Έντονες ανησυχίες και σοβαροί προβληματισμοί εκφράστηκαν κατά τη διάρκεια της χθεσινής συνεδρίας της κοινοβουλευτικής επιτροπής Περιβάλλοντος λόγω της δυσλειτουργίας της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ) και του Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), η οποία χωροθετείται στην κοινότητα Πεντάκωμο της επαρχίας Λεμεσού. Η μονάδα ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου λειτουργεί από τον Νοέμβριο 2017 για όλα τα μεικτά δημοτικά απόβλητα της επαρχίας Λεμεσού. Η εν λόγω μονάδα ξεκίνησε τη λειτουργία της παράλληλα με το κλείσιμο του ανεξέλεγκτου Χώρου Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ) στο Βατί Λεμεσού. Η σύμβαση υπογράφτηκε, τέσσερα χρόνια νωρίτερα, στις 6/3/2013 με το κόστος κατασκευής να ανέρχεται σε €42,6 εκατ. με συγχρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής της ΕΕ. Το ποσό της 10ετούς λειτουργίας της μονάδας ήταν €30,4 εκατ. Προς το σκοπό αυτό υπάρχει σοβαρός ο κίνδυνος η Κυπριακή Δημοκρατία να κληθεί να πληρώσει πρόστιμα εκατομμυρίων ευρώ στην ΕΕ. 

Μέσα από τη χθεσινή συζήτηση, η διαπίστωση περιγράφεται με τα λόγια ενός Λεμεσιανού βουλευτή, του Ανδρέα Καυκαλιά, εκ μέρους του ΑΚΕΛ, ο οποίος υπογράμμισε ότι το κεφάλαιο ΟΕΔΑ Πεντακώμου αποτελεί ένα μνημείο ανεπάρκειας και ανικανότητας του κράτους, το οποίο αδυνατεί να δώσει λύσεις σε ένα υπαρκτό πρόβλημα με μεγάλες επιπτώσεις για τον τόπο.

Σύμφωνα, μάλιστα με το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), η περίοδος προκήρυξης του διαγωνισμού και η περίοδος κατασκευής της Μονάδας τυγχάνει εξέτασης από την Υπηρεσία Καταπολέμησης Απάτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (OLAF).

Τα όσα ακούστηκαν θορύβησαν ακόμα περισσότερο παρά να καθησυχάσουν τις επηρεαζόμενες κοινότητες με τον Λευτέρη Φωκά, κοινοτάρχης Καλαβασού και πρόεδρο της Συντονιστικής Επιτροπής των εννέα κοινοτήτων της περιοχής να δηλώνει στον «Φ» ότι δεν τους μένει κάτι άλλο να κάνουν από το να ζητήσουν διάταγμα από το δικαστήριο για κλείσιμο του ΟΕΔΑ Πενακώμου. Την εισήγηση αυτή θα υποβάλει ενώπιον των άλλων κοινοτήτων για λήψη απόφασης, από τη στιγμή που κατά τη χθεσινή συνεδρία δεν τέθηκαν χρονοδιαγράμματα για επίλυση σωρεία προβλημάτων και η μονάδα εξακολουθεί να λειτουργεί χωρίς περιβαλλοντική έγκριση και χωρίς να παραληφθεί από το Συμβούλιο Εκμετάλλευσης Διάθεσης Αποβλήτων Λεμεσού. Σημειώνεται ότι βουλευτές εισηγήθηκαν να αναλάβει πρωτοβουλία ο γ.δ. του υπουργείου Γεωργίας, Ανδρέας Γρηγορίου, για επίλυση των προβλημάτων. Περαιτέρω, η Βουλή έδωσε προθεσμία μέχρι τον Σεπτέμβριο για να επανέλθει σε νέα συνεδρία για να διαφανεί κατά πόσο προχώρησε η επίλυση των προβλημάτων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Παρών στη συνεδρία και ο Γενικός Ελεγκτής, Οδυσσέας Μιχαηλίδης, ο οποίος επισήμανε την κατ’ επανάληψη μη συμμόρφωση του υφιστάμενου ανάδοχου με συμβατικές του υποχρεώσεις που αφορούσαν στη διαχείριση του παραγόμενου δευτερογενούς καυσίμου καθώς και την τραγική κατάσταση στην οποία αποδεδειγμένα βρισκόταν για αρκετό χρονικό διάστημα η μονάδα. Περαιτέρω, η Ελεγκτική Υπηρεσία εξέφρασε την έντονη διαφωνία της με τις επίμονες εισηγήσεις του υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για απευθείας ανάθεση της μελέτης και κατασκευής του νέου κυττάρου στον εν λόγω ανάδοχο, ενώ η περαιτέρω ολιγωρία που επέδειξε το ΤΑΥ στην προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού, είχε ως αποτέλεσμα, την υπογραφή σύμβασης με χρόνο αποπεράτωσης του έργου τούς 15 μήνες, λίγους μόλις μήνες πριν κορεσθεί το υφιστάμενο κύτταρο, και τον καθορισμό πρόνοιας για καταβολή πρόσθετης πληρωμής στον ανάδοχο προκειμένου να συμπληρώσει το έργο νωρίτερα από τον συμβατικό χρόνο αποπεράτωσής του, πρόνοια η οποία κάθε άλλο παρά εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον. Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης ανέδειξε το γεγονός των διαχρονικών αστοχιών στην μονάδα από υπουργείο Εσωτερικών, τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και τμήμα Περιβάλλοντος. Το ΤΑΥ σύμφωνα με τον κ. Μιχαηλίδη έδωσε €3,9 εκατ. στον ανάδοχο χωρίς να διασφαλίσει ότι η μονάδα θα λειτουργήσει σωστά.

Το μήνυμα που στάλθηκε από τους παρευρισκόμενους και ιδιαίτερα τις επηρεαζόμενες γειτνιάζουσες κοινότητες, είναι ότι η εγκατάσταση λειτουργεί με τρόπο που δημιουργεί σοβαρά προβλήματα, και επομένως η δυσλειτουργία της μονάδας ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου πρέπει να προβληματίσει σοβαρά το υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, καθώς και το τμήμα Περιβάλλοντος και το τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι το εν λόγω έργο συγχρηματοδοτήθηκε από το Ταμείο Συνοχής και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κύπρο, η συνέχιση της σοβαρής δυσλειτουργίας της μονάδας ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου έχει ήδη οδηγήσει στην εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε μία νέα διαδικασία παράβασης που αφορά τον τομέα διαχείρισης αποβλήτων, μετά την καταδικαστική απόφαση του δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά Κυπριακής Δημοκρατίας για την υγειονομική ταφή αποβλήτων.

Η νέα διαδικασία παράβασης αφορά την κακή εφαρμογή της Οδηγίας για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων που θεσπίζει πρότυπα για τους χώρους υγειονομικής ταφής, με σκοπό την αποφυγή των δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία του ανθρώπου, στο νερό, στο έδαφος και στον αέρα.

Σοβαρά τα προβλήματα δυσλειτουργίας της μονάδας

Τα σοβαρότατα προβλήματα δυσλειτουργίας της μονάδας ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου καταγράφονται και αναλύονται σε σειρά επιστολών και τοποθετήσεων της Ομοσπονδίας Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ). Αυτά είναι:

> Η επεξεργασία των αποβλήτων δεν είναι ικανοποιητική και δεν τηρείται η βέλτιστη διαθέσιμη τεχνική.

> Τα υπολείμματα της επεξεργασίας αποτελούν τον μεγαλύτερο όγκο των αποβλήτων.

> Δεν τηρούνται διαδικασίες χαρακτηρισμού και προαποδοχής αποβλήτων, καθώς και διαδικασίες αποδοχής αποβλήτων.

> Ο φορέας εκμετάλλευσης δεν προχώρησε σε διορθωτικές ενέργειες και δεν κατέστη δυνατή η αδειοδότησή της εγκατάστασης.

> Παράγονται αυξημένες ποσότητες στραγγισμάτων που πρέπει να τύχουν επεξεργασίας και διάθεσης με αυξημένες ανάγκες σε ενέργεια.

> Παράγονται αέρια από τον χώρο ταφής, τα οποία δεν τυγχάνουν επεξεργασίας και χρήσης κατά παράβαση των όρων αδειοδότησης.

> Ο XYTY έχει πληρωθεί σε σημείο που θα απαιτηθεί νέος χώρος σύντομα, ως αποτέλεσμα της μη αποτελεσματικής χρήσης των πόρων.

> Δεν παράγεται βιοαέριο από την αναερόβια χώνευση και επομένως δεν γίνεται αποδοτική χρήση των πόρων.

> Η λειτουργία της εγκατάστασης δεν συνάδει με το άρθρο 19 της Οδηγίας για τα απόβλητα, αφού τα απόβλητα δεν υποβάλλονται σε εργασίες προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση ή άλλες εργασίες ανάκτησης.

> Η εγκατάσταση λειτουργεί με τρόπο που δημιουργεί σοβαρή οχληρία, δηλαδή έντονη όχληση από οσμές.

> Η εγκατάσταση δεν τυγχάνει ικανοποιητικής συντήρησης του εξοπλισμού και δεν διασφαλίζει την ομαλή λειτουργία του, κατά παράβαση της υποχρέωσης για ετοιμότητα και ανταπόκριση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

> Λόγω των παραβάσεων που παρατηρούνται, δεν διασφαλίζονται οι διατάξεις των περί Αποβλήτων Νόμων.

> Η μονάδα δεν λειτουργεί σύμφωνα με την περιγραφή του έργου και τους όρους της περιβαλλοντικής έγκρισης.

> Η εγκατάσταση δεν εξασφαλίζει τη συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία, κατά παράβαση της υποχρέωσης που περιλαμβάνεται στο σχέδιο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης.

> Η επεξεργασία αποβλήτων στην εγκατάσταση βρίσκεται σε αντίθεση τόσο με τους στόχους, όσο και με τα μέτρα της Στρατηγικής Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2015-2021.

> Εκ των πραγμάτων, η επεξεργασία αποβλήτων στην εγκατάσταση βρίσκεται σε αντίθεση τόσο με τους στόχους, όσο και με τα μέτρα της Στρατηγικής Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2022-2028, καθιστώντας την υλοποίηση των στόχων και των μέτρων της εν λόγω αναθεωρημένης στρατηγικής δύσκολη, εάν όχι ανέφικτη.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Δεν πείθουν κανένα

Η μονάδα ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου χωροθετείται σε απόσταση περίπου 650 μέτρων από την προτεινόμενη περιοχή μετεγκατάστασης τριών εργοστασίων παραγωγής ασφαλτικού σκυροδέματος στα διοικητικά όρια της κοινότητας Καλαβασού, στην επαρχία Λάρνακας. Η συντονιστική επιτροπή των εννέα κοινοτήτων, διαφωνεί με την απόφαση του προηγούμενου Υπουργικού Συμβουλίου και αναμένει συνάντηση με τον νέο Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να εκφράσει τις επιφυλάξεις της. Και πολύ καλά κάνει. Γιατί πώς είναι δυνατό το κράτος να διασφαλίσει την ορθή λειτουργία τριών ιδιωτικών εργοστασίων παραγωγής ασφαλτικού σκυροδέματος, ενόσω για μία ολόκληρη πενταετία και βάλε, δεν κατάφερε να διασφαλίσει την ορθή λειτουργία της δημόσιας μονάδας ΟΕΔΑ και ΧΥΤΥ Πεντακώμου στην ίδια περιοχή.