Η σκηνή δεν είναι ασυνήθιστη για ιδιοκτήτες γατών: μια γάτα περνά μπροστά από έναν καθρέφτη, κοντοστέκεται και, στη συνέχεια, επιτίθεται με αποφασιστικότητα στο είδωλό της. Το φαινόμενο προκαλεί συχνά γέλιο, αλλά πίσω από αυτή τη συμπεριφορά βρίσκονται σημαντικά στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο τα αιλουροειδή αντιλαμβάνονται τον κόσμο.
Οι αντιδράσεις των γατών μπροστά σε έναν καθρέφτη ποικίλλουν. Κάποιες εμφανίζουν έντονη επιθετικότητα, άλλες υιοθετούν αμυντική στάση, κάποιες παίζουν και κάποιες αδιαφορούν εντελώς. Όπως επισημαίνουν ειδικοί στη συμπεριφορά ζώων, οι γάτες δεν αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη – μια δεξιότητα που διαθέτουν μόνο λίγα είδη ζώων, όπως οι άνθρωποι, οι χιμπατζήδες, οι όρκες, τα δελφίνια και οι ελέφαντες.
Το «τεστ του καθρέφτη» και η αυτοαναγνώριση
Η αδυναμία αναγνώρισης του ειδώλου συνδέεται με το λεγόμενο τεστ του καθρέφτη, ένα πείραμα που ανέπτυξε ο ψυχολόγος Gordon Gallup Jr. Στο τεστ αυτό, μια ορατή κουκκίδα τοποθετείται στο σώμα του ζώου και παρατηρείται αν θα προσπαθήσει να την αφαιρέσει με βάση την αντανάκλαση. Αν συμβεί αυτό, θεωρείται ότι το ζώο αναγνωρίζει το είδωλό του και διαθέτει αυτοσυνείδηση.
Οι γάτες δεν περνούν αυτό το τεστ. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι βασίζονται κυρίως στις αισθήσεις της όσφρησης, της ακοής και της αφής, παρά στην όραση, για να προσανατολιστούν στο περιβάλλον τους και να αναγνωρίσουν ανθρώπους ή άλλα ζώα. Η αναγνώριση προσώπων μέσω της όρασης δεν αποτελεί βασικό εργαλείο γι’ αυτές – αντίθετα, η οσμή είναι καθοριστική.
Πιθανές αντιδράσεις των γατών μπροστά σε έναν καθρέφτη
- Επιθετική συμπεριφορά: Ορισμένες γάτες βλέπουν το είδωλό τους ως άλλη γάτα και επιτίθενται, πιστεύοντας ότι εισέρχεται στο χώρο τους.
- Παιχνιδιάρικη διάθεση: Άλλες ερμηνεύουν την αντανάκλαση ως κίνηση και αρχίζουν να παίζουν, προσπαθώντας να αγγίξουν το είδωλο με τις πατούσες τους.
- Εξερεύνηση: Κάποιες γάτες δείχνουν έντονο ενδιαφέρον και προσπαθούν να εντοπίσουν την «άλλη γάτα», κοιτώντας πίσω από τον καθρέφτη ή νιαουρίζοντας.
- Τρίψιμο και γουργούρισμα: Μερικές γάτες τρίβονται στον καθρέφτη ή γουργουρίζουν, αντιδρώντας με τρόπο που συνήθως υποδηλώνει στοργή ή διεκδίκηση περιοχής μέσω της απόθεσης της μυρωδιάς τους.
- Αδιαφορία: Πολλές γάτες συνηθίζουν την παρουσία του καθρέφτη και δεν τον θεωρούν αντικείμενο ενδιαφέροντος μετά από λίγες αλληλεπιδράσεις.
Μια αντίδραση που αποκαλύπτει πολλά
Οι διαφορετικές αντιδράσεις στον καθρέφτη μπορούν να προσφέρουν στους ιδιοκτήτες σημαντικές πληροφορίες για τη διάθεση ή την ψυχολογική κατάσταση της γάτας τους. Επιθετικότητα, έντονη περιέργεια ή αδιαφορία μπορεί να συνδέονται με την προσωπικότητα του ζώου, το επίπεδο άγχους ή ακόμα και ενδείξεις ασθένειας.
Συνολικά, οι γάτες δεν αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη, ωστόσο η αλληλεπίδρασή τους με το είδωλό τους φανερώνει την ευαισθησία τους στην κίνηση, την ανάγκη για εξερεύνηση και τη βαθιά περιέργειά τους.
Κατά την επόμενη «συνάντηση» της γάτας σας με έναν καθρέφτη, η παρατήρηση της συμπεριφοράς της μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για κατανόηση – ή απλώς για ένα ακόμη αστείο βίντεο.
