Η αδυναμία της Κύπρου να στραφεί στο φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, θέτει σε άμεσο κίνδυνο την επάρκεια της χώρας. Ο κίνδυνος είναι πλέον πραγματικός, αφού η ΑΗΚ έχει υποχρέωση να αποσύρει τους έξι ατμοστροβίλους του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού Δεκέλειας, που παράγουν περίπου το 25% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας των σταθμών.
Από την αρχή του 2022 η Κύπρος είχε υποχρέωση στη βάση δέσμευσης προς την Κομισιόν να αποσύρει τους σταθμούς, από τη στιγμή που οι μονάδες υπερέβησαν τα όρια λειτουργίας τους των 18.000 ωρών που δόθηκαν κατά παρέκκλιση από το 2010. Με βάση την παρέκκλιση που έλαβε η Κυπριακή Δημοκρατία στο πλαίσιο συμμόρφωσης με την οδηγία 2010/75/EE, που έχει ως στόχο τον περιορισμό των διαφόρων ρύπων, είχε τη δυνατότητα μέχρι το τέλος του 2023 να συνεχίσει να ρυπαίνει το περιβάλλον.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Περισσότερο Βασιλικό λιγότερη Δεκέλεια
Στην παρέκκλιση δόθηκαν, ωστόσο, η λειτουργία των μονάδων για 18.000 ώρες οι οποίες έχουν ξεπεραστεί στο τέλος του 2021, δύο χρόνια νωρίτερα από τη χρονική προθεσμία που δόθηκε. Το θέμα απασχόλησε πρόσφατη σύσκεψη στο Προεδρικό Μέγαρο υπό την προεδρία του Προέδρου Αναστασιάδη, με αντικείμενο την πορεία της ΑΗΚ στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον, με τη συμμετοχή υπουργών και υπηρεσιακών παραγόντων.
Σχεδόν σε όλες τις εκθέσεις που αφορούσαν το περιβάλλον, εθνικές και ευρωπαϊκές, γινόταν αναφορά στην παρέκκλιση για τις ατμοσφαιρικές εκπομπές, με την επισήμανση ότι η Κύπρος σκοπεύει να στραφεί στο φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Μια μετάβαση που δεν ήρθε ποτέ και πλέον αναμένεται η παρέμβαση της Κομισιόν που να καθιστά και επίσημα ακατάλληλο τον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό Δεκέλειας, για λόγους προστασίας της υγείας από τους ρύπους.
Η ΑΗΚ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εξαρτάται αποκλειστικά από τη χρήση μαζούτ. Οι τρεις μονάδες που διαθέτει έχουν συνολική εγκατεστημένη ισχύ 1.478 MW. Ο ηλεκτροπαραγωγός σταθμός Δεκέλειας, έχει εγκαταστημένη ισχύ 460 MW, εκ των οποίων τα 100 MW από μονάδες εσωτερικής καύσης και τα υπόλοιπα 360 MW από τη λειτουργία των 6 ρυπογόνων ατμοστρόβιλων. Αφαιρώντας τα 360 MW από τη συνολική ισχύ τότε η διαθέσιμη ισχύς φθάνει τα 1.118 MW. Σημειώνεται ότι οι μονάδες στη Δεκέλεια χρησιμοποιούν βαρύ μαζούτ μέγιστης περιεκτικότητας σε θείο 1%. Το διοξείδιο του θείου συγκεντρώνεται στα καυσαέρια κάθε μονάδας ατμοπαραγωγής και διοχετεύονται στην ατμόσφαιρα μέσω ξεχωριστών φουγάρων ύψους 100 μέτρων.
Περαιτέρω, τονίζεται ότι η άδεια βιομηχανικών εκπομπών για τον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό Δεκέλειας έχει λήξει στις 31/12/2020 και πλέον λειτουργεί χωρίς να τηρούνται οι όροι λειτουργίας. Συγκεκριμένα, στην άδεια αναφέρεται: «Οι έξι μονάδες ατμοπαραγωγής του Η/Σ Δεκέλειας στο σύνολό τους δύναται να λειτουργήσουν μέχρι 18.000 ώρες από την 1/1/2020 μέχρι την 31/12/2023 χωρίς να τηρούνται οι οριακές τιμές εκπομπής που περιλαμβάνονται στους περί βιομηχανικών εκπομπών (ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης) νόμους του 2013 και 2016, αλλά οι οριακές τιμές εκπομπής που περιλαμβάνονται στην παρούσα άδεια».
Στον περί Βιομηχανικών Εκπομπών (Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχος της Ρύπανσης) Νόμο του 2013 (184(I)/2013) γίνεται αναφορά στην παρέκκλιση περιορισμένης διάρκειας. Για τον σταθμό της ΑΗΚ στη Δεκέλεια αναφέρεται χαρακτηριστικά σε περίπτωση που στις 6 Ιανουαρίου 2011 μια εγκατάσταση καύσης αποτελούσε μέρος μικρού απομονωμένου συστήματος, αντιπροσώπευε τουλάχιστον το 35% του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια εντός του συστήματος αυτού και εξαιτίας των τεχνικών της χαρακτηριστικών αδυνατεί να συμμορφωθεί με τις οριακές τιμές εκπομπής, ο αριθμός των ωρών λειτουργίας που καθορίζεται στις 18.000, αρχίζοντας από την 1η Ιανουαρίου 2020 και τελειώνοντας την 31η Δεκεμβρίου 2023.
Σημειώνεται ότι και στην «Επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ 2019 για την Κύπρο», την οποία εξέδωσε η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 4 Απριλίου 2019, αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «οι βασικές προκλήσεις που προσδιορίστηκαν για τους βιομηχανικούς τομείς βάσει της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών, είναι οι εκπομπές οσμών από τον υψηλό αριθμό εγκαταστάσεων εκτροφής πουλερικών και χοίρων οι οποίες βρίσκονται συχνά πλησίον κατοικημένων περιοχών, καθώς και η ρύπανση από τη μονάδα βαρέος μαζούτ της Δεκέλειας. Στην τελευταία έχει χορηγηθεί παρέκκλιση για τις ατμοσφαιρικές εκπομπές της έως το τέλος του 2023. Η Κύπρος σκοπεύει να στραφεί στο φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, δεν είναι σαφές πότε θα πραγματοποιηθεί η εν λόγω μετάβαση».
