Η Κύπρος κατέθεσε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 19 Δεκεμβρίου 2024 το τελικό επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα 2021-2030 (ΕΣΕΚ). Στο ΕΣΕΚ παρουσιάζονται οι πολιτικές και τα μέτρα που θα συμβάλουν στην επίτευξη των εθνικών στόχων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.
Ο βασικός στόχος της Κύπρου είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 32% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005.
Ένα από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο ΕΣΕΚ είναι η εφαρμογή μιας δημοσιονομικά ουδέτερης Πράσινης Φορολογίας, συμπεριλαμβανομένων φόρου άνθρακα στα καύσιμα κίνησης, φόρου υγειονομικής ταφής δημοτικών αποβλήτων, πράσινου τέλους διαμονής και φορολόγησης νερού.
Η πράσινη φορολογία εντάσσεται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου φορολογικού μετασχηματισμού, που αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των ενεργειακών και περιβαλλοντικών στόχων της Κύπρου. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που έγιναν κατά την προετοιμασία του ΕΣΕΚ, η πράσινη φορολογία μπορεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 3-3,5% έως το 2030, υποστηρίζοντας τα υπόλοιπα μέτρα που προβλέπονται στο ΕΣΕΚ.
Η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση έχει επίσης περιληφθεί στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) της Κύπρου όπου καθορίζονται συγκεκριμένοι στόχοι και ορόσημα, καθιστώντας την εφαρμογή της δεσμευτική. Συγκεκριμένα, η πράσινη φορολογία προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ το αργότερο μέχρι τα μέσα του 2025.
Αν και η πράσινη φορολογία αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας και των στόχων που έχουν τεθεί για την επίτευξή της, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εφαρμογή της, θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση του κόστος λειτουργίας, επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό τα οικονομικά των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών.
Ειδικότερα, οι καταναλωτές θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις πιο κάτω φορολογικές επιβαρύνσεις τα επόμενα χρόνια:
αύξηση κατά 0,06 €/λίτρο στα καύσιμα κίνησης η οποία μπορεί να φτάσει σταδιακά τα 0,14 €/λίτρο.
Επιβολή φόρου Υγειονομικής Ταφής Δημοτικών Αποβλήτων. Στο πλαίσιο αυτό προωθούνται Κανονισμοί οι οποίοι βρίσκονται σε δημόσια διαβούλευση, βάση των οποίων ρυθμίζουν την επιβολή φόρου επί της τελικής διάθεσης δημοτικών αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής. Συγκεκριμένα η διάθεση δημοτικών αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής θα φορολογείται κατά 35 €/τόνο το 2025 για τα δημοτικά απόβλητα νοικοκυριών και επιχειρήσεων και θα συνεχίσει να αυξάνεται κατά 5 €/τόνο ετησίως, φτάνοντας το ανώτατο όριο των 70 €/τόνο.
επιβολή 2,50 €/δωμάτιο ως Πράσινο τέλος διαμονής, το οποίο θα αφορά για όλες τις ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και τουριστικά καταλύματα.
Φορολόγηση νερού με προβλεπόμενη επιβάρυνση περίπου 0,01 €/m³.
Η πράσινη φορολογία θα πρέπει να έχει μηδενική δημοσιονομική επίπτωση. Προς αυτό τον σκοπό, η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ), παρακολουθώντας τις εξελίξεις, έχει υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις προς τους αρμόδιους φορείς. Οι προτάσεις αυτές αποσκοπούν στην υιοθέτηση αποτελεσματικών αντισταθμιστικών μέτρων που θα μετριάσουν τις οικονομικές επιπτώσεις στις επηρεαζόμενες επιχειρήσεις αλλά και της κοινωνίας γενικότερα. Επιπλέον η ΟΕΒ εισηγείται να εξεταστεί η δυνατότητα δημιουργίας Ειδικού Εθνικού Ταμείου καθώς και ετοιμασίας ετήσιου πλάνου αντισταθμιστικών μέτρων, έτσι ώστε τα έσοδα που θα προκύπτουν από την είσπραξη του φόρου άνθρακα και του τέλους διαμονής, να αξιοποιούνται αποκλειστικά και αποτελεσματικά σε μέτρα που θα αποτελέσουν κίνητρα πράσινης μετάβασης.
Η εφαρμογή των αντισταθμιστικών μέτρων κρίνεται απαραίτητη ώστε η Πράσινη Φορολογική Μεταρρύθμιση να συμβάλει στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της Κύπρου, διατηρώντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και την οικονομική βιωσιμότητα των νοικοκυριών.
* Λειτουργός, Τμήμα Ενέργειας και Περιβάλλοντος (ΟΕΒ)
