Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην έντυπη ειδική έκδοση «2025: Έτος Προκλήσεων και Ευκαιριών», η οποία περιλαμβάνει σημαντικές επώνυμες απόψεις και κυκλοφόρησε με τον «Φιλελεύθερου» την Κυριακή 12/1. Δείτε εδώ όλα τα άρθρα σε ηλεκτρονική μορφή
Έχουμε διανύσει μία χρονιά κατά την οποία έχει καταγραφεί σημαντική ανάκαμψη της οικονομίας, δημιουργώντας τη δυνατότητα και την προσδοκία για μια πιο ισορροπημένη και κοινωνικά δίκαιη μετάβαση στα νέα δεδομένα και στις προκλήσεις που αναδύονται εντός του 2025.
Οι εξωγενείς παράγοντες που διασυνδέονται με τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπως βέβαια και το απρόβλεπτο της εκλογής Τραμπ, ενδεχομένως να έχουν τις δικές τους επιδράσεις σε ανοικτά ζητήματα που αφορούν και επηρεάζουν την Κύπρο και κυρίως, σε ότι αφορά το κυπριακό πρόβλημα, την ενεργειακή πολιτική και αυτονομία, όπως και το μεταναστευτικό.
Παράλληλα και σε συνάρτηση ενδεχομένως με αυτούς τους παράγοντες, θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το γεγονός πως, τον Ιανουάριο του 2025 ξεκινά το Τρίο της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το οποίο ολοκληρώνεται με την ανάληψη της Προεδρίας από την Κυπριακή Δημοκρατία κατά το πρώτο εξάμηνο του 2026.
Αυτό το στοιχείο από μόνο του, δημιουργεί μια νέα δυναμική η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί εντός του 2025, τόσο σε ότι αφορά την κοινωνικοοικονομική πολιτική και τα εργασιακά ζητήματα, όσο και την ενεργειακή πολιτική, τη ναυτιλία, το μεταναστευτικό, τη στεγαστική πολιτική και τη μετάβαση στην πράσινη και στην ψηφιακή ανάπτυξη.
Ανεξάρτητα όμως από αυτούς τους αστάθμητους παράγοντες, θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στην ισόρροπη ανάπτυξη, έτσι ώστε να υπάρχει δίκαιη κατανομή ανάμεσα στους μισθούς και στην πορεία της οικονομίας, σαφώς και σε ότι αφορά την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Ξεκάθαρη η τοποθέτηση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, προς αυτή την κατεύθυνση, σε πρόσφατη συνάντηση μαζί του στο πλαίσιο της Εκτελεστικής Επιτροπής της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ΣΕΣ- ETUC).
Ενδεικτικά θα πρέπει να σημειωθεί πως, οι μισθοί βρίσκονται την τελευταία δεκαετία στο -4.1% σε συνάρτηση με το ΑΕΠ, σε αντίθεση με την κερδοφορία των επιχειρήσεων η οποία βρίσκεται στο 8,2% σε σχέση με το ΑΕΠ. Αυτό επιβεβαιώνει την ανάγκη ουσιαστικής αύξησης των μισθών, όπως και των συντάξεων, λαμβάνοντας υπόψη πως, σε πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, 30% των συνταξιούχων στην Κύπρο αναγκάζονται να συνεχίσουν να εργάζονται για οικονομικούς λόγους.
Σε αυτό το πλαίσιο, εκτιμάται πως το 2025 θα είναι δύσκολο έτος με πολλές προκλήσεις, αλλά και κινδύνους που διασυνδέονται με τη δυνατότητα διατήρησης της εργατικής ειρήνης.
Η απορρύθμιση που παρατηρείται σε πολλές περιπτώσεις στην αγορά εργασίας, αλλά και η υποβάθμιση του κοινωνικού διαλόγου και του θεσμικού πλαισίου του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος και των κοινωνικών εταίρων, θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε δύσκολα διαχειρίσιμες ατραπούς.
Παρά ταύτα, θα πρέπει να αξιοποιηθούν οι προοπτικές που θα οδηγήσουν στην ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος, της συνολικής και πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης, του σχεδιασμού της στρατηγικής για την επέκταση της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων, της αναθεώρησης της στρατηγικής για την απασχόληση εργαζομένων από τρίτες χώρες, την αναθεώρηση προς τα πάνω του Εθνικού Κατώτατου Μισθού και την πλήρη αποκατάσταση του θεσμού της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής.
Πιο συγκεκριμένα, η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει βελτίωση του ίδιου του συστήματος του ΤΚΑ, παράλληλα με τη ρύθμιση και της επενδυτικής πολιτικής και να συμπεριλαμβάνει τα ταμεία προνοίας ως δεύτερος πυλώνας συνταξιοδοτικών παροχών, όπως και τη ρύθμιση της συμπληρωματικής ιδιωτικής ασφάλισης, παράλληλα και με την κοινωνική ενίσχυση των συντάξεων εκεί όπου το επιβάλλει η απαιτούμενη, τεκμηρίωση. Αυτή η συνολική μεταρρύθμιση, θα διασφαλίζει πως κανένας συνταξιούχος δεν θα λαμβάνει σύνταξη πιο κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ παράλληλα θα δημιουργήσει και τις δυνατότητες συνολικής και καθολικής διαχείρισης της αναλογιστικής αναπροσαρμογής (12%).
Επιπρόσθετα, η πράσινη και συνολική φορολογική μεταρρύθμιση στη βάση του ισοδύναμου οικογενειακού εισοδήματος και της σύνθεσης της οικογένειας, θα δώσει τη δυνατότητα περιορισμού της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας, μεταφέροντάς την στη ρύπανση, σε μια προσπάθεια διαχείρισης των κλιματικών αλλαγών, προώθησης της κυκλικής οικονομίας, όπως και ομαλής και δίκαιης μετάβασης στην πράσινη ανάπτυξη και στη γαλάζια οικονομία.
Τέλος, η αξιοποίηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την επάρκεια των μισθών, θα δώσει τη δυνατότητα επέκτασης της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων, ρυθμίζοντας καλύτερα την αγορά εργασίας, αίροντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό, ιδιαίτερα σε σχέση με τις δημόσιες συμβάσεις, και προάγοντας την ποιότητα και την αξιοπρέπεια στην απασχόληση. Ομοίως και η βελτίωση του ύψους του Εθνικού Κατώτατου Μισθού, διασυνδέοντάς τον και με τις ώρες εργασίας, όπως και η πλήρης αποκατάσταση της ΑΤΑ για όλους και στη βάση της φιλοσοφίας της, θα δώσουν μεγαλύτερη ώθηση στη δικαιότερη ρύθμιση της αγοράς εργασίας και στην κοινωνική συνοχή. Προς αυτή την κατεύθυνση, είναι σαφής και η ανάγκη πραγματικής και συνολικής αναθεώρησης της στρατηγικής για την απασχόληση εργαζομένων από τρίτες χώρες, στη βάση των πραγματικών αναγκών της αγοράς εργασίας και με βασικό κριτήριο την εφαρμογή συλλογικής σύμβασης.
Οι προκλήσεις είναι σαφείς, ομοίως και οι προοπτικές, υπό την προϋπόθεση πως, θα μπορέσουν να αξιοποιηθούν πραγματικά και ουσιαστικά οι κοινωνικοί εταίροι, όπως με απόλυτη επάρκεια και επιτυχία έχει αξιοποιηθεί όλες τις προηγούμενες δεκαετίες και σε κάθε δύσκολη συγκυρία.
Το στοίχημα για το 2025 αφορά όλους μας, αλλά θα πρέπει πρωτίστως να κερδηθεί από την ίδια την Κυβέρνηση, αξιοποιώντας τους κοινωνικούς εταίρους και διασφαλίζοντας την αξιοπιστία του επιτυχημένου συστήματος του κοινωνικού διαλόγου, που αποτελεί τη «βάση της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς», όπως έχει δηλώσει σε πρόσφατη συνάντησή της η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με την Εκτελεστική Επιτροπή της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων.
