Κάθε φορά που πλησιάζει η ώρα για συγχρονισμό των δεικτών του ρολογιού με τη θερινή ή τη χειμερινή ώρα ξαναμπαίνει στην επικαιρότητα το ερώτημα: «Πότε θα τελειώσουν οι εποχικές αλλαγές της ώρας;».
Πριν μερικά χρόνια δημοσιεύτηκε η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για από κοινού τερματισμό των εποχικών αλλαγών της ώρας σε ολόκληρη την ΕΕ. Συγκεκριμένα η πρόταση αυτή παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2018 μετά από δημόσια διαβούλευση στην οποία η συντριπτική πλειοψηφία των 4,6 εκατομμυρίων ευρωπαίων πολιτών που συμμετείχαν ζήτησε να τερματιστεί η πρακτική αυτή. Στη συνέχεια, η πρόταση σφραγίστηκε από τους ευρωβουλευτές το πρώτο εξάμηνο του 2019. Από τότε πέρασε καιρός και η πρόταση μπήκε προσωρινά στο ράφι ή θυσιαστικέ στα πιο «υπαρξιακά» προβλήματα που έκαναν ομαδικά την εμφάνιση τους, Brexit, Covid -19 και τέλος ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Ιστορική αναδρομή
Η αλλαγή της ώρας, όπου τα ρολόγια πάνε μία ώρα μπροστά στις αρχές της άνοιξης και μία ώρα πίσω το φθινόπωρο, εισήχθη για πρώτη φορά στην Ευρώπη το 1916, όταν η Γερμανία, τότε ακόμη σε πόλεμο, προσπαθούσε να μειώσει την κατανάλωση άνθρακα. Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τα εργοστάσια όπλων της. Οι περισσότερες γειτονικές χώρες, καθώς και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η Αυστραλία, ακολούθησαν το παράδειγμά των Γερμανών.
Η πρακτική αυτή εγκαταλείφθηκε ως επί το πλείστον στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά επανήλθε τη δεκαετία του 1970 λόγω της τότε κρίσης του πετρελαίου, σε μια ανανεωμένη προσπάθεια να μειωθεί η ανάγκη για τεχνητό φως και συνεπώς η χρήση ενέργειας.
Πλέον όμως η τεχνολογική εξέλιξη έχει υπερκεράσει τα οφέλη της αλλαγής της ώρας αναφορικά με την κατανάλωση της ενέργειας. Στον αντίποδα, πληθαίνουν τα στοιχεία ότι η αλλαγή της ώρας έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει επειδή το «κοινωνικό μας ρολόι», δηλαδή το χρονοδιάγραμμα με το οποίο λειτουργούν οι κοινωνίες μας, και τα εσωτερικά μας ρολόγια, είναι ως επί το πλείστον ευθυγραμμισμένα με τον ήλιο. Σε όλο τον κόσμο, αρκετές χώρες, όπως η Αργεντινή, η Τυνησία, η Αίγυπτος, η Τουρκία, η Ρωσία και η Αρμενία, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τις εποχιακές αλλαγές ώρας.
Πολιτικός ο ευρωπαϊκός χρόνος
Αλλά ο τερματισμός της πρακτικής αυτής δεν είναι εύκολος και απαιτεί πολλές αποφάσεις στο υψηλότερο επίπεδο, επειδή ο ευρωπαϊκός χρόνος είναι πολύ πολιτικός.
Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν τρεις ζώνες ώρας στην Ευρώπη με τη συντριπτική πλειονότητα των χωρών να χρησιμοποιούν την Ώρα Κεντρικής Ευρώπης ως πρότυπο. Άλλες 10 χώρες χρησιμοποιούν την Ώρα Ανατολικής Ευρώπης και τρεις χρησιμοποιούν την Ώρα Δυτικής Ευρώπης.
Η λογική προστάζει πως οι χρονικές ζώνες πρέπει να ρυθμίζονται με βάση τους μεσημβρινούς.
Που βρισκόμαστε
Τώρα το ερώτημα είναι ξανά στο τραπέζι και οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να το λύσουν μεταξύ τους, σύμφωνα με ρεπορταζ του Euronews.
«Εναπόκειται στα κράτη μέλη να καθορίσουν τη νόμιμη ώρα που επιθυμούν να υποβάλουν αίτηση, καθώς τα αποτελέσματα αυτής της επιλογής είναι πιθανό να εξαρτηθούν από τη γεωγραφική κατάσταση της χώρας», δήλωσε αξιωματούχος της Κομισιόν.
«Ως εκ τούτου, κάθε κράτος μέλος βρίσκεται στην καλύτερη θέση να προβεί σε αυτήν την αξιολόγηση, λαμβάνοντας υπόψη τα πιθανά σενάρια για την επιλογή μόνιμης νόμιμης ώρας, τις επιπτώσεις τους, τα αποτελέσματα των εθνικών διαλόγων και διαβουλεύσεων με άλλα κράτη μέλη», πρόσθεσε η ίδια αξιωματούχος.
Ωστόσο, οι ευρωβουλευτές ήθελαν η Επιτροπή να το κάνει αυτό, να δει τον χάρτη και να καταλήξει σε μια πρόταση προκειμένου να επιταχυνθούν και να διευκολυνθούν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών μελών. Ζητώντας ουσιαστικά από την Κομισιόν να βολιδοσκοπήσει αν χώρες της ΕΕ τείνουν να τηρήσουν τη χειμερινή ώρα ή αν θα επιλέξουν τη θερινή ώρα. Επίσης ο συντονισμός είναι απαραίτητος για να διασφαλιστεί ότι οι άμεσοι γείτονες που μοιράζονται τους ίδιους μεσημβρινούς επιλέγουν την ίδια ώρα και, ως εκ τούτου, αποφεύγεται ένα συνονθύλευμα ζωνών ώρας, ώστε να είναι λίγο-πολύ ταξινομημένο με τρόπο που να φαίνεται ομοιογενής, που να μην διαταράσσει την αγορά και το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών.
Η πιο προβληματική περίπτωση είναι αυτή της Ιρλανδίας. Κανείς δεν θα ήθελε να χωριστεί το νησί της Ιρλανδίας σε δύο διαφορετικές ζώνες ώρας. «Πιθανότατα εδώ η Ιρλανδία θα πρέπει να λάβει μια πολιτική απόφαση και απλώς να αποφασίσει να παραμείνει στην ίδια ζώνη με το Ηνωμένο Βασίλειο για να διατηρήσει την ενότητα του νησιού» αναφέρει η Ariadna Guell, συντονίστρια της Βαρκελώνης Time Use Initiative for a Healthy Society.
Πότε θα δώσουμε τέλος στην αλλαγή της ώρας;
Για να επαναληφθούν οι συζητήσεις, το θέμα πρέπει να τεθεί στην ημερήσια διάταξη από τη χώρα που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η τελευταία φορά που συζητήθηκε το θέμα ήταν κατά τη διάρκεια της φινλανδικής προεδρίας το δεύτερο εξάμηνο του 2019.
Εάν συμβεί αυτό, τότε η αλλαγή της ώρας θα μπορούσε να καταργηθεί το 2025, καθώς πιθανότατα θα απαιτηθεί μια περίοδος ενός έως δύο ετών μετά από μια συμφωνία για να διασφαλιστεί ότι οι υπηρεσίες μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων των τρένων και των πτήσεων, μπορούν να προσαρμόσουν τα ωράρια τους.
Πάντως τα ρεπορτάζ των διεθνών μέσων δείχνουν απρόθυμη την Σουηδία, που αναλαμβάνει την προεδρία, να επαναφέρει στο τραπέζι το θέμα.
