Partner Aon | Wealth Solutions
Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην έντυπη ειδική έκδοση «2025: Έτος Προκλήσεων και Ευκαιριών», η οποία περιλαμβάνει σημαντικές επώνυμες απόψεις και κυκλοφόρησε με τον «Φιλελεύθερου» την Κυριακή 12/1. Δείτε εδώ όλα τα άρθρα σε ηλεκτρονική μορφή
Ερώτημα πρώτον: Που εντοπίζονται τα προβλήματα στo συνταξιοδοτικό μας σύστημα;Το συνταξιοδοτικό αναντίρρητα αποτελεί ένα πολύ-επίπεδο ζήτημα, με πτυχές που αγγίζουν σχεδόν σε όλα τα πεδία της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας. Το κυριότερο συνταξιοδοτικό πρόβλημα στη Κύπρο είναι η επάρκεια των συντάξεων, όπου δηλαδή οι συνταξιοδοτικοί πόροι των εργαζομένων θα είναι λιγότεροι από τις συνταξιοδοτικές τους ανάγκες. Το συνταξιοδοτικό μας σύστημα αντιμετωπίζει όμως κι άλλες σημαντικές προκλήσεις, όπως την αδυναμία να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας και να εμπνεύσει εμπιστοσύνη.
Στα τελευταία στοιχεία της Eurostat, η Κύπρος παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις που άπτονται του Συνταξιοδοτικού:
▶ 1 στους 3 εργαζόμενους στην Κύπρο συνεχίζουν να δουλεύουν μετά τη σύνταξη.
▶ το ποσοστό αυτό είναι το υψηλότερο % στον Ευρωπαϊκό Νότο
▶ Από αυτούς, τα 2/3 το κάνουν επειδή έχουν οικονομική ανάγκη (υψηλότερο % στην ΕΕ), ενώ σε χώρες με καλύτερα συνταξιοδοτικά συστήματα, το κάνουν διότι προτιμούν να εργάζονται και να είναι παραγωγικοί
Ερώτημα δεύτερον: Τι πρέπει να περιέχει ο διάλογος που βρίσκεται σε εξέλιξη για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος;
Η συζήτηση για συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση δεν πρέπει να περιορίζεται στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή στο συνταξιοδοτικό των δημοσίων υπαλλήλων μόνο, καθώς οι προκλήσεις αφορούν όλους τους εργαζομένους και πρέπει να αντιμετωπιστούν με μια πιο ολιστική στρατηγική. Για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, υπάρχουν ορισμένες βασικές κατευθύνσεις:
1. Η αύξηση της κάλυψης των εργαζομένων από επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα, μέσω της υποχρεωτικής συμμετοχής σε επαγγελματικά συνταξιοδοτικά σχέδια (πχ. ταμεία προνοίας), για παράδειγμα μέσω της εισαγωγής ενός συστήματος υποχρεωτικής αυτόματης εγγραφής (auto-enrollment system), και κυρίως των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι στην μεγάλη πλειονότητα τους δεν συμμετέχουν σε συμπληρωματικά επαγγελματικά σχέδια του 2ου Πυλώνα,
2. Η αύξηση του ρυθμού και της διάρκειας της αποταμίευσης για βελτίωση των συνταξιοδοτικών πόρων μέσω των επαγγελματικών σχεδίων του 2ου Πυλώνα, π.χ. με εφαρμογή υποχρεωτικής ελάχιστης συνεισφοράς από τους εργαζόμενους, τους εργοδότες και το Κράτος (στη βάση όρων και κριτηρίων). Επίσης με την εισαγωγή μη οικονομικών ρυθμίσεων όπως το περιορισμό ανάληψης ωφελημάτων παρά μόνο για συνταξιοδοτικούς σκοπούς π.χ. με την συμπλήρωση της ηλικίας κανονικής αφυπηρέτησης με ευελιξία για μερική ανάληψη από μικρότερες ηλικίες (π.χ. 55ο έτος με ελάχιστα έτη ασφάλισης), αλλά με φορολογικά αντικίνητρα. Επιπρόσθετα, μπορούν να γίνουν ρυθμίσεις σε ότι αφορά τη μέθοδο είσπραξης των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων ώστε αντί να λαμβάνεται 100% ως εφάπαξ, να δοθούν κίνητρα για σταδιακές τακτικές αναλήψεις σε ισόβια βάση, προκειμένου να ενισχυθεί το συνταξιοδοτικό εισόδημα, με ανάλογες προσαρμογές στη φορολογική νομοθεσία.
3. Η ενίσχυση του εποπτικού και ρυθμιστικού πλαισίου για αύξηση της διαφάνειας, εμπιστοσύνης στο νέο αυτό σύστημα συντάξεων. Βασική παράμετρος για να επιτευχθεί μια τόσο σημαντική συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, είναι και η παράλληλη ενίσχυση της εποπτείας, με αλλαγή του καθεστώτος της Εποπτικής Αρχής, ως οι σχετικές υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Αρχής EIOPA.
Ο βασικός στόχος του συνταξιοδοτικού συστήματος μιας χώρας είναι να παρέχει ένα επαρκές, ασφαλές και βιώσιμο εισόδημα στη συνταξιοδότηση, και μια ορθολογιστική συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση πρέπει να στοχεύει σε μια σφαιρική πολιτική για τις συντάξεις που να καλύπτει και τους τρεις Πυλώνες και να ανταποκρίνεται στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ευρύτερο συνταξιοδοτικό σύστημα του τόπου και τα οποία θα καταστούν οξύτερα, αν καθυστερήσει η λήψη μέτρων. Διεθνώς, έχει αποδειχθεί ότι η θεσμοθέτηση και ανάπτυξη των άλλων δύο συμπληρωματικών πυλώνων, έχει αναμφίβολα θετικές συνέπειες για την οικονομία, τη κοινωνία και την αγορά εργασίας, και συμβάλλει, μεταξύ άλλων:
– Στην διάχυση του δημογραφικού κινδύνου μειώνοντας μακροπρόθεσμα τους δημοσιονομικούς κινδύνους, και, συνεπώς στη μεγαλύτερη ασφάλεια για τις συντάξεις.
– Στην ενίσχυση της επάρκειας των συντάξεων μέσω συμπληρωματικών συνταξιοδοτικών πόρων.
– Στην ανάπτυξη κουλτούρας αποταμίευσης.
– Στην ενίσχυση της παραγωγικότητας και του βιοτικού επιπέδου των πολιτών
– Στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης
– Στην ενίσχυση του αισθήματος κοινωνικής δικαιοσύνης.
