Η διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στο μικρό και απομονωμένο ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου είναι ένα κρίσιμο θέμα, που συχνά τυγχάνει δημόσιας συζήτησης, καθότι επηρεάζει την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς και τη λειτουργία και ανάπτυξη του ηλεκτρικού συστήματος.
Με βάση δημοσιογραφικές πληροφορίες και άλλη πληροφόρηση, η διείσδυση ΑΠΕ είναι επί του παρόντος της τάξης των 675 MW και μέχρι τέλος του χρόνου αναμένεται γύρω στα 800 MW. Σε τέτοια περίπτωση, η διείσδυση ΑΠΕ για το 2023, σε ετήσιο ποσοστό επί της καταναλισκόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, εκτιμάται ότι θα είναι της τάξης του 22% και συνεπώς η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος θα εξακολουθήσει να καθορίζεται κατά κύριο λόγο από το κόστος της συμβατικής παραγωγής.
Μολαταύτα, για σκοπούς πληρότητας στην ενημέρωση του Κύπριου καταναλωτή, στο πλαίσιο των επόμενων παραγράφων θα επιχειρηθεί η ανάλυση και η αξιολόγηση του τρόπου αποζημίωσης των Συστημάτων ΑΠΕ, καθώς και η επίδρασή του στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Σημειώνεται ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της αυξημένης διείσδυσης ΑΠΕ στη λειτουργία και ανάπτυξη του ηλεκτρικού συστήματος της Κύπρου θα αναπτυχθούν στο πλαίσιο επόμενης αρθρογραφίας.
Αποζημίωση ΑΠΕ από την ΑΗΚ Προμήθεια
Με την πρόσφατη Απόφαση της ΡΑΕΚ 112/2023, που έχει τεθεί σε ισχύ από την 01/05/2023, καθορίζεται ο τρόπος αποζημίωσης των Συστημάτων ΑΠΕ που είναι ενταγμένα σε Σχέδια Χορηγιών και Καθεστώτα Στήριξης και είναι συμβεβλημένα με την ΑΗΚ Προμήθεια ως ακολούθως:
“(α) Στις περιπτώσεις όπου το Κόστος Αποφυγής θερμικής παραγωγής της ΑΗΚ Παραγωγής, όπως αυτό υπολογίζεται με βάση τη Μεθοδολογία Υπολογισμού Αναπροσαρμογής Καυσίμων Βασικών Διατιμήσεων και Κόστους Αποφυγής Θερμικής Παραγωγής της ΑΗΚ Παραγωγής, είναι κάτω από τα 11 €σ/kWh, τότε η Τιμή Αγοράς από ΑΠΕ-Η θα ισούται με την εκάστοτε τιμή του εν λόγω Κόστους Αποφυγής θερμικής παραγωγής της ΑΗΚ Παραγωγής.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ξαλαφρώνει η ΑΗΚ από ακριβές ΑΠΕ με βούλα της ΡΑΕΚ
(β) Στις περιπτώσεις όπου το Κόστος Αποφυγής θερμικής παραγωγής της ΑΗΚ Παραγωγής, όπως αυτό υπολογίζεται με βάση τη Μεθοδολογία Υπολογισμού Αναπροσαρμογής Καυσίμων Βασικών Διατιμήσεων και Κόστους Αποφυγής Θερμικής Παραγωγής της ΑΗΚ Παραγωγής, υπερβαίνει τα 11 €σ/kWh, τότε η Τιμή Αγοράς από ΑΠΕ-Η θα ισούται με τη μέση τιμή Αγοράς από ΑΠΕ-Η της δεκαετίας 2013-2022, ήτοι Χαμηλής Τάσης στα 11€σ/kWh.“
Με βάση τα όσα αναφέρονται στην Απόφαση της ΡΑΕΚ και εφόσον το κόστος αποφυγής θα υπερβαίνει τα 11 €σ/kWh (που είναι και το επικρατέστερο σενάριο για τα επόμενα χρόνια), η αποζημίωση των Συστημάτων ΑΠΕ από την ΑΗΚ Προμήθεια διαμορφώνεται ως ακολούθως:
1. Συστήματα ΑΠΕ με εγγυημένη/καθορισμένη τιμή –~245 MW-
- Αιολικά Πάρκα «FIT» –158 MW-
Τα Αιολικά Πάρκα «FIT» θα αποζημιώνονται από την ΑΗΚ Προμήθεια με 11 €σ/kWh. Επιπλέον, θα λαμβάνουν ακόμα 5,6 €σ από το Ταμείο ΑΠΕ και ΕΞΕ, ώστε να επιτυγχάνεται η εγγυημένη τιμή, που για τα Αιολικά Πάρκα FIT ανέρχεται στα 16,6 €σ/kWh.
- ΦΒ Πάρκα «FIT» -~47 MW-
Τα ΦΒ Πάρκα «FIT» θα αποζημιώνονται από την ΑΗΚ Προμήθεια με 11 €σ/kWh. Επιπλέον θα λαμβάνουν συμπλήρωμα από το Ταμείο ΑΠΕ και ΕΞΕ, ώστε να επιτυγχάνεται η εγγυημένη τιμή, που για τα ΦΒ Πάρκα «FIT» των διαφόρων σχεδίων του Υπουργείου υπερβαίνει κατά πολύ τα 11 €σ/kWh.
- ΦΒ Πάρκα Μειοδοτικού Διαγωνισμού -~30 MW-
Τα ΦΒ Πάρκα Μειοδοτικού Διαγωνισμού θα συνεχίσουν να αποζημιώνονται από την ΑΗΚ Προμήθεια στη βάση της καθορισμένης τιμής που έχει προκύψει στο πλαίσιο του διαγωνισμού και είναι πιο κάτω από 11 €σ/kWh. Σημειώνεται σχετικά ότι η διαφορά του πλαφόν των 11 €σ/kWh και της καθορισμένης τιμής θα αποστέλλεται από την ΑΗΚ Προμήθεια στο Ταμείο ΑΠΕ και ΕΞΕ.
- Βιομάζα -~10 MW-
Τα Συστήματα Βιομάζας θα αποζημιώνονται από την ΑΗΚ Προμήθεια με 11 €σ/kWh. Επιπλέον θα λαμβάνουν συμπλήρωμα από το Ταμείο ΑΠΕ και ΕΞΕ, ώστε να επιτυγχάνεται η εγγυημένη τιμή, που για τα Συστήματα Βιομάζας με εγγυημένη τιμή των διαφόρων σχεδίων του Υπουργείου υπερβαίνει τα 11 €σ/kWh.
2. ΦΒ Πάρκα με τελική κατάληξη την ένταξη στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ) -~30 MW-
Τα ΦΒ Πάρκα με τελική κατάληξη την ένταξη στην ΑΑΗ, που είναι συμβεβλημένα με την ΑΗΚ Προμήθεια, θα αποζημιώνονται με 11 €σ/kWh.
3. ΦΒ Συστήματα «NET BILLING» –~35 MW-
Τα ΦΒ Συστήματα «NET BILLING» θα αποζημιώνονται από την ΑΗΚ Προμήθεια με 11 €σ/kWh για την εξαγωγή, ενώ για την εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα χρεώνονται με την τιμή της διατίμησης που ισχύει για την κάθε περίπτωση καταναλωτή. Στο τέλος της περιόδου απολογισμού θα γίνεται συμψηφισμός του ποσού εξαγωγής και εισαγωγής και ανάλογα θα χρεώνεται ή θα πιστώνεται στον καταναλωτή.
4. ΦΒ Συστήματα «NET METERING» –~175 MW-
Τα ΦΒ Συστήματα «NET METERING» δεν αποζημιώνονται με χρήματα, αλλά η ηλεκτρική ενέργεια συμψηφίζεται ποσοτικά. Συγκεκριμένα, στο τέλος της περιόδου απολογισμού γίνεται συμψηφισμός της ποσότητας εξαγωγής και εισαγωγής. Στην περίπτωση πλεονάσματος στην εξαγωγή, τότε η υπόλοιπη ενέργεια μεταφέρεται στην επόμενη περίοδο. Στην περίπτωση όμως πλεονάσματος της εισαγωγής, τότε η πλεονασματική ενέργεια χρεώνεται σύμφωνα με την οικιακή διατίμηση. Για την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας της εισαγωγής χρεώνονται τα τέλη διαχείρισης δικτύου και προμήθειας.
5. ΦΒ Πάρκα ενταγμένα στη Μεταβατική Ρύθμιση –~190 MW-
Τα ΦΒ Πάρκα που είναι ενταγμένα στη Μεταβατική Ρύθμιση για την Αγορά Ηλεκτρισμού και δεν αποζημιώνονται από την ΑΗΚ Προμήθεια, λειτουργούν στη βάση διμερών συμβολαίων μεταξύ ιδιωτών προμηθευτών και καταναλωτών. Συνήθως οι τιμές χρέωσης των καταναλωτών από τους προμηθευτές είναι κατά 10 – 15% χαμηλότερες από τις τιμές χρέωσης της ΑΗΚ Προμήθειας. Σημειώνεται σχετικά ότι στο τέλος της περιόδου απολογισμού γίνεται συμψηφισμός της συμβεβλημένης ποσότητας από ΑΠΕ και της καταναλωθείσας ηλεκτρικής ενέργειας. Στην περίπτωση που η παραχθείσα ενέργεια είναι μεγαλύτερη από τη συμβεβλημένη ποσότητα, τότε το πλεόνασμα αποζημιώνεται από την ΑΗΚ Προμήθεια με το κόστος αποφυγής. Σε αντίθετη περίπτωση, το έλλειμμα χρεώνεται στη Διατίμηση Χονδρικής.
Αξιολόγηση του τρόπου αποζημίωσης
Η Απόφαση της ΡΑΕΚ 112/2023 για επιβολή πλαφόν 11 €σ/kWh στην αποζημίωση Συστημάτων ΑΠΕ αφορά μόνο τα Συστήματα ΑΠΕ με εγγυημένη τιμή (245 MW), τα ΦΒ Πάρκα με τελική κατάληξη την ένταξη στην ΑΑΗ (που είναι συμβεβλημένα με την ΑΗΚ Προμήθεια -30 MW-) και τα ΦΒ Συστήματα NET BILLING (35 MW), που επί του παρόντος εκτιμάται ότι αποτελούν το 46% της διείσδυσης ΑΠΕ.
Ως αποτέλεσμα της επιβολής πλαφόν 11 €σ/kWh στην αποζημίωση αυτών των Συστημάτων ΑΠΕ από την ΑΗΚ Προμήθεια και λαμβάνοντας υπόψη ότι προηγουμένως η αποζημίωση βασιζόταν στο κόστος αποφυγής (~21 €σ/kWh), θα επέλθει μείωση στο τιμολόγιο της ΑΗΚ, που με βάση επίκαιρα δεδομένα (δηλαδή τιμή της kWh ~35 €σ) εκτιμάται ότι θα είναι της τάξης του ενός (1) €σ/kWh.
Μολαταύτα δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ότι τα Συστήματα ΑΠΕ με εγγυημένη τιμή (245 MW), εφόσον ισχύει η σύμβασή τους, θα συνεχίσουν να λαμβάνουν την εγγυημένη τιμή, αφού θα αποζημιώνονται με 11 €σ/kWh από την ΑΗΚ Προμήθεια και το συμπλήρωμα μέχρι την εγγυημένη τιμή θα καλύπτεται από το Ταμείο ΑΠΕ και ΕΞΕ.
Λαμβάνοντας υπόψη τα συμφραζόμενα της πρώτης παραγράφου, η Απόφαση της ΡΑΕΚ δεν αφορά τα ΦΒ Συστήματα «NET METERING» (175 MW) και τα ΦΒ Πάρκα της Μεταβατικής Ρύθμισης (190 MW), που επί του παρόντος εκτιμάται ότι αποτελούν το 54% της διείσδυσης ΑΠΕ και δεν επηρεάζουν άμεσα το τιμολόγιο της ΑΗΚ.
Σημειώνεται σχετικά ότι οι προμηθευτές που εκπροσωπούν τα ΦΒ Πάρκα της Μεταβατικής Ρύθμισης (190 MW), θα εξακολουθήσουν να έχουν τη δυνατότητα της διάθεσης της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας σε τιμές πολλαπλάσιες του πραγματικού κόστους της παραγωγής ΑΠΕ και συνεπώς θα συνεχίσουν να πραγματοποιούν υπερκέρδη. Πέραν τούτου, στην περίπτωση πλεονάσματος της παραγωγής των προμηθευτών σε σχέση με τη συμβεβλημένη ποσότητα, τότε αυτό το πλεόνασμα θα αποζημιώνεται από την ΑΗΚ Προμήθεια με το κόστος αποφυγής.
Συμπεράσματα για την αποζημείωση των ΑΠΕ
Με βάση τα όσα αναφέρονται στο σημερινό κείμενο, συμπεραίνονται τα ακόλουθα σε σχέση με την Απόφαση της ΡΑΕΚ 112/2023 και τον τρόπο αποζημίωσης των Συστημάτων ΑΠΕ:
- Η Απόφαση της ΡΑΕΚ δεν αφορά ΦΒ Πάρκα ενταγμένα στη Μεταβατική Ρύθμιση και ΦΒ «NET METERING», που αποτελούν περίπου το 54% της διείσδυσης ΑΠΕ.
- Δεν επηρεάζει στην ουσία την αποζημίωση της πλειοψηφίας των υπόλοιπων Συστημάτων ΑΠΕ «FIΤ» (~36% της διείσδυσης ΑΠΕ), αλλά τον τρόπο αποζημίωσής τους με την εμπλοκή του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞΕ.
- Τα μόνα που πραγματικά επηρεάζονται είναι τα ΦΒ «NET BILLING» και τα ΦΒ Πάρκα με τελική κατάληξη την ένταξη στην ΑΑΗ που είναι συμβεβλημένα με την ΑΗΚ Προμήθεια (~10% της διείσδυσης ΑΠΕ), τα οποία θα αποζημιώνονται για την παραγωγή τους με 11 €σ/kWh, αντί με κόστος αποφυγής.
- Η μείωση του τιμολογίου της ΑΗΚ -λόγω της απόφασης της ΡΑΕΚ- θα είναι της τάξης του ενός (1) €σ, που στην ουσία θα επιχορηγείται από τα αποθέματα του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞΕ.
- Τα ΦΒ Πάρκα της Μεταβατικής Ρύθμισης, στην οποία θα εντάσσεται η πλειοψηφία της περαιτέρω διείσδυσης ΑΠΕ, θα συνεχίσουν να πραγματοποιούν υπερκέρδη.
ΑΠΟΨΗ
Αναγκαία η επιβολή φορολογίας
Κατά την τεχνοκρατική μου αντίληψη, ο πιο απλός τρόπος για την αντιμετώπιση του προβλήματος των υπερκερδών των ΦΒ Πάρκων της Μεταβατικής Ρύθμισης είναι η επιβολή φορολογίας μέσω νομοθετικής ρύθμισης, όπως έχει γίνει στην Ελλάδα και προφανώς και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη βάση των προτροπών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η φορολογία των υπερκερδών θα μπορούσε στη συνέχεια να χρησιμοποιείται και για την επιχορήγηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος.
* Ηλεκτρολόγος μηχανικός, με πολυετή πείρα στη λειτουργία του Ηλεκτρικού Συστήματος
