Αρκετές διαφορές επιχειρηματικού και όχι μόνο χαραχτήρα μετατρέπονται σε μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες. Αναγνωρίζοντας το δεδομένο αυτό, ότι οι δικαστικές διαδικασίες δεν είναι πάντοτε η πιο αποδοτική μέθοδος επίλυσης εμπορικών διαφόρων κρίθηκε αναγκαία η ίδρυση του Κυπριακού Κέντρου Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης, για το οποίο μίλα στο insider ο Πρόεδρος του Ανδρέας Μιχαηλίδης. Το κέντρο που ιδρύθηκε το 2010 εδρεύει στις εγκαταστάσεις του Κυπριακού Δικηγορικού Συλλόγου με έδρα τη Λευκωσία και ήταν παλιότερα γνωστό ως το Κυπριακό Διεθνές Κέντρο Διαιτησίας. Κύριος στόχος του είναι να προωθεί και να διευκολύνει την αποτελεσματική επίλυση διαφόρων σε όλη την Κύπρο και διεθνώς με διαιτησία και διαμεσολαβήσει με στόχο την παροχή ουδετερότητας της διαδικασίας, επιβολής του αποτελέσματος και εμπορικού απορρήτου στα εμπλεκόμενα μέρη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Χ. Πίστος: Από κοινού προώθηση της Κύπρου ως διεθνούς επιχειρηματικού κέντρου
Τι είναι το Κυπριακό Κέντρο Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης, ποια είναι η ιστορική του αναδρομή και ποιοι είναι οι συνοδοιπόροι σε αυτήν την πορεία;
To Κέντρο ιδρύθηκε το 2010 με την ονομασία “Κυπριακό Κέντρο Διεθνούς Διαιτησίας” κατόπιν πρωτοβουλίας μιας ομάδας προσώπων από διάφορους κλάδους η οποία περιλάμβανε δικηγόρους, επιχειρηματίες, οικονομολόγους, λογιστές κ.α., με επικεφαλής το δικηγόρο κ. Κώστα Τσιρίδη, ο οποίος ήταν ο πρώτος πρόεδρος του Κέντρου. Οι σκοποί του Κέντρου αρχικά ήταν η προώθηση και η ανάπτυξη της θεσμικής (institutional) διαιτησίας στην Κύπρο, η παροχή υπηρεσιών διαχείρισης διαιτητικών διαδικασιών και η διοργάνωση επιμορφωτικών/εκπαιδευτικών προγραμμάτων με αντικείμενο τη διαιτησία.
Μετά την θέσπιση του νόμου περί Ορισμένων Θεμάτων Διαμεσολάβησης σε Αστικές Διαφορές το 2012, το Κέντρο συμπεριέλαβε την παροχή υπηρεσιών αναφορικά με τη διαμεσολάβηση στους σκοπούς του και άλλαξε την ονομασία του σε “Κυπριακό Κέντρο Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης”. Από το 2020 το Κέντρο ανήκει και λειτουργεί υπό την αιγίδα του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου (ΠΔΣ) με σκοπό να αποτελέσει τον πυρήνα των προσπαθειών του ΠΔΣ για προώθηση της διαιτησίας, της διαμεσολάβησης και γενικά των εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών στην Κύπρο.
Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ
Ποια ήταν η αναγκαιότητα που οδήγησε στην δημιουργία του Κέντρου;
Είναι σημαντικό να έχουν στη διάθεση τους οι επιχειρηματίες επιλογές για την τον τρόπο με τον οποίο θα επιλύσουν τις διαφορές που αναπόφευκτα προκύπτουν από τη λειτουργία και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων.
Αναγνωρίζοντας ότι οι δικαστικές διαδικασίες δεν είναι πάντοτε η πιο αποδοτική μέθοδος επίλυσης εμπορικών διαφορών και ότι λίγα πράγματα προκαλούν μεγαλύτερο δέος και εκνευρισμό στους επιχειρηματίες από την εμπλοκή σε χρονοβόρες δικαστικές διαμάχες, η προώθηση της διαιτησίας με την οποία επιτυγχάνεται η έκδοση γρήγορης κατά κανόνα απόφασης κρίθηκε αναγκαία και επιβεβλημένη και οδήγησε στην ίδρυση του Κέντρου με σκοπό να παρέχονται υπηρεσίες και διευκολύνσεις για τη διεξαγωγή διαιτητικών διαδικασιών με στόχο την ταχεία και τελεσίδικη επίλυση εμπορικών κυρίως διαφορών.
Παρά το ότι η διαιτησία δεν είναι μια καινούργια μέθοδος επίλυσης διαφορών (στην Κύπρο ρυθμίζεται νομοθετικά εδώ και δεκαετίες μέσω του περί Διαιτησίας Νόμου, Κεφ. 4 και του περί Διεθνούς Εμπορικής Διαιτησίας Νόμου, Ν. 101/87) και είναι σχετικά διαδεδομένη σε συγκεκριμένους τομείς (π.χ. διαφορές που αφορούν τον κατασκευαστικό / οικοδομικό τομέα ή διαφορές που αφορούν τεχνικής φύσης θέματα) οι περισσότερες διαιτητικές διαδικασίες στην Κύπρο ήταν παραδοσιακά “ad hoc” διαιτησίες.
Αναγνωρίστηκε συνεπώς ή ανάγκη για τη δημιουργία ενός οργανισμού ο οποίος θα παρέχει υπηρεσίες διαχείρισης διαιτητικών διαδικασιών ούτως ώστε να υπάρχει η επιλογή της θεσμικής (institutional) διαιτησίας.
Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ
Ποια είναι η αποστολή και ποιο ρόλο αναμένουν οι δημιουργοί του να παίξει;
Αποστολή του Κέντρου είναι η παροχή στην Κύπρο υπηρεσιών διαιτησίας, διαμεσολάβησης και εξωδικαστικής εν γένει επίλυσης διαφορών, καθώς επίσης και η ενημέρωση, προβολή και προώθηση των θεσμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών με σκοπό την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη επίλυσή τους. Το Κέντρο στοχεύει επίσης στην παροχή υπηρεσιών επιμόρφωσης, εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης σε διαιτητές και διαμεσολαβητές καθώς και στη διοργάνωση ενημερωτικών δραστηριοτήτων με σκοπό την προώθηση και διάδοση της διαιτησίας και της διαμεσολάβησης.
Όπως όλοι πλέον γνωρίζουν το πρόβλημα της καθυστέρησης στην απονομή της δικαιοσύνης στη χώρα μας είναι τεράστιο. Στις πλείστες των περιπτώσεων μια πολιτική αγωγή χρειάζεται τουλάχιστον επτά χρόνια για να εκδικαστεί. Επίσης, ένα μεγάλο ποσοστό των αγωγών που καταχωρούνται στα Δικαστήρια καταλήγουν σε συμβιβασμό πριν την δίκη, πολλές φορές μετά από χρόνια προετοιμασίας και εξόδων, με αποτέλεσμα μεγάλα ποσά να δαπανώνται από επιχειρήσεις για την προετοιμασία για δίκες που δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ. Παρά το γεγονός αυτό οι εναλλακτικές μέθοδοι επίλυσης διαφορών οι οποίες θα βοηθούσαν στην επίλυση τους πολύ πιο γρήγορα, δεν χρησιμοποιούνται όσο θα έπρεπε από τον επιχειρηματικό κόσμο.
Είναι πεποίθηση μας ότι η εδραίωση του θεσμού της διαιτησίας στην Κύπρο και η δυνατότητα διεξαγωγής θεσμικής (institutional) διαιτησίας σε εξειδικευμένα διαιτητικά κέντρα για την επίλυση εμπορικών διαφορών, θα βοηθήσει στη λειτουργία και την ανάπτυξη της οικονομίας καθώς και στην αναβάθμιση της Κύπρου ως επενδυτικού προορισμού.
Σημειώνουμε όμως ότι δεν είναι όλες οι υποθέσεις κατάλληλες για παραπομπή σε διαιτησία ή διαμεσολάβηση και δεν διατηρούμε ψευδαισθήσεις ότι το Κέντρο μπορεί από μόνο του να αποσυμφορήσει τα δικαστήρια ή να επιλύσει το πρόβλημα της καθυστέρησης στην εκδίκαση των υποθέσεων από τα δικαστήρια. Πιστεύουμε όμως ότι, τουλάχιστο όσον αφορά τις εμπορικές διαφορές, με την υλοποίηση της μεταρρύθμισης των δικαστηρίων και ειδικά με τη σύσταση του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου, το Κέντρο μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο ούτως ώστε να παρέχεται στην Κύπρο ένα ευρύ φάσμα επιλογών για την επίλυση εμπορικών διαφορών.
Ποιες υπηρεσίες προσφέρει και σε ποιους;
Το Κέντρο προσφέρει υπηρεσίες διαχείρισης υποθέσεων διαιτησίας και διαμεσολάβησης σε διαφορές κυρίως εμπορικής φύσης που αφορούν τόσο εγχώριες όσο και διεθνείς εμπορικές σχέσεις. Οι υπηρεσίες του Κέντρου απευθύνονται κυρίως στην επιχειρηματική κοινότητα, χωρίς φυσικά να αποκλείονται οποιαδήποτε άλλα πρόσωπα από το να παραπέμψουν τη διαφορά τους σε διαιτησία ή διαμεσολάβηση στο Κέντρο.
Η διαιτησία είναι η μέθοδος επίλυσης διαφορών που περισσότερο ομοιάζει με την δικαστική διαδικασία. Έχει χαρακτήρα αντιδικίας και η απόφαση που εκδίδεται είναι δεσμευτική για τα μέρη και μπορεί να εκτελεστεί μέσω του δικαστηρίου. Ο ρόλος του Κέντρου είναι να παρέχει διοικητική υποστήριξη σε διαιτητικές διαδικασίες, η οποία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το διορισμό διαιτητών, την καταχώριση εγγράφων και την τήρηση των φακέλων των υποθέσεων, την αποστολή εγγράφων στα εμπλεκόμενα μέρη, την παρακολούθηση της προόδου των υποθέσεων, τη διαχείριση των οικονομικών θεμάτων που αφορούν μια διαιτητική διαδικασία καθώς και την διευθέτηση διαφόρων πρακτικών θεμάτων, όπως π.χ. η διευθέτηση χώρου για τη διεξαγωγή της διαιτησίας και η παροχή υπηρεσιών για την τήρηση πρακτικών καθώς και υπηρεσιών διερμηνείας / μετάφρασης.
Αντίστοιχες υπηρεσίες παρέχονται και για υποθέσεις τις οποίες τα μέρη παραπέμπουν σε διαμεσολάβηση. Η διαμεσολάβηση διαφέρει από την διαιτησία στο ότι το τρίτο ουδέτερο μέρος, ο διαμεσολαβητής, δεν επιβάλλει μία λύση ούτε εκδίδει οποιαδήποτε απόφαση. Ο ρόλος του διαμεσολαβητή είναι να βοηθήσει τα μέρη να καταλήξουν σε διευθέτηση της διαφοράς τους. Ουσιαστικά η διαμεσολάβηση είναι μια υποβοηθούμενη διαπραγμάτευση.
Ποιούς τομείς αφορούν συνήθως οι υποθέσεις που έχουν έρθει στο Κέντρο για διαιτησία και διαμεσολάβηση;
Οι υποθέσεις που έχουν παραπεμφθεί στο Κέντρο για διαιτησία αφορούν κυρίως εμπορικές διαφορές όπως απαιτήσεις για παράβαση σύμβασης αγοραπωλησίας μετοχών, απαιτήσεις στη βάση δανειακών συμβάσεων, διαφορές μεταξύ μετόχων καθώς και κάποιες υποθέσεις που αφορούν κατασκευαστικά έργα.
Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχουν έρθει στο Κέντρο υποθέσεις για διαμεσολάβηση. Πιστεύω ότι αυτό αντικατοπτρίζει τη γενικότερη εικόνα που επικρατεί στην Κύπρο σε σχέση με τη διαμεσολάβηση, δηλαδή το ότι ο θεσμός αυτός δεν έχει υποστηριχθεί και προωθηθεί στο βαθμό που χρειάζεται.
Ποιες είναι οι βασικές αρχές/ κανονισμοί που διέπουν την λειτουργία του Κέντρου και που βασίζονται;
Ως οργανισμός διαχείρισης υπηρεσιών διαιτησίας, το Κέντρο έχει υιοθετήσει τους Κανονισμούς Διαιτησίας της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για το Διεθνές Εμπορικό Δίκαιο – UNCITRAL.
Πιστεύω ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας για να διεξαχθεί μια διαιτητική διαδικασία με αποτελεσματικό τρόπο και για να εκδοθεί μια ορθή διαιτητική απόφαση είναι η επιλογή και διορισμός των κατάλληλων διαιτητών.
Η εμπιστοσύνη είναι κεντρικό στοιχείο της εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. Τα άτομα που επιλέγονται ως διαιτητές ή διαμεσολαβητές απαιτείται να ικανοποιούν κάποιες σημαντικές παραμέτρους όπως η αμεροληψία και η σωστή κατάρτιση. Το Κέντρο οφείλει να διασφαλίσει ότι τα άτομα που θα περιλαμβάνονται στα μητρώα του κατέχουν τα απαραίτητα προσόντα, γνώσεις και εμπειρία.
ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΚΑΙ Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ
Ποιους στόχους έχετε θέσει για το μέλλον του Κέντρου και αν θα επεκταθούν οι υπηρεσίες που προσφέρει;
Το Κέντρο στοχεύει στη συνεχή βελτίωση και αναβάθμιση των υπηρεσιών του ούτως ώστε να είναι σε θέση να προσφέρει τα κατάλληλα εργαλεία στην επιχειρηματική κοινότητα για επίλυση εμπορικών και άλλων διαφορών.
Πρώτος μας στόχος είναι φυσικά η αύξηση του αριθμού των υποθέσεων που παραπέμπονται στο Κέντρο για διαιτησία και το να ξεκινήσει να χρησιμοποιείται επιτέλους στην Κύπρο η διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Προς το σκοπό αυτό θα είναι ενεργότερη η συμμετοχή του Κέντρου στην προώθηση των εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών, όμως η καλύτερη διαφήμιση για το Κέντρο είναι να μένουν ευχαριστημένοι όσοι χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες του, είτε αυτοί είναι δικηγόροι είτε επιχειρηματίες ή οποιοιδήποτε άλλοι.
Μέσα στους άμεσους στόχους μας είναι επίσης και η συνεργασία με άλλα διαιτητικά κέντρα στο εξωτερικό και ήδη έχουμε ξεκινήσει επαφές προς αυτή την κατεύθυνση.
Όσον αφορά τις καθυστερημένες υποθέσεις που εκκρεμούν στα δικαστήρια (backlog) θα μπορούσε, κατόπιν συνεννόησης με το Ανώτατο Δικαστήριο και τον ΠΔΣ, να εξεταστεί κατά πόσο θα μπορούσαν να παραπεμφθούν στο Κέντρο κάποιες από αυτές τις υποθέσεις, νοουμένου φυσικά ότι είναι κατάλληλες για να επιλυθούν σε διαιτησία και ότι θα συμφωνήσουν οι διάδικοι.
Παρακολουθούμε όλες τις εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο αναφορικά με τις μεθόδους εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. Το παγκόσμιο επιχειρηματικό περιβάλλον είναι πολύπλοκο και ασταθές και η φύση των υποθέσεων μεταβάλλεται ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν. Παραδείγματα το τελευταίο διάστημα είναι οι διαφορές που έχουν προκύψει από εμπορικές συμφωνίες και σχέσεις που έχουν επηρεαστεί λόγω της πανδημίας όπως επίσης και λόγω των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι επιχειρήσεις στην Κύπρο έχουν πλέον στη διάθεση τους διάφορες μεθόδους επίλυσης διαφορών και θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να στραφούν προς αυτές. Σήμερα η διοίκηση μίας επιχείρησης μπορεί να αναλύσει την κάθε περίπτωση ώστε να βρει την πιο αποτελεσματική μέθοδο αντί να επιλέξει αυτόματα τα δικαστήρια.
Αναγνωρίζουμε ότι απαιτείται χρόνος και κόπος προκειμένου ένας νέος θεσμός να ριζώσει και να καμφθούν οι επιφυλάξεις που υπάρχουν, είμαστε όμως αισιόδοξοι ότι το Κέντρο θα εδραιωθεί ως ένας από τους πυλώνες της ανάπτυξης των θεσμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών στην Κύπρο.
