Ένα από τα κορυφαία ζητήματα που ανέδειξε η πρόσφατη Παγκύπρια Συνδιάσκεψη της ΣΕΚ, που έγινε στις 20 Νοεμβρίου 2023, είναι αυτό που αφορά την τριμερή συνεργασία και τον κοινωνικό διάλογο, ο οποίος είναι υποβαθμισμένος.
Όπως αναφέρεται στο σχετικό ψήφισμα «η μέχρι σήμερα πρακτική αξιολογείται ως μη ικανοποιητική, δεδομένου και του γεγονότος πως αρκετές αποφάσεις λαμβάνονται και ανακοινώνονται χωρίς τη διεξαγωγή ολοκληρωμένου και στοχευμένου κοινωνικού διαλόγου».
Η θέση της ΣΕΚ είναι ορθή και τεκμηριώνεται με πολλούς τρόπους. Για λόγους τεκμηρίωσης και ιστορικής τάξης, λέμε τα εξής: Στην Κύπρο διαχρονικά είχαμε διάφορες επιτροπές διαβούλευσης και διαλόγου, που με τη δράση τους συνέβαλαν τα μέγιστα στη διαχείριση έκτακτων και κορυφαίων ζητημάτων. Σαν τέτοιες αναφέρονται η Συμβουλευτική Επιτροπή Ενεργειακών Κρίσεων, η Συμβουλευτική Επιτροπή Βιομηχανικής Ανάπτυξης, το Παγκύπριο Συμβούλιο Παραγωγικότητας, η Συμβουλευτική Οικονομική Επιτροπή (Σ.Ο.Ε.), η Συμβουλευτική Επιτροπή Καταναλωτών, η Εθνική Επιτροπή Απασχόλησης κ.α. Δυστυχώς, κάποιες από αυτές σήμερα περιέπεσαν σε αχρησία ή υπολειτουργούν.
Για παράδειγμα, η Συμβουλευτική Επιτροπή Ενεργειακών Κρίσεων συστάθηκε με βάση συγκεκριμένη νομοθεσία, προεδρεύεται από τον εκάστοτε υπουργό Ενέργειας και σ’ αυτήν μετέχουν οι υπουργοί Οικονομικών, Συγκοινωνιών, οι εταιρείες πετρελαιοειδών, το Τελωνείο, η ΑΗΚ, η Στατιστική Υπηρεσία, οι Σύνδεσμοι Καταναλωτών και άλλοι κοινωνικοί και επιχειρηματικοί φορείς. Όπως αναφέρεται στη νομοθεσία, η Επιτροπή συμβάλλει στον καλύτερο προγραμματισμό των μέτρων αντιμετώπισης των πετρελαϊκών κρίσεων, (καλή ώρα σαν αυτή που βιώνουμε τώρα) και συμβουλεύει τον αρμόδιο υπουργό για τα τυχόν μέτρα που πρέπει να ληφθούν.
Η τελευταία φορά που συνεδρίασε η Συμβουλευτική Επιτροπή Ενεργειακών Κρίσεων ήταν στις 11 Μαρτίου 2014 και ασχολήθηκε με τη μελέτη του «περί διατήρησης αποθεμάτων πετρελαιοειδών του 2014 – τροποποιητικός νόμος».
Έκτοτε υπάρχει αδράνεια και σιωπή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον θεσμοθετημένο κοινωνικό διάλογο.
Ίσως σήμερα η παρουσία αυτής της Επιτροπής να βοηθούσε καλύτερα τη διαχείριση της ενεργειακής κρίσης, που όλοι νιώθουν έντονα στο πετσί τους και στο πορτοφόλι τους.
Η Σ.Ο.Ε.
Ένα άλλο παράδειγμα επιτροπής που υπολειτουργεί είναι η Σ.Ο.Ε, η οποία προεδρεύεται από τον εκάστοτε υπουργό Οικονομικών και στην οποία μετέχουν οι κοινωνικοί εταίροι στο πιο ψηλό επίπεδο αλλά και οι υπουργοί Εργασίας, Εμπορίου και ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας.
Η Σ.Ο.Ε δεν ανήλθε ούτε μια φορά (στα δύσκολα χρόνια της τρόικα) επί υπουργίας Κίκη Καζαμία και Βάσου Σιαρλή στο Υπουργείο Οικονομικών. Στα δύσκολα χρόνια της τρόικα και του μνημονίου η συγκεκριμένη επιτροπή ήταν συνειδητά απούσα.
Επί υπουργού Οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη συνήλθε μια φορά, στις 5 Σεπτεμβρίου 2013, ενώ έτυχε σχετικής «νεκρανάστασης» όταν τη συγκάλεσε στις 8 Μαρτίου 2022 ο Κωνσταντίνος Πετρίδης, μετά από επίμονο αίτημα της ΣΕΚ.
Τώρα, συνήλθε από την προεδρία του υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού στις 23 Νοεμβρίου 2023. Τρεις μόνο συνεδρίες μέσα σε δέκα χρόνια. Και οι τρεις έγιναν μετά από προσπάθειες της ΣΕΚ. Βέβαια, ευθύνες για την αδράνεια της Σ.Ο.Ε. δεν έχει μόνο η εκάστοτε κυβέρνηση, αλλά και η εργοδοτική πλευρά, που έχει αποποιηθεί τον ρόλο της.
Συμβούλιο Παραγωγικότητας
Κατά ανάλογο τρόπο και το Παγκύπριο Συμβούλιο Παραγωγικότητας είναι κλινικά νεκρό. Ή αν θέλετε, μπήκε στη ναφθαλίνη, την ώρα που η παραγωγικότητα της κυπριακής οικονομίας βρίσκεται σε διαρκή φθίνουσα πορεία.
Το Παγκύπριο Συμβούλιο Παραγωγικότητας συστάθηκε τον Μάρτιο του 2006 με απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου. Συνεδρίασε πέντε φορές, 2/5/2006, 18/5/2007, 23/6/2008, 24/4/2009 και 2/11/2010. Από τον Νοέμβριο του 2010 είναι κλινικά νεκρό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας.
Ένα άλλο σώμα κοινωνικού διαλόγου που φαίνεται ότι μπήκε στην κατάψυξη (με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πρόοδο του τόπου) είναι ο Εθνικός Φορέας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής, που προεδρεύεται από τον εκάστοτε υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Σε μια εποχή που η χώρα γερνά, η υπογεννητικότητα θερίζει και ο δημογραφικός εφιάλτης είναι ήδη εντός των πυλών, ο Φορέας έχει να συνεδριάσει από τον Ιούνιο του 2021. Και αυτό είναι και ντροπή και κρίμα.
Συμπέρασμα
Η απουσία του θεσμοθετημένου κοινωνικού διαλόγου σε μια κοινωνία αποτελεί σοβαρό έλλειμμα δημοκρατίας.
Η Κύπρος σ’ αυτά τα δύσκολα χρόνια – πανδημικά, πληθωριστικά κ.λ.π. – χρειάζεται τον θεσμοθετημένο κοινωνικό διάλογο, γι’ αυτό η εκτελεστική εξουσία οφείλει να επανεξετάσει τις σκέψεις, τις απόψεις και τις προτεραιότητες της.
Ο κοινωνικός διάλογος αποτελεί το Α και το Ω της προόδου και της ανάπτυξης κάθε κοινωνίας και κάθε οικονομίας. Ιδιαίτερα σε εποχές δύσκολες και δίσεκτες, όπως είναι αυτές που διέρχεται σήμερα η Κύπρος, ο διάλογος μεταξύ της Κυβέρνησης και των κοινωνικών εταίρων είναι αναγκαίος και χρήσιμος. Ομοίως και ο διάλογος με τη Βουλή.
Το είπαμε αρκετές φορές στο παρελθόν, θα το επαναλάβουμε και τώρα. Κανένας από μόνος του δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος της κρίσης, ούτε μπορεί να διαχειριστεί τα προβλήματα με μονομερείς ή και αυθαίρετες αποφάσεις.
Τόσο το συνδικαλιστικό κίνημα, με τις πολύχρονες εμπειρίες του, όσο και οι εργοδοτικές οργανώσεις, πρέπει να έχουν ρόλο και λόγο στα δρώμενα.
Ο διάλογος και η διαβούλευση δεν έβλαψαν ποτέ κανένα και αυτό πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη από όσους ασκούν κάθε είδους εξουσία.
Υ.Γ.: Το Εργατικό Συμβουλευτικό Σώμα αποτελεί πρότυπο σώμα κοινωνικού διαλόγου και διαβούλευσης. Συνέρχεται τακτικά, με συγκεκριμένη ημερήσια διάταξη και θεματολογία. Παρήξε έργο χρήσιμο και ωφέλιμο για τον τόπο και την κοινωνία.
Υπεύθυνος του Τμήματος Οικονομιών Μελετών της ΣΕΚ
