Παρακολουθούμε με πολύ ενδιαφέρον και έγνοια τα τεκτενόμενα σε σχέση με το ζήτημα επάρκειας ηλεκτρισμού, που συζητείται τις τελευταίες μέρες και τις κάτω από την πίεση αποφάσεις για υψηλές κεφαλαιουχικές επενδύσεις στον όντως γηρασμένο σταθμό στη Δεκέλεια.

Το ΕΤΕΚ δεν έχει τα πλήρη δεδομένα και συνεπώς δεν μπορεί να τοποθετηθεί επί λεπτομερειών. Παρόλα αυτά, θεωρούμε υποχρέωση μας να ενημερώσουμε το ευρύ κοινό αλλά και αυτούς που έχουν ευθύνη για να ληφθούν αποφάσεις, για τα εξής:

Λόγω του μικρού και απομονωμένου ηλεκτρικού συστήματος, της απουσίας βαριάς βιομηχανίας αλλά και των κλιματολογικών συνθηκών, έχουμε δυστυχώς το φαινόμενο η μέγιστη ζήτηση ηλεκτρικής ισχύος να παρουσιάζεται μόνο για λίγες ημέρες τον χρόνο και δοκιμάζει τις αντοχές του συστήματος, όπως έγινε τις μέρες που πέρασαν.

Είναι γνωστό ότι το κόστος συμβατικής παραγωγής μιας επιπρόσθετης κιλοβατώρας σε περιόδους αιχμής, δηλαδή κατά τα διαστήματα υψηλής ζήτησης κοστίζει υπερπολλαπλάσια από την παραγωγή μια ηλεκτρικής κιλοβατώρας στις υπολοιπές περιόδους. Εάν δε, η παραγωγή αυτής της επιπρόσθετης κιλοβατώρας απαιτεί και νέες  δαπανηρές κεφαλαιουχικές επενδύσεις, τότε τα πραγματα γίνονται ακόμη χειρότερα. Σημειώνεται πως, όπως έχουν σήμερα τα πραγματα λόγω του προφίλ κατανάλωσης της Κύπρου, η συμβατική παραγωγή που θα είναι κατά το μεγαλύτερο χρόνο ανενεργή θα αυξάνεται.  

Το ζήτημα της κεντρικής αποθήκευσης ως μέρος του δικτύου έχει δρομολογηθεί και δεν θα σχολιαστεί περαιτέρω. Εκείνο που φαίνεται να λείπει παντελώς από τον δημόσιο διάλογο είναι μέτρα τα οποία μπορεί να αφορούν κίνητρα, αντικίνητρα ή και υποχρεωτικές ρυθμίσεις, με τα οποία να εξομαλύνονται ή και μετατοπίζονται χρονικά τα φορτία ή η ζήτηση κατά τις περιόδους αιχμής. Αυτό που ονομάζουμε Ευελιξία του Δικτύου.

Τέτοια μέτρα θα μπορούσαν να ήταν:

(α) η μετά από μελέτη και κεντρικές οδηγίες μεταπόπιση φορτίων μεγάλων καταναλωτών δημοσίου δικαίου, π.χ τα νοσοκομεία. Επίσης, σχεδιασμός κινήτρων και αντικινήτρων για να μετατοπιστούν φορτία ψύξης προς τις βραδινές ώρες (τεχνικές όπως οι παγολεκάνες) στον ξενοδοχειακό τομεα το καλοκαίρι, ή φορτία θέρμανσης ενωρίτερα το χείμώνα. Ο οδικός  φωτισμός, οι αφαλατώσεις μπορούν και αυτά να συμβάλουν στο θέμα της διαχείρισης της ζήτησης. Επίσης, θα πρέπει να ξαναδούμε με προσοχή και να εξαντλήσουμε περιθώρια μικροπαραγωγής σε κρατικά κτήρια ή μεγάλους εμπορικούς καταναλωτές.

(β) αξιοποίηση της τιμολογιακής πολιτικής ως μέσο για μετατόπιση της ζήτησης. Παλαιότερα υπήρχε ειδική ταρίφα για να κατευθύνει καταναλωτές να μειώσουν τη μη απαραίτητη ζήτηση σε περιόδους αιχμής. Δυστυχώς καταργήθηκε… Είναι καιρός να ξανασυζητηθεί η χρησιμότητα μιας τέτοιας προσέγγισης…

(γ) αυστηρή και “εξυπνη” διαχείριση ηλεκτρικών οχημάτων και εν ανάγκη ρυθμίσεων ώστε να μην φορτίζονται σε ώρες αιχμής. Πλέον, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μπορεί να λειτουργήσουν για αποθήκευση ενέργειας σε περιόδους υψηλής παραγωγής ΑΠΕ, περιοριζοντας και τις αποκοπές, αλλά επίσης μπορούν να βοήθησουν το δίκτυο σε περιόδους αιχμής, λειτουργώντας αμφιδρομα.

(γ) βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας σε επιχειρήσεις μεταποίησης, με ιδιαίτερη εστίαση στη μείωση των φορτίων αιχμής και

(δ) προφανώς, μέτρα που να σπρώξουν στην εγκατάσταση αποθηκευσης σε οικιστικές μονάδες ή άλλους καταναλωτές μετά τον μετρητή…

Ενεργειακή απόδοση

Αφήνουμε τελευταία τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης, τόσο στη βιομηχανία όσο και στον κτηριακό τομέα. Προμετωπίδα θα μπορούσε να ήταν μια συγκροτημένη πολιτική για τον περιορισμό της ανάγκης ψύξης στα κτήρια, π.χ μέσω προγραμμάτων ηλιοπροστασίας κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Μια τέτοια πρόταση του ΕΤΕΚ για την στοχευμένη ενεργειακή αναβάθμιση όλων των δημόσιων σχολείων ακόμη συζητείται.

Εν κατακλείδι, θέλουμε για μια ακόμη φορά να σημειώσουμε ότι τα θέματα ενέργειας είναι πολύ σημαντικά. Ο ηλεκτρισμός είναι ο σημαντικότερος συντελεστής κόστους για σχεδόν όλα τα προϊόντα και αγαθά που παράγουμε ή καταναλώνουμε και η τιμή του ή η υψηλή τιμή του, καλύτερα, ασκεί αλυσιδωτές επιδράσεις και έντονες πληθωριστικές πιέσεις σε όλα τα προϊόντα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διαβρώνεται η ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας, από τη μία, και να πιέζονται τα εισοδήματα της μεσαίας και χαμηλής τάξης συμπατριωτών μας, από την άλλη.

Συνεπώς, το θέμα του κόστους/τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ πιο σημαντικό θέμα και μεγαλύτερο από ειδικά οργανωμένα ενδιαφέροντα ομάδας επιχειρηματιών ή πολιτών και θα πρέπει να εξαντλούνται όλες οι εναλλακτικές πριν πάμε σε μέτρα που θα αυξάνουν και άλλο το κόστος.

Peak Shaving και μεσοσταθμικό κόστος

Σε ό,τι αφορά το προκείμενο, είναι ξεκάθαρο ότι η λήψη μέτρων εξομάλυνσης των φορτίων αιχμής (peak shaving) θα μειώσει το μεσοσταθμικό κόστος συμβατικής παραγωγής, στο οποίο αποζημιώνονται οι εμπορικές ΑΠΕ, οι οποίες τα χρόνια που πέρασαν έκαναν υπερκέρδη.

Επίσης και ίσως πιο σημαντικό, θα περιοριστούν οι πρόσθετες κεφαλαιουχικές δαπάνες για μηχανές οι οποίες θα είναι κατά κανόνα ανενεργές. Τέλος, η μετατόπιση της ζήτησης συμβάλλει κάπως και στη μείωση των αποκοπών.

Καταληκτικά, απαιτείται ολιστικός και μακροχρόνιος σχεδιασμός, συλλογικότητα π.χ μέσω ενός Συμβουλίου Ενεργειακής Στρατηγικής και αποφασιστικότητα. Τέλος, η λήψη αποφάσεων οφείλει να είναι τεκμηριωμένη, να εξαντλεί άλλες εναλλακτικές και να εξυπηρετεί το συμφέρον των πολλών.

* Πρόεδρος ΕΤΕΚ