Εν έτει 2023, στον ανεπτυγμένο κόσμο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Μια υποκατηγορία της φτώχειας η οποία είναι γνωστή πλέον σε όλους, δυστυχώς, ως ενεργειακή φτώχεια.
Ενεργειακή φτώχεια μπορεί να οριστεί η προσωρινή ή μόνιμη αδυναμία πρόσβασης των νοικοκυριών σε ενέργεια, συγκεκριμένα η αδυναμία να κρατηθεί ο χώρος διαμονής -σπίτι ή διαμέρισμα- ζεστός κατά τους χειμερινούς μήνες και δροσερός κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Η Ενεργειακή Φτώχεια επιφέρει πολλαπλά προβλήματα, τόσο στην υγεία, όσο και στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Πλέον, πέραν της πρόσβασης σε νερό, φαγητό, ένδυση, υπόδηση και στέγη, η πρόσβαση σε υπηρεσίες ενέργειας είναι μέσα στις βασικές ανάγκες για να ζήσει κάποιος μια απλή και αξιοπρεπή ζωή, ιδιαίτερα σήμερα, την εποχή της τεχνολογίας και της εξέλιξης.
Οι αριθμοί τρομάζουν όσον αφορά την ενεργειακή φτώχεια σε Κύπρο και Ευρώπη. Η Κύπρος, με βάση τα τελευταία στατιστικά στοιχεία της Eurostat για το 2022 είναι στις τρεις πρώτες χώρες όπου οι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι δεν μπορούν να κρατήσουν το σπίτι τους επαρκώς ζεστό.
Την αρνητική πρωτιά έχει η Βουλγαρία με ποσοστό 22,5%, ακολουθούν η Κύπρος με ποσοστό 19.2% και η Ελλάδα με 18.7%. Το συνολικό ποσοστό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα άτομα που δήλωσαν ότι δεν μπορούν να κρατήσουν το σπίτι τους ζεστό ανέρχεται στο 9.2%, δηλαδή 42 εκατομμύρια Ευρωπαίων πολιτών.
Η κατάσταση στην Ευρώπη, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τον συνεχιζόμενο πόλεμο μέχρι σήμερα, εκτός από την επισιτιστική κρίση, την ακρίβεια σε προϊόντα, υπηρεσίες, τον υψηλό πληθωρισμό, έχει προκαλέσει και παρατεταμένη ενεργειακή κρίση, η οποία σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα επιδεινώνει την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών και των συνθηκών διαβίωσης τους.
Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τις παλιές κτηριακές εγκαταστάσεις με ελάχιστη εώς κακή μόνωση, τα χαμηλά εισοδήματα των νοικοκυριών, την πενιχρή κοινωνική πολιτική και τη συνεχιζόμενη αύξηση στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και των καυσίμων, θα οδηγήσουν την ενεργειακή φτώχεια σε επιδείνωση.
Τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, πρέπει αμέσως να υλοποιηθούν προγράμματα για μείωση της ενεργειακής φτώχειας. Με μέτρα όπως η χρηματοδότηση ιδιαίτερα των μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων, για αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης και για μόνωση των διαμερισμάτων και των κατοικιών, αλλά και συγχρηματοδότηση για διευκόλυνση της τοποθέτησης φωτοβολταϊκων συστημάτων στις κατοικίες. Οι δήμοι και οι κοινότητες πρέπει να βοηθηθούν να αναπτύξουν συνεταιρισμούς για φωτοβολταϊκά πάρκα για να παρέχουν με χαμηλό κόστος στους δημότες ηλεκτρική ενέργεια.
Άμεσα μέτρα όπως οι φοροελαφρύνσεις σε καύσιμα και η επιδότηση του ηλεκτρικού ρεύματος είναι επίσης αναγκαία. Για νέες κτηριακές εγκαταστάσεις πρέπει να είναι απαραίτητη προϋπόθεση η υποδομή για ενεργειακή απόδοση και μόνωση αλλά και η τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στις οροφές των σπιτιών και πολυκατοικιών.
Η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, πέραν από τη διασφάλιση της υγείας, της ποιότητας ζωής των ανθρώπων, την καταπολέμηση του άγχους, των μειωμένων μαθησιακών αποδόσεων των παιδιών, θα συμβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας, στο πιο καθαρό περιβάλλον με μειωμένους τους δείκτες ρύπανσης με διοξείδιο του άνθρακα. Γενικά θα συμβάλει στη μείωση και της φτώχειας, τα νοικοκυριά θα διαθέτουν περισσότερα εισοδήματα διαθέσιμα για κάλυψη των υπολοίπων αναγκών τους και τα κράτη θα δαπανούν λιγότερα στον τομέα της υγείας.
Οι πολιτικές για αντιμετώπιση τόσο της ενεργειακής φτώχειας όσο και της εξάλειψης της φτώχειας σε Κύπρο, Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο δεν θα αποδώσουν χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη. Και ναι, η πρόσβαση σε ενέργεια αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα.
Γραμματέας Εθνικού Δικτύου Ενάντια στη Φτώχεια Κύπρου, ΕΓ ΠΑΣΕΥ ΠΕΟ-Αμμοχώστου
