο ποσοστό πληθωρισμού. Ο Νίξον είχε ήδη προσπαθήσει να επιβάλει πλαφόν σε μισθούς και τιμές σε όλη την έκταση της οικονομίας.

Αυτή η κίνηση, το πρώτο τέτοιο διάταγμα μετά την κατάσταση έκτακτης ανάγκης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αποδείχθηκε δημοφιλής, τουλάχιστον αρχικά. Ο ενθουσιασμός για το μέτρο, ωστόσο, μειώθηκε όταν ο Νίξον ήρε τα πλαφόν και ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε σε επίπεδα-ρεκόρ. Ο Φορντ, έχοντας επίγνωση της αποτυχίας αυτού του πειράματος, αναζήτησε εναλλακτικές λύσεις.

“Εθελοντές πολέμιοι του πληθωρισμού”

Όπως έχει εξιστορήσει ο ιστορικός Yanek Mieczkowski, η στρατηγική του Φορντ προέκυψε από συμβούλια οικονομικών επιτελών τα οποία συγκλήθηκαν τον Σεπτέμβριο του 1974. Αρκετοί σύμβουλοι στον κύκλο του Φορντ ώθησαν τον πρόεδρο να εξετάσει το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός προγράμματος μέσω του οποίου θα “στρατολογούσε” απλούς ανθρώπους προκειμένου εκείνοι να “πολεμήσουν” τον πληθωρισμό.

Η ιδέα άρεσε στον Φορντ, ο οποίος θεώρησε μια εθελοντική προσέγγιση “πολύ προτιμότερη και περισσότερο σύμφωνη με την παράδοση του αμερικανικού συστήματος”.

Ο Φορντ και οι σύμβουλοί του πίστευαν ότι η καλύτερη στρατηγική θα ήταν η εκστρατεία κατά του πληθωρισμού να μοιάζει με πολεμική προσπάθεια, η οποία απαιτεί μεταξύ άλλων και εθνική αυτοθυσία. Εάν οι Αμερικανοί καταλάβαιναν τον αγώνα αυτόν με τέτοιους όρους, σίγουρα θα έπαιζαν με χαρά τον ρόλο τους, σωστά; Ο Φορντ προέβλεψε ότι, όταν οι Αμερικανοί “θα έσφιγγαν οικειοθελώς το ζωνάρι τους και θα ξόδευαν λιγότερα από ό,τι πριν, αυτό θα μείωνε τη ζήτηση και ο ρυθμός του πληθωρισμού θα άρχιζε να μειώνεται”.

Νιώθοντας σίγουροι για τη σοφή συγκρότηση του προγράμματος, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι προχώρησαν στη σημαντική δουλειά της ονοματοδοσίας του.

Οι σύμβουλοι του Φορντ αρχικά πρότειναν το αρκτικόλεξο IF – Inflation Fighters. Οποιαδήποτε επιχείρηση ή καταναλωτής δεσμευόταν να διατηρήσει τις τιμές σταθερές για έξι μήνες θα λάμβανε μια ετικέτα την οποία θα μπορούσε να τοποθετήσει στο παράθυρό του. Αυτό θα συνδυαζόταν με ένα σλόγκαν του τύπου: “Εάν θέλετε μια καλύτερη Αμερική, υποστηρίξτε τα καταστήματα που εμφανίζουν αυτό το έμβλημα”.

WIN

Η ιδέα δεν κατάφερε να ξεφύγει ποτέ από το τραπέζι του σχεδιασμού της. Η χρήση ενός συνδυασμού εθελοντισμού και ταυτόχρονης έκκλησης για αποφασιστική δράση φάνηκε παράλογη σε ορισμένους από τους συμβούλους του Φορντ. Απογοητευμένοι, στρατολόγησαν τη διαφημιστική εταιρεία Benton and Bowles, η οποία ήταν γνωστή για τη δημιουργία του Mr. Whipple, του φανταστικού παντοπώλη των διαφημίσεων της δεκαετίας του ‘70.

Κατέληξαν τελικά σε ένα “νικητήριο” σύνθημα, και το νικητήριο σε αυτή την περίπτωση είναι “κυριολεκτικό” και όχι μεταφορικό: Whip Inflation Now ή απλούστερα WIN. Στις 8 Οκτωβρίου 1974, ο Φορντ εκφώνησε μια ομιλία στην οποία χαρακτήρισε τον πληθωρισμό “Δημόσιο Εχθρό Νο1”, καλώντας επανειλημμένα στη συνέχεια σε “μαστίγωμά” του. Κάποια στιγμή έβγαλε μια χειροποίητη καρφίτσα με τα γράμματα “WIN” και την καρφίτσωσε στο πέτο του.

Δυστυχώς, η συμβουλή του Φορντ προς τους Αμερικανούς συνίστατο κατά βάση στο μότο “αγοράζετε λιγότερα, εξοικονομείτε περισσότερα”. Μια εβδομάδα αργότερα έδωσε μια ομιλία στην οποία παρότρυνε τους Αμερικανούς “να ψωνίζουν με σύνεση, να αναζητούν ευκαιρίες, να αγοράζουν το προϊόν χαμηλού κόστους μεταξύ των υπόλοιπων και, το πιο σημαντικό, να καυχιούνται ότι είναι κυνηγοί προσφορών”.

Η αρχική ανταπόκριση σε αυτούς τους ευσεβείς πόθους ήταν απροσδόκητα θετική. Σχεδόν 250.000 Αμερικανοί έγραψαν στον Λευκό Οίκο υποστηρίζοντας το πρόγραμμα. Μερικές εταιρείες αγκάλιασαν επίσης την ιδέα. Η Ringling Bros. και η Barnum & Bailey Circus πλησίασαν τον Λευκό Οίκο, ανυπομονώντας να κάνουν το WIN το θέμα του σόου τους εκείνης της χρονιάς.

Η ιδέα ενός ολόκληρου προγράμματος τσίρκου αφιερωμένου στον δείκτη τιμών καταναλωτή και τη στόχευση για τον πληθωρισμό, δυστυχώς, δεν υλοποιήθηκε.

Πολλοί στο υπουργικό συμβούλιο του Φορντ θεώρησαν ότι η καμπάνια WIN ήταν ένα περίεργο μείγμα. “Κάθε φορά που ερχόταν στο τραπέζι το ζήτημα του WIN, εμείς στο Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής κρύβαμε τα κεφάλια μας από αμηχανία”, δήλωσε αργότερα ο τότε υπουργός Οικονομικών Ουίλιαμ Σάιμον. Ο Άλαν Γκρίνσπαν, πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων του Φορντ, το περιέγραψε ως “το χειρότερο σημείο στη χάραξη οικονομικής πολιτικής στη θητεία της συγκεκριμένης κυβέρνησης”.

Ακόμη χειρότερα, ο Φορντ εφάρμοσε το μάντρα του “αγοράστε λιγότερα, εξοικονομήστε περισσότερα” στη στελέχωση του προγράμματος, το οποίο προσέλαβε όχι περισσότερους από δύο εθελοντές πλήρους απασχόλησης και δύο εργαζόμενους μερικής απασχόλησης. Ήταν τόσο κυριευμένοι από την πλημμύρα ενδιαφέροντος που δεν κατάφεραν ούτε καν να καταθέσουν στο δημόσιο ταμείο τις εθελοντικές δωρεές που στάλθηκαν για την ενίσχυση της προσπάθειας.

Ειλικρίνεια

Το μεγαλύτερο πρόβλημα απ’ όλα, ωστόσο, βρισκόταν στο γεγονός ότι ο Φορντ δεν ήταν απόλυτα ειλικρινής με τη χώρα. Ο πληθωρισμός δεν ήταν κάτι που θα μπορούσε να λυθεί με τη φύτευση ενός κήπου ή με τα ψώνια σε ένα μαγαζί. Υποδηλώνοντας ότι τέτοια ήπιας ισχύος μέτρα θα μπορούσαν να έχουν κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα, ο Φορντ υπονόμευσε την εμπιστοσύνη σε ολόκληρο το πρόγραμμα καταπολέμησης του πληθωρισμού της κυβέρνησής του.

Στην πραγματικότητα, εκείνο που σπάνια αναφέρεται στις περισσότερες αξιολογήσεις για την κατάρρευση του WIN είναι ότι ο Φορντ παρουσίασε ταυτόχρονα μια σειρά καλά επεξεργασμένων και “ζυγισμένων”, λεπτομερών προτάσεων πολιτικής: σημαντικές αλλαγές στην παραγωγή ενέργειας και στο ρυθμιστικό πλαίσιο, απορρύθμιση της νομοθεσίας για τις εξαγωγές σιτηρών, αλλαγές στον φορολογικό κώδικα και πλήθος άλλων μέτρων.

Αν και είναι συζητήσιμο εάν τα παραπάνω θα βοηθούσαν στον περιορισμό του πληθωρισμού, λίγες από τις προτάσεις του Φορντ κατάφεραν να φτάσουν να γίνουν νόμοι του ομοσπονδιακού κράτους, σε μεγάλο βαθμό επειδή ο πρόεδρος σπατάλησε μεγάλο μέρος του πολιτικού του κεφαλαίου σε μια κακοσχεδιασμένη, άστοχα εκτελεσμένη εκστρατεία δημοσίων σχέσεων.

Ως αποτέλεσμα, ο Φορντ δεν “τον μαστίγωσε καλά”, όπως τραγούδησε το synth-pop συγκρότημα Devo με αξέχαστο τρόπο στο τέλος εκείνης της δεκαετίας. Αντίθετα, ο πληθωρισμός “μαστίγωσε” τον τότε αρχηγό του αμερικανικού κράτους και την πολιτική του καριέρα.

Πηγή: BloombergOpinion