Ζητούμε πολλά κ. Πρόεδρε, κ. υπουργέ Ενέργειας, κ. υπουργέ Οικονομικών, κυρία ΡΑΕΚ, κυρία ΑΗΚ, κυρία Βουλή;

Από το νέο διοικητικό συμβούλιο της ΑΗΚ περιμένουν πάρα πολλά τα στελέχη και οι εργαζόμενοι της Αρχής Ηλεκτρισμού, το Υπουργείο Ενέργειας, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, ο Διαχειριστής Μεταφοράς και πρωτίστως οι καταναλωτές ρεύματος.

Η πρώτη δοκιμασία του νέου δ.σ. δεν στέφθηκε με ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Είναι η άποψη της στήλης ότι φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για αυτή την εξέλιξη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο υπουργός Ενέργειας και ο νέος πρόεδρος του συμβουλίου.

Η συγκυρία της αναμόχλευσης (μέσω ερώτησης, στην Επιτροπή Οικονομικών, βουλευτή του ΔΗΣΥ προς τον πρόεδρο της ΡΑΕΚ) του απορριφθέντος αιτήματος της ΑΗΚ για αυξήσεις έως και 25% στις διατιμήσεις μέσα στο 2023, το οποίο κατέληξε στο Διοικητικό Δικαστήριο, δεν δικαιολογούσε τον πανικό που προκλήθηκε. Δεδομένου του χρόνου που απαιτείται για να ληφθεί μία απόφαση από το δικαστήριο, θα έπρεπε να είναι σαφές σε όλους ότι δεν υπάρχει στον ορίζοντα, για τα επόμενα ένα-δύο χρόνια, ενδεχόμενο δικαίωσης της ΑΗΚ και επιβολής αυτής της αύξησης. Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να επιβληθούν αρκετές άλλες μικρές-μικρές αυξήσεις, από ανατιμήσεις του πετρελαίου και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενόσω δεν αναθεωρείται επειγόντως η φιλοσοφία διαχείρισης της ενεργειακής μας κατάστασης. Ακόμα κι αν η ΑΗΚ πει «δεν θέλω το 25% αύξηση, ούτε το 6%, το ρεύμα μας παραμένει πολύ ακριβό. Μην μας δουλεύουν κι από πάνω.

Πρωτίστως όφειλαν να το γνωρίζουν αυτό ο Πρόεδρος και ο αρμόδιος υπουργός. Την επομένη, όμως, του σάλου που προκλήθηκε από τον θεωρητικό κίνδυνο μιας αύξησης 25% στο ήδη πανάκριβο ρεύμα, έγινε γνωστό ότι ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης διεμήνυσε μέσω του Γιώργου Παπαναστασίου την επιθυμία του προς το νέο δ.σ. για αποφυγή αυξήσεων. Είτε της αύξησης 25%, για την οποία θα αποφασίσει κάποτε το Διοικητικό Δικαστήριο, είτε της αύξησης 6% (για το 2024), την οποία αιτήθηκε προ μηνών η ΑΗΚ και εξετάζει η ΡΑΕΚ, με πρόθεση να την εγκρίνει. Προφανώς γιατί πρέπει.

Δυστυχώς, το δ.σ. «τσίμπησε» το επικοινωνιακό δόλωμα της Κυβέρνησης. Και ο νέος πρόεδρος του συμβουλίου, αντί να κερδίσει χρόνο, να υψώσει ανάστημα και να διεκδικήσει το δικαίωμα πλήρους ενημέρωσης των φρεσκοδιορισμένων μελών του, συναίνεσε σε καθημερινή έκθεση στα ΜΜΕ, με απολογητική διάθεση, προκαταλαμβάνοντας την απόσυρση του αιτήματος για αύξηση 25% ή και της προσφυγής στο Διοικητικό Δικαστήριο και δημιουργώντας ελπίδες στους καταναλωτές ότι η ΑΗΚ δεν θα επιμείνει ούτε στην αύξηση του 6%. Προφανώς, το λεφτόδεντρο που έψαχνε και δεν έβρισκε παλαιότερα ο τέως υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης, βλάστησε στα κεντρικά γραφεία της ΑΗΚ.

Όταν την Παρασκευή συνεδρίασαν για πρώτη φορά σε «κανονική» συνεδρία τα μέλη του νέου δ.σ., διαπίστωσαν ότι τα πράγματα ούτε απλά είναι, ούτε εύκολα. Και σε ό,τι αφορά την ίδια την ΑΗΚ, είναι επικίνδυνα. Ακόμα και για τη βιωσιμότητά της. Και όχι μόνο για οικονομικούς λόγους.

Το νέο δ.σ. έπραξε αυτό που όφειλε να κάνει, κι ας μην το υπερασπίστηκε δημόσια: Να μην αποσύρει το αίτημα για τις αυξήσεις 6% στις διατιμήσεις μέσα στο 2024. Απλούστατα γιατί οι διοικητικοί σύμβουλοι δεν ξέρουν αν πρέπει ή όχι να αποσυρθεί το αίτημα. Πρέπει να ενημερωθούν, να ρωτήσουν, να αξιολογήσουν, να αντιληφθούν την πραγματική κατάσταση εντός της ΑΗΚ. Και τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει από έναν αχαλίνωτο ιδιωτικό ανταγωνισμό, που παίζει εκ του ασφαλούς (και χωρίς αντίπαλο στα χρυσοφόρα εμπορικά φωτοβολταϊκά), αποκομίζοντας πολύ μεγάλα κέρδη. Που φαίνεται δεν ενοχλούν ούτε τον Πρόεδρο, ούτε τον υπουργό, ούτε κανένα. Τους ενοχλούν μόνο οι ανακτήσεις εξόδων από την ΑΗΚ.

Η ανακοίνωση όμως του δ.σ. ήταν απογοητευτική έως εκνευριστική. Αντί να πουν ορθά-κοφτά πως όποιος κι αν ζητά από την ΑΗΚ (όσο ψηλά κι αν κάθεται) να μην επιβληθούν αυξήσεις -ακόμα και αν τις χρειάζεται επειγόντως ο οργανισμός- για να μετριάσει το πολιτικό του κόστος, η απόφαση δεν θα ληφθεί αν δεν προηγηθεί αξιολόγηση της κατάστασης, είπαν περίπου πως θα αναμένουν τη ΡΑΕΚ να αποφασίσει επί της αύξησης που αιτήθηκε η ΑΗΚ και μετά θα δουν τι θα κάνουν.

Οι αποφάσεις της ΡΑΕΚ, όμως, εφαρμόζονται υποχρεωτικά από τον ρυθμιζόμενο. Αν η ΡΑΕΚ εγκρίνει τις αυξήσεις, η απόφαση πρέπει να υλοποιηθεί.

Συνεπώς, η ΡΑΕΚ δεν πρέπει να αποφασίσει, πριν το νέο δ.σ. της ΑΗΚ κρίνει αν οι αυξήσεις είναι αναγκαίες -και σε ποιο ποσοστό- ή όχι.

Μέχρι να το αποφασίσει η ΑΗΚ, καλά κάνουν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο αρμόδιος υπουργός, τα κόμματα και η κοινή γνώμη να αντιληφθούν ότι ο τομέας της ενέργειας στην Κύπρο είναι ένας τεράστιος βάλτος, που σχηματίστηκε σιγά-σιγά τα τελευταία χρόνια και απειλεί να «ρουφήξει» όλη την οικονομία, αν δεν ιεραρχηθούν αμέσως τα προβλήματα (εντός και εκτός ΑΗΚ, εντός και εκτός Κύπρου) κι αν δεν αρχίσουν να λαμβάνονται με τη διαδικασία του κατεπείγοντος σοβαρές -και ανατρεπτικές, αν χρειαστεί- αποφάσεις και να υλοποιούνται.

Δεν θέλουμε Κυβέρνηση που θα παρακαλεί ή θα διατάσσει την ΑΗΚ να απορροφά ζημιές ή αυξημένο κόστος παραγωγής για να μην εξαγριωθούν οι καταναλωτές και ας καταρρεύσει αύριο-μεθαύριο, με ολέθριες συνέπειες για τον τόπο. Θέλουμε Κυβέρνηση -και αρμόδιες Αρχές- που θα κλειδωθούν μέσα σε υπηρεσιακά δωμάτια και θα συνεργαστούν εδώ και τώρα για να αντιληφθούν επιτέλους πως το μικρό και απομονωμένο ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου χρειάζεται επειγόντως τολμηρές αποφάσεις για να εξυπηρετηθεί το κρατικό και δημόσιο συμφέρον και όχι γενικά και αόριστα ένα κομμάτι της «αγοράς» και των συμφερόντων της.

– Θέλουμε και χρειαζόμαστε να παράγει ο καθένας το ρεύμα του από τον ήλιο, στον βαθμό που είναι τεχνικά εφικτό.

– Θέλουμε να εφαρμοστεί και στην Κύπρο ο θεσμός των ενεργειακών κοινοτήτων, ώστε κρατικοί, ημικρατικοί και ιδιωτικοί οργανισμοί και αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης ή συνδέσμοι επιχειρηματικών οντοτήτων να κατασκευάσουν φωτοβολταϊκά και να εξυπηρετήσουν τις ενεργειακές τους ανάγκες με το χαμηλότερο δυνατό κόστος ή και να βοηθήσουν και άλλους να το κάνουν, πουλώντας κοστοστρεφή ηλεκτρισμό.

Θέλουμε η ΑΗΚ να δύναται να καταστεί πρωταγωνιστής και στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, διότι είναι ο μόνος οργανισμός του οποίου ελέγχονται τα έξοδα-έσοδα-κέρδη και ο μόνος για τον οποίο μπορούμε να είμαστε ήσυχοι ότι δεν κερδοσκοπεί ασύστολα εις βάρος μας. Έχουμε τη ΡΑΕΚ να το διασφαλίσει αυτό.

– Θέλουμε στο ενεργειακό μείγμα του ηλεκτροδοτικού οργανισμού δημόσιας ωφέλειας να μπαίνει το φθηνότερο ρεύμα, στις μεγαλύτερες δυνατές «ποσότητες». Αν αυτό απαιτεί διαγωνιστικές διαδικασίες (προσφορές) από την ΑΗΚ, αντί χρηματιστήρια ενέργειας και διμερή συμβόλαια για ελάχιστα μειωμένη τιμή από το κόστος της ΑΗΚ, να το δουν και να το επιβάλουν οι αρμόδιοι. Αφού εξηγήσουν στην ΕΕ τι πραγματικά συμβαίνει στην Κύπρο στον τομέα της ενέργειας. Το έκαναν άλλες χώρες και εξασφάλισαν παρεκκλίσεις.

– Θέλουμε να ρυθμίζονται με κάποιο τρόπο –με πλαφόν, έκτακτους φόρους ή άλλως πως- τα κέρδη του ιδιωτικού τομέα ενέργειας, για να μη θησαυρίζει ενώ γονατίζουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις από το κόστος ηλεκτρισμού.

– Θέλουμε τα φθηνότερα κατά το δυνατό συστήματα αποθήκευσης, για να μην πετάμε την πράσινη ενέργεια, η οποία υπό προϋποθέσεις μπορεί να είναι πολύ φθηνότερη και πολύ καθαρότερη.

– Θέλουμε να επανεξεταστεί η ανάγκη κρατικής επιχορήγησης (έστω με λεφτά της ΕΕ, που και αυτά δικά μας είναι και μπορούν να αξιοποιηθούν άλλως πως) για ιδιωτικά συστήματα αποθήκευσης, αφού αυτά τα συστήματα θα επιτρέψουν στους ιδιώτες παραγωγούς να πωλούν περισσότερη πράσινη ενέργεια και να έχουν περισσότερα κέρδη. Γιατί να επιδοτούμε τις επενδύσεις που θα αυξήσουν τα ιδιωτικά κέρδη, αναντίλεκτα;

– Θέλουμε το κράτος να μεριμνήσει ώστε ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) να μπορεί να έχει απρόσκοπτη πρόσβαση (χωρίς παζάρια με κερδοσκόπους) ή και διαχείριση ενός μη κερδοκοπικού -μικρομεσαίας εμβέλειας- συστήματος αποθήκευσης, το οποίο θα διασφαλίζει την ευστάθεια και ισορροπία του συστήματος σε ώρες χαμηλής κατανάλωσης, περιορίζοντας τις αποκοπές – απορρίψεις ενέργειας από ΑΠΕ.

– Θέλουμε το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Ενέργειας και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να κάτσουν σοβαρά να αξιολογήσουν τις ανάγκες στελέχωσης της ΑΗΚ. Και να ρωτήσουν να μάθουν ποια σημαντικά στελέχη του οργανισμού αφυπηρετούν μέσα στην επόμενη διετία-τριετία, χωρίς να υπάρχουν αξιόπιστες λύσεις αντικατάστασης. Η δεκαετία των μνημονιακών και άλλων αναστολών στις προσλήψεις και προαγωγές έχει αποδυναμώσει επικίνδυνα την ΑΗΚ. Ο κ. Κεραυνός οφείλει να αξιολογήσει την ανάγκη εγκατάλειψης της βολικής και ανεύθυνης πολιτικής «ζητούν 200 θέσεις, θα τους δώσω 80, θα φωνάζουν, θα κάμουν απεργία 5-6 ώρες και στο τέλος θα τους δώσω 100 και θα παν στο καλό».

– Θέλουμε η ΑΗΚ να αναβαθμίσει τάχιστα το δίκτυο μεταφοράς και διανομής (και να εφαρμόζει πιστά και όχι σε ποσοστά 50-60% τα προγράμματα επέκτασης του δικτύου), ώστε να είναι δυνατή η παραγωγή και διοχέτευση περισσότερης πράσινης ενέργειας. Αλλά να το κάνει λελογισμένα και όχι να φτιάχνει πανάκριβους υποσταθμούς -που επιβαρύνουν τους καταναλωτές- επειδή έτσι αποφάσισαν άλλοι παραγωγοί και προμηθευτές. Κι ας τους φορτώσει επιτέλους μέρους του κόστους.

– Θέλουμε να ληφθεί εδώ και τώρα απόφαση για τη Δεκέλεια. Αν το ηλεκτρικό σύστημα δεν μπορεί χωρίς τη Δεκέλεια -που δεν μπορεί, σύμφωνα με τις αρμόδιες Αρχές- δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Ο κίνδυνος μπλακ άουτ δεν απειλεί την ΑΗΚ, απειλεί τη χώρα.

– Θέλουμε να μην αποφασίσει ο συμβουλευτικός οίκος DNV ή ο ΑΔΜΗΕ Ελλάδος για τους όρους υπό τους οποίους θα κατασκευαστεί το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κρήτη και όποιον άλλον. Θέλουμε να το αποφασίσουν το κυπριακό κράτος, η ΡΑΕΚ, ο Διαχειριστής, η ΑΗΚ, η Βουλή, ο επιχειρηματικός τομέας, η οικονομία, οι καταναλωτές. Θέλουμε να ξέρουμε αν το καλώδιο θα μας φέρει όντως φθηνότερο ρεύμα σε βάθος χρόνου, χωρίς να δέσει πισθάγκωνα τη χώρα και να την καταστήσει έρμαιο ξένων οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων.

– Θέλουμε να πάρετε επειγόντως αποφάσεις για το φυσικό αέριο, ντόπιο και εισαγώμενο. Δεν θέλουμε ανακαλύψεις αερίου. Θέλουμε χρήση και εμπορία αερίου. Πρέπει να φύγουν οι Κινέζοι; Να φύγουν. Πρέπει να βρούμε δίαυλο συνεννόησης; Να βρούμε. Πρέπει να αναζητήσουμε άλλες λύσεις, μεσοπρόθεσμα; Να τις αναζητήσουμε. Πρέπει να ξεκαθαρίσουν τις προθέσεις τους Chevron, ENI, Total; Να πιεστούν να το κάνουν.

Ζητούμε πολλά κ. Πρόεδρε, κ. υπουργέ της Ενέργειας, κ. υπουργέ των Οικονομικών, κυρία ΡΑΕΚ, κυρία ΑΗΚ, κυρία Βουλή;