Ο συνδικαλισμός είναι η οργανωμένη προσπάθεια των εργαζομένων να προστατεύσουν και να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους, μέσα από τη συλλογική οργάνωση και δράση. Είναι η απάντηση των εργαζομένων για να διεκδικήσουν καλύτερες συνθήκες εργασίας, κόντρα στην ανισότητα και την εκμετάλλευση, ένας μηχανισμός που γεννήθηκε από την ανάγκη των πολλών να υπερασπιστούν την αξιοπρέπεια τους απέναντι στη δύναμη του κεφαλαίου. Δεν πρόκειται απλώς για έναν οργανισμό ή ένα θεσμό – ο συνδικαλισμός είναι η δύναμη που κινητοποιεί τους εργαζομένους, η φωνή τους και το μέσο που τους δίνει τη δυνατότητα να σταθούν ισότιμα απέναντι στην εργοδοσία.

Στην καρδιά του συνδικαλισμού βρίσκεται η αρχή ότι η εργασία δεν είναι απλώς ένας τρόπος επιβίωσης, αλλά η βασική πηγή δημιουργίας αξίας. Οι εργαζόμενοι, μέσα από την εργασία τους, παράγουν τον πλούτο της κοινωνίας, αλλά συχνά μένουν στο περιθώριο, ενώ οι καρποί του μόχθου τους πηγαίνουν στα χέρια λίγων. Εδώ ακριβώς παρεμβαίνει ο συνδικαλισμός, για να μπορούν οι εργαζόμενοι από καλύτερη αφετηρία να διεκδικήσουν βελτιωμένες συνθήκες εργασίας και ευημερίας για όλους. Δεν είναι μόνο εργαλείο για διαπραγμάτευση μισθών ή ωραρίων, αλλά ένας ευρύτερος αγώνας που συνδέεται και με την πάλη για κοινωνική ισότητα.

Οι συντεχνίες είναι οι δομές μέσα από τις οποίες υλοποιείται αυτή η συλλογική δράση. Η ΠΣΕ – ΠΕΟ (Παγκύπρια Συντεχνιακή Επιτροπή, αρχικά – Παγκύπρια Εργατική Ομοσπονδία, μετέπειτα) υπήρξε ο πρωτοπόρος φορέας της εργατικής οργάνωσης από την ίδρυσή της, το 1941. Με δράση που ξεπερνά τις οκτώ δεκαετίες, η ΠΕΟ έχει αναδειχθεί ως το κεντρικό στήριγμα των εργαζομένων, παλεύοντας για καλύτερες συνθήκες ζωής και εργασίας.

Οι συντεχνίες που υπάγονται στην ΠΕΟ λειτουργούν ως οι συλλογικές φωνές των εργαζομένων σε διαφορετικούς κλάδους, οργανώνοντας διαπραγματεύσεις, διεκδικώντας συλλογικές συμβάσεις και υπερασπίζοντας τα δικαιώματα των μελών τους.

Συλλογικό δίχτυ προστασίας

Οι συλλογικές συμβάσεις είναι ένα από τα βασικότερα εργαλεία του συνδικαλισμού. Είναι οι συμφωνίες που καθορίζουν τους όρους εργασίας: από τους μισθούς και τα ωράρια, μέχρι την ασφάλιση και τις άδειες. Σε μια κοινωνία που η εργοδοσία κατέχει τη δύναμη να επιβάλει τους όρους της, οι συλλογικές συμβάσεις προστατεύουν τους εργαζομένους από την εκμετάλλευση, διασφαλίζοντας την  αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα του κάθε εργαζόμενου.

Παρόλα αυτά, στην Κύπρο η νομική κατοχύρωση των συλλογικών συμβάσεων παραμένει ζητούμενο. Αυτό αφήνει πολλούς εργαζομένους εκτεθειμένους σε αυθαιρεσίες, καθιστώντας ακόμα πιο αναγκαία τη συμμετοχή τους στα συνδικάτα.

Απεργία – εργαλείο αγώνα

Η απεργία είναι η κορυφαία μορφή δράσης του συνδικαλισμού. Είναι το μέσο που δίνει στους εργαζομένους τη δυνατότητα να σταματήσουν την παραγωγή και να αναδείξουν τη σημασία της εργασίας τους. Χωρίς την εργασία, ο πλούτος δεν μπορεί να παραχθεί. Πρόσφατες κινητοποιήσεις, όπως η απεργία στον κλάδο του σκυροδέματος, απέδειξαν ότι η ενότητα και η συλλογική δράση μπορούν να επιφέρουν πραγματική αλλαγή, βελτιώνοντας τους όρους εργασίας και εξασφαλίζοντας δικαιότερες συνθήκες. Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα, ήταν οι απεργίες των εκπαιδευτικών στην Κύπρο το 2018.

Σε μια εποχή που η εργασία γίνεται όλο και πιο επισφαλής, με χαμηλούς μισθούς, ευέλικτες μορφές απασχόλησης και ανεπαρκή προστασία, ο συνδικαλισμός είναι πιο αναγκαίος από ποτέ. Η τηλεργασία και η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου οι εργαζόμενοι βρίσκονται αντιμέτωποι με νέες προκλήσεις. Οι συντεχνίες καλούνται να ανταποκριθούν σε αυτές τις συνθήκες, οργανώνοντας τους εργαζομένους και προωθώντας λύσεις που να εξασφαλίζουν κοινωνική και εργασιακή δικαιοσύνη. Η νέα γενιά εργαζομένων διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Οι νέοι είναι αυτοί που βιώνουν τις πιο δύσκολες συνθήκες, με επισφαλείς θέσεις εργασίας και χαμηλές αποδοχές. Ταυτόχρονα, είναι αυτοί που μπορούν να φέρουν την αλλαγή, συμμετέχοντας ενεργά στον συνδικαλισμό και αναλαμβάνοντας τον αγώνα για το μέλλον τους. Οι συντεχνίες της ΠΕΟ προσφέρουν τη βάση για αυτή τη συμμετοχή.

Μέσα από τη συλλογική δράση, οι εργαζόμενοι μπορούν να αμφισβητήσουν στην πράξη την κυριαρχία του κεφαλαίου και μέσα από τον ταξικό και πολιτικό αγώνα να διεκδικήσουν μια κοινωνία όπου το κέρδος δεν θα είναι πιο σημαντικό από την ανθρώπινη ζωή. Η ιστορία του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος είναι μια ιστορία αλληλεγγύης και αγώνα. Είναι μια απόδειξη ότι οι εργαζόμενοι όταν είναι ενωμένοι, μπορούν να επιφέρουν πραγματικές αλλαγές. Σήμερα, σε έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις, ο συνδικαλισμός παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος για τον αγώνα της αξιοπρέπειας και της δικαιοσύνης στην εργασία.

* Οργανωτικό Στέλεχος ΣΕΒΕΤΤΥΚ ΠΕΟ